Inspectie: lerarentekort bedreigt kwaliteit en vergroot ongelijkheid
‘De inspectie houdt er rekening mee dat het lerarentekort op termijn terug te zien is in de beoordeling van de kwaliteit van scholen’. Dat schrijft de Onderwijsinspectie vandaag in de nieuwste editie van de Staat van het Onderwijs. Het tekort is volgens de inspectie ‘een risico voor onderwijs en samenleving’ en vergroot de ongelijkheid.
Beeld: Pixabay
Het zijn alarmerende woorden in de vandaag verschenen Staat van het Onderwijs 2019 die keer op keer worden herhaald. Het tekort wordt voor het primair onderwijs, voortgezet onderwijs en het mbo een ‘directe bedreiging voor de kwaliteit van scholen’ genoemd en ‘een van de grootste risico’s in het onderwijssysteem’. Bovendien zijn de gevolgen van het tekort ongelijk verdeeld.
Kansenongelijkheid
Zo hebben scholen in de Randstad de grootste problemen om leraren te vinden. En het tekort manifesteert zich in het hele land het sterkst op scholen waar veel kinderen met een migratieachtergrond op zitten, het speciaal onderwijs en het vmbo. ‘Zorgwekkend’, constateert de inspectie, omdat het bijdraagt ‘aan een vergroting van de kansenongelijkheid.’
Het lerarentekort draagt bij aan een vergroting van de kansenongelijkheid, schrijft de Onderwijsinspectie in de Staat van het Onderwijs 2019
Vorig jaar was de inspectie nog minder bezorgd over een dalende onderwijskwaliteit, toen waarschuwde de Staat van het Onderwijs voor gebrek aan tijd voor kwaliteitsverbetering. Nu staan volgens de inspectie alle seinen op rood en daarom moet aan een duurzame oplossing van het tekort worden gewerkt, stelt inspecteur-generaal Monique Vogelzang in het rapport voor. ‘Het lerarentekort kan niet door individuele leraren, schoolleiders of bestuurders worden opgelost.’ Dat vraagt volgens de inspectie om samenwerking tussen meerdere partijen, waaronder scholen, besturen, lerarenopleidingen, lokale overheden en de Rijksoverheid.
Rode knop
"Het is goed dat de Onderwijsinspectie nu ook op de rode knop drukt", zegt AOb-voorzitter Liesbeth Verheggen daarover. "Ook wij maken ons grote zorgen. Keer op keer concludeert iedereen dat het lerarentekort groter en ernstiger wordt. We staan met zijn allen voor een groot maatschappelijk probleem. Het is goed als we met zijn allen gaan kijken naar een structurele oplossing, maar dat is niet genoeg."
Keer op keer concludeert iedereen dat het lerarentekort groter en ernstiger wordt. We staan met zijn allen voor een groot maatschappelijk probleem.
Want, zo blikt Verheggen vooruit, "de start van het nieuwe schooljaar is al over vier maanden en daar zijn we niet klaar voor. Er moet een heleboel gebeuren, anders dan een regering die alleen maar zegt ‘ik heb geen extra geld’. Dit rapport, 40 duizend mensen op het Malieveld, scholen die klassen opheffen, kinderen die verdeeld worden en soms meer dan acht verschillende leerkrachten in een jaar zien. Er moet nu actie ondernomen worden. Iedereen ziet het, maar er gebeurt te weinig."
Onbevoegd
De inspectie ziet in het basis- en speciaal onderwijs dat er veel gevraagd wordt van leraren, directeuren en ondersteuners om de boel draaiende te houden. Hierdoor gaat de toch al forse werkdruk verder omhoog. In het voortgezet onderwijs worden steeds vaker onbevoegde leraren en leraren met een andere bevoegdheid ingezet. Dat heeft een ‘zichtbaar negatief effect op de examencijfers’, schrijft de inspectie. Het meest wordt er onbevoegd lesgegeven in het vmbo (8,5 procent) terwijl het gemiddelde ligt op 4,3 procent.
In het voortgezet onderwijs zullen de problemen nog toenemen, nu de inspectie ziet dat juist de aanmeldingen bij lerarenopleidingen voor de tekortvakken harder dalen dan bij de niet-tekortvakken. Wel stijgt het aantal zij-instromers. Opvallend is dat de inspectie signaleert dat op scholen die leraren beter betalen leerlingen ook beter presteren.
Lees ook: 'Veel onderwijsinnovatie, weinig effect' waarin de conclusies van de Onderwijsinspectie staan over alle vernieuwende onderwijsconcepten in Nederland.
