Logopedisten voelen zich ondergewaardeerd
Veel logopedisten in het onderwijs zijn ontevreden over hun inschaling. In het jarenlange traject waarin hun functie werd herzien, voelen zij zich niet serieus genomen. Dat blijkt uit het onderzoek van het Onderwijsblad naar hogere inschaling.
Beeld: Typetank
Zeker zeven jaar duurde de strijd die logopedisten in het onderwijs moesten voeren voor een passende schaal, en voor velen is die nog niet voorbij. Ruim zeventig logopedisten, in dienst bij verschillende werkgevers, reageerden op de oproep van het Onderwijsblad in september om ervaringen met een hogere inschaling te delen. ‘We moeten als logopedist heel hard vechten om te laten zien hoe belangrijk wij zijn in het onderwijs’, schrijft een logopedist. Of: ‘Het is een zeer stroperig proces met uiteindelijk een onbevredigend resultaat.’
Het beeld dat we alleen maar spelletjes spelen aan de keukentafel lijkt nog steeds te bestaan
Een andere logopedist laat weten: ‘Het beeld dat we alleen maar spelletjes spelen aan de keukentafel lijkt nog steeds te bestaan’. En: ‘Het lijkt een gevecht zonder einde’.
Functiehuis
Bijna vier jaar geleden, in de cao po 2019-2020, is afgesproken dat werkgevers in het primair onderwijs hun functiehuis voor onderwijsondersteunend personeel zouden herzien. Ook de beschrijving van het werk van logopedisten moest tegen het licht worden gehouden. Voor de herziening werd hun werk in salarisschaal 8 gewaardeerd, dit is nu officieel schaal 9 geworden. Een klein aantal instellingen introduceerde een tweede beschrijving voor een logopedist in schaal 10.
Verreweg de meeste logopedisten zaten al in schaal 9 en zijn er niet op vooruit gegaan. Vooral de logopedisten in het cluster 2 onderwijs*Vier instellingen zijn gespecialiseerd in cluster 2 onderwijs: Auris, Kentalis, VierTaal en Vitus Zuid. In 2021 ontvingen ruim 17.000 leerlingen onderwijs of ondersteuning vanuit 67 locaties. De helft van deze leerlingen kreeg ambulante begeleiding en ondersteuning in het reguliere onderwijs. - voor kinderen die doof of slechthorend zijn of een taalontwikkelingsstoornis hebben - vinden dat voor hun functie minstens schaal 10 passend is.
Een typerende reactie op het Onderwijsblad-onderzoek luidt: ‘Het salaris staat niet in verhouding tot onze werkzaamheden die de complexe problematiek in cluster 2 vraagt: het co-teachen van de leerkracht, de verantwoordelijkheid voor de ontwikkeling van de leerling en het arrangeren, het uitvoeren van testen en opstellen van doelen, de oudercontacten en het klassikale aanbod. De salariskloof tussen leerkrachten en logopedisten is enkel groter geworden, ondanks gelijkwaardig werk- en denkniveau.’
Energievretend
Het leidde op veel scholen tot pittige gesprekken met leidinggevenden en bezwaarprocedures. Vaak zonder succes blijkt uit de reacties: ‘Er wordt aangegeven dat er niet te onderhandelen valt', ‘Het beleid is dat er per locatie maar 1 persoon de functie in schaal 10 kan krijgen’ en ‘Pogingen om in een hogere schaal te komen, zijn onlangs weer mislukt.’ Een enkeling lukt het wel: ‘Ik heb net een lang, zeer negatief en energievretend proces achter de rug. Uiteindelijk heeft het bestuur de gevraagde schaal toegekend, maar dat ik zo diep heb moeten gaan, vind ik echt in- en intriest.’
Uiteindelijk heeft bestuur de gevraagde schaal toegekend, maar dat ik zo diep heb moeten gaan, vind ik echt in- en intriest
Van de zeventig logopedisten die hun ervaringen deelden, werken er veel bij Kentalis, een landelijke organisatie met 32 scholen voor cluster 2 onderwijs. Het traject om tot een passende waardering te komen, is er nog gaande. Kentalis stelde in eerste instantie een generieke functiebeschrijving voor logopedist op. Omdat hierin de gewenste in plaats van werkelijke functie-inhoud het uitgangspunt was, ging de medezeggenschapsraad (mr) niet akkoord. Nadat de geschillencommissie de mr in het gelijk stelde, schakelde Kentalis een ander bureau in. Dit resulteerde afgelopen zomer pas in twee functieomschrijvingen: logopedist A in schaal 9 en B in schaal 10. Op dit moment vinden gesprekken met de werknemers plaats over hun inschaling.
Positief
“Er is beweging en dat is positief”, vertelt Isolde Podt, logopedist van de ambulante dienst bij Kentalis. “We hebben heel lang het gevoel gehad dat we moeten strijden tegen onze eigen organisatie. Door nieuwe toezeggingen voelen we ons eindelijk wat meer gehoord en gezien.”
Zelf is ze nu ingeschaald als logopedist B in schaal 10, maar haar meeste collega’s zitten nog steeds in 9. Een schaal die uit tien treden bestaat: ‘Ik zit al vijftien jaar aan de top en een hogere schaal zit er niet in’ schrijft iemand. Wat vooral steekt is dat een onderwijsbevoegdheid vaak recht geeft op lerarenschaal LC, een verschil dat kan oplopen tot meer dan 600 euro netto per maand.
Bij alle salarisstijgingen wordt het gat met de leerkrachten groter. Dat voelt niet goed
Isolde Podt legt uit: “Bij alle salarisstijgingen wordt het gat met de leerkrachten groter. Dat voelt niet goed. Ook wij dragen verantwoordelijkheid voor de ontwikkeling van leerlingen, namelijk op het gebied van spraak, taal en communicatie. Het onderwijsaanbod hangt daarmee samen. Wij worden gezien als specialist, maar dit komt niet tot uitdrukking in salaris.”
Ze zet zich al jaren in voor een beter salaris voor onderwijsondersteunend personeel, bijvoorbeeld via de actiegroep #OOPdoetOOKmee. Het liefst zou ze op cao-niveau een betere inschaling zien, met een derde functiebeschrijving voor logopedisten in schaal 11 die bijvoorbeeld een wetenschappelijke opleiding hebben gevolgd en zich landelijk inzetten als experts. “Die collega’s worden ook echt te kort gedaan”.
Al twintig jaar is het vechten om waardering en ik heb al veel collegas zien afhaken
Hoopvol is dat Kentalis voor de trajectbegeleiders, waarbij logopedisten, leerkrachten en orthopedagogen hetzelfde werk doen, een nieuwe functiebeschrijving met hogere schaal heeft toegezegd. Maar al met al is het een weg van de lange adem wat het vertrouwen in de werkgever niet ten goede komt. Een logopedist schrijft: ‘Al twintig jaar is het vechten om waardering en ik heb al veel collega’s zien afhaken.’
“Mijn vertrouwen is herstellende, maar ik snap het gevoel van wantrouwen bij collega’s”, zegt Podt. “Door het opkomen voor mijn vak als een politiek spel te zien, waarbij je de emotie eruit probeert te laten, lukte het me de juiste wegen te bewandelen en de relatie met de werkgever goed te houden. Uiteindelijk levert dat het meeste op.”
'Mooi resultaat'
Dat er nu voor logopedisten in het onderwijs meerdere functiebeschrijvingen zijn met aparte schalen, noemt AOb-bestuurder Eugenie Stolk een mooi resultaat. “Logopedist is een essentiële functie die de juiste waardering verdient. Het proces bij Kentalis heeft veel te lang geduurd, waardoor mensen het gevoel krijgen dat ze onbelangrijk zijn voor de organisatie. Dat is echt heel jammer.”
Daarbij is het functiewaarderingssysteem best abstract wat volgens haar om een goede voorlichting vanuit de werkgever vraagt. “Ik moet bijvoorbeeld vaak uitleggen dat een master niet automatisch recht geeft op een hogere schaal”, vertelt Stolk. “Het functiewaarderingssysteem Fuwasys gaat uit van taken en verantwoordelijkheden en niet van opleidingsniveau. Dat de afstand tot het salaris van leerkrachten voor veel logopedisten oneerlijk voelt, begrijp ik wel. Het werk in de klas wordt nu meer gewaardeerd zoals het hoort, dus voor de laatste cao’s was het lerarensalaris juist scheef en dat is rechtgetrokken.”
Voor de logopedist die veel met de groep aan het werk is en veel verantwoordelijkheden heeft, zou minstens een schaal 10 logisch zijn
Veel logopedisten geven aan dat ze net als de leerkracht verantwoordelijk zijn voor de ontwikkeling van leerlingen en ook lesgeven. Denk aan gebarenlessen, taalonderwijs tot lessen communicatieve vaardigheden: ‘Het is dat ik het werk fantastisch vind, maar als wij allen gaan werken naar de functieomschrijving die past bij schaal 9 doen we kinderen echt te kort. Dat wil toch niemand?’, schrijft een logopedist.
Stolk: “De logopedist die veel met de groep aan het werk is en veel verantwoordelijkheden heeft, heeft een ander soort functie dan iemand die alleen een-op-een begeleiding doet. Het zou logisch zijn als die minstens in schaal 10 terechtkomt.”
Grijs gebied
Scholen voor het speciaal onderwijs hebben bovendien extra loonruimte gekregen voor een hogere inschaling voor de functie logopedist. Als je structureel taken doet die bij schaal 10 horen, dan behoort de werkgever je daar naar te betalen. Het probleem is volgens Stolk dat het vaak een grijs gebied is wat de formeel opgedragen werkzaamheden zijn. Ze raadt aan om met de werkgever overeen te komen wat je taken precies zijn en de daarnaast opgedragen taken bij te houden.
"Als je kunt aantonen dat je die taken langere tijd doet, kun je herwaardering aanvragen”, legt ze uit. “De AOb kan daarbij helpen en het is ook goed om collega’s in eenzelfde situatie erbij te betrekken: samen sta je sterker. Zo kreeg een hele groep onderwijsassistenten die structureel andere taken deden, uiteindelijk een schaal hoger.”
We hebben de intentie om schaal 10 voor meer logopedisten mogelijk te maken
Kentalis betreurt de onvrede en het wantrouwen onder logopedisten. “Het juist beschrijven en waarderen is inderdaad een lang proces, dat we als organisatie zo zuiver mogelijk proberen te voeren”, vertelt instellingsdirecteur Ramses Vulperhorst. “Zo hebben we twee keer onderzoek laten doen door een onafhankelijk bureau. Voor de zomer heeft de mr de functiebeschrijving op twee niveaus goedgekeurd, die gebaseerd is op de huidige werkzaamheden van logopedisten."
"Wat het ingewikkeld maakt, is dat door de cao de lerarensalarissen in het speciaal onderwijs automatisch zijn opgeschaald naar LC en LD. Daardoor is het salaris tussen leerkrachten en logopedisten verder scheefgegroeid. Wat het ook complex maakt is dat we een landelijke organisatie zijn met ruim dertig locaties en dat onze tweehonderd logopedisten vaak verschillende werkzaamheden uitvoeren, zowel op school, in de zorg als ambulante dienst. Wij willen uiteraard graag recht doen aan hun inzet en expertise. Op dit moment voeren we gesprekken over inschaling, waarbij we de intentie hebben om schaal 10 vanaf januari voor meer logopedisten mogelijk te maken.”
Lees ook: Toepassing functiewaardering OOP laat te wensen over en Gevecht om hogere schaal frustreert personeel
