Rechter: kritisch rapport over Utrechtse Svpo openbaar

Tekst arno kersten - redactie onderwijsblad - 20 december 2019 - 6 Minuten om te lezen

Beeld: Redactie Onderwijsblad

Afgelopen voorjaar besloot de Onderwijsinspectie een uitgebreid kwaliteitsonderzoek uit te voeren, mede naar aanleiding van klachten van een aantal ouders over onder meer het leerklimaat en de sociale veiligheid. Inspecteurs bezochten de nog jonge school - met op dat moment twee jaarlagen - drie keer. Dat resulteerde uiteindelijk in het oordeel ‘zeer zwak’, waarover het Onderwijsblad vorige maand berichtte. Het rapport zou in november gepubliceerd worden op de website van de inspectie, maar het bestuur vecht het oordeel aan en wilde in de tussentijd openbaarmaking voorkomen. Daar gaat de rechter dus niet in mee. Op 10 januari mag de inspectie het rapport publiceren, tot die tijd kan het bestuur een zienswijze insturen die erbij wordt gevoegd. (Update 10-1: de rechtbank heeft de volledige onderbouwing van de uitspraak gepubliceerd. En lees ook het artikel van 7 januari over het snoeiharde rapport.)

Kritiekpunten

Tijdens de zitting afgelopen maandagmiddag kwamen al meer details naar buiten. Het harde oordeel is volgens de inspectie mede gebaseerd op tekortkomingen in de leskwaliteit, differentiatie bij het aanbieden van de lesstof en de manier waarop de school omgaat met leerlingen die extra begeleiding nodig hebben. “Het grootste kritiekpunt is dat een deel van de leerlingen zich niet ontwikkelt zoals je zou verwachten”, zo vatte de verantwoordelijke inspecteur het voor de rechter samen.

Het grootste kritiekpunt is dat een deel van de leerlingen zich niet ontwikkelt zoals je zou verwachten

De eerste leerjaren vormen een brugperiode, waarin volgens het bestuur leerlingen met een vmbo-, havo- en vwo-advies of -potentie zoveel mogelijk in homogene niveaugroepen worden ingedeeld. Toch lijkt het aangeboden onderwijs te veel op een eenheidsworst, constateert de inspectie. “De lesstof in alle klassen is op havo/vwo-niveau, de toetsen op havo-niveau”, zo bracht de inspectie naar voren. Leerlingen op een vmbo/mavo-niveau die moeite hebben om bij te blijven, krijgen lang niet altijd de ondersteuning die ze nodig hebben, betoogde de inspectie.

Andere school

Arjan Bakker, een van de toehoorders op de publieke tribune, heeft een zoon die in 2017 naar de school kwam met een advies voor vmbo-Kader/tl. “Hij moest zien mee te komen met een havo-niveau en dat lukte niet. Dan zat hij bij wiskunde nog in hoofdstuk drie terwijl de toets van hoofdstuk vier eraan kwam. Hij liep compleet vast terwijl de klas in een strak stramien doorging”, vertelt hij aan het Onderwijsblad.

“Gevolg was dat hij meer thuis moest doen, terwijl leerlingen al van negen tot vijf op school zitten. Ondanks dat het de school voor ‘persoonlijk onderwijs’ heet, kreeg hij niet de mogelijkheid om te moeilijke onderdelen over te slaan. Het leverde heel veel stress op voor hem, voor het hele gezin. Bij de open dag was ons verteld dat er ook een mavo-richting zou zijn. Op papier was die er wel, maar we kregen te horen dat we beter een andere school konden zoeken omdat er geen mavo-examen gedaan kon worden. Uiteindelijk hebben we hem van school gehaald. Nu volgt hij vmbo-tl op een andere school en dat gaat hartstikke goed.”

We kregen te horen dat we beter een andere school konden zoeken

Een aantal ouders die het Onderwijsblad het afgelopen halfjaar sprak, vertellen vergelijkbare ervaringen: leerlingen die niet kunnen meekomen, krijgen niet de hulp die ze nodig hebben. “Wel zijn er sancties als leerlingen te ver achterlopen. Dan kunnen ze bijvoorbeeld geen snipperdag meer invullen in het digitale systeem, of ze moeten terugkomen op een vrije dag.”

De School voor Persoonlijk Onderwijs aan de Utrechtse Weerdsingel Westzijde

Tussentijds overstappen naar een andere school is vaak ook helemaal niet zo eenvoudig, omdat scholen voor persoonlijk onderwijs een eigen curriculum-indeling hanteren. Daardoor liggen leerlingen de eerste jaren bij sommige vakken vóór en bij andere vakken juist achter ten opzichte van het lesprogramma op veel andere middelbare scholen.

Niet betaalbaar

Oprichter en bestuursvoorzitter Misha van Denderen bestrijdt de kritiek te vuur en te zwaard en benadrukte tijdens de zitting dat juist een groep leerlingen erin slaagt om een hoger niveau te bereiken dan het basisschooladvies. Ook sprak hij de bevinding van de inspectie tegen dat het schort aan sociale veiligheid op school. “Onze veiligheidsmonitor laat zien dat de veiligheid overduidelijk in orde is.”

Ouders met positieve ervaringen zijn nauwelijks bij het onderzoek betrokken, betoogde hij. Volgens hem heeft de inspectie in het onderzoek bij de Utrechtse school zijn oren laten hangen naar “een groepje klagende ouders”. “Die verwachtten een zorg die niet betaalbaar is met onze kleine klassen”, aldus Van Denderen. Het rapport is volgens hem daardoor gekleurd. “Het is een subjectief oordeel, gebaseerd op anekdotische informatie, dat geen recht doet aan onze school.” Daar is de inspectie het niet mee eens. "Geen enkel oordeel is gebaseerd op klachten van ouders, de inspectie heeft zelf onderzoek gedaan."

Het is een subjectief oordeel, gebaseerd op anekdotische informatie, dat geen recht doet aan onze school.

Ook voormalige docenten signaleerden vorig schooljaar het gebrek aan ondersteuning voor bepaalde leerlingbehoeften. “Het didactische concept bij Svpo bestaat uit stampwerk en klakkeloze reproductie”, aldus ex-docent Maarten de Jong, die afgelopen zomer de Utrechtse Svpo verliet. Ongeveer de helft van de medewerkers zag de school toen vertrekken. “Leerlingen die buiten het rigide stramien vallen of die een extra ondersteuningsbehoefte hebben, verlaten de school weer, met een achterstand.” Wat meespeelt is dat er veel gevraagd wordt van de relatief jonge leraren, die zelf ook weinig of geen begeleiding krijgen, aldus een andere ex-docent.

Levensvatbaar

Volgens Van Denderen hebben docenten dankzij de kleine klassen juist volop ruimte om te differentiëren, en gebeurt dat ook. Leerlingen die boven hun basisschooladvies presteren, getuigen daarvan, zo voerde hij aan. Het Svpo-bestuur vecht het inspectie-oordeel aan via een formele procedure waarbij de inspectie zijn conclusies opnieuw moet overwegen. In de tussentijd moet het rapport in de kast blijven, zo betoogde advocaat Wouter Pors, want publicatie zou de school leerlingen kunnen kosten. Niet alleen bij de nieuwe aanmeldronde volgend jaar maart, maar ook leerlingen die al op de school zitten.

“De bedoeling bij een inspectie is dat er een gezaghebbend oordeel wordt gegeven. Ouders zullen denken: dit is de waarheid, deze school is zeer zwak. Er is een zeer reëel risico dat ouders hun kinderen uitschrijven. Dan gaat, met enige vertraging, de bekostiging teruglopen. Dat kan ertoe leiden dat de school niet meer levensvatbaar is”, aldus Pors. Arjan Bakker vindt, net als de inspectie, dat het rapport zo snel mogelijk openbaar moet worden. “Ouders hebben recht op informatie om te voorkomen dat ze hetzelfde meemaken als wij.”

De acht Scholen voor Persoonlijk Onderwijs zijn allemaal zelfstandige rechtspersonen met identieke besturen, die onderdeel uitmaken van een netwerk van publieke en private stichtingen. Het Onderwijsblad nam eerder de financiële constructies binnen het netwerk onder de loep. Sinds 2011 vloeide bijna drie miljoen euro aan ouderbijdragen en geld van Svpo-scholen in een private stichtingskas. Een aanzienlijk deel van het geld is de afgelopen jaren aangewend voor de aankoop of vernieuwing van huisvesting voor bestaande en nieuwe scholen.