Vso-leraar wil gelijke kansen voor zijn leerlingen bij examens
Leerlingen in het voortgezet speciaal onderwijs zijn vaak aangewezen op een staatsexamen en dat leidt tot ongelijke kansen. Met een petitie dringt wiskundeleraar Henk Vegter er bij de politiek op aan hier een eind aan te maken.
foto: Karen Hagen
Staatsexamenkandidaten hebben ook recht op hun uitslag!’ Onder deze slogan plaatste Henk Vegter een filmpje op Youtube. Vegter, wiskundeleraar op het Aurum College voor vso in Lelystad, ergert zich al jaren aan wat hij grove kansenongelijkheid noemt tussen speciaal en regulier onderwijs. Waar reguliere examenkandidaten op 14 juni 2023 de resultaten van hun examen krijgen, moeten zijn leerlingen, die aangewezen zijn op staatsexamens, nog weken wachten.
En dat is nadelig, want voor zijn leerlingen is het centraal schriftelijk eindexamen (cse) niet de grande finale, maar juist de start. Hierna moeten ze voor elk vak nog een mondeling doen, het zogeheten college-examen. “Maar omdat ze hun cse-cijfers nog niet weten, kunnen ze zich daarop onvoldoende voorbereiden en missen ze een eerlijke kans op een diploma.”
Blanco
In 2022 deden ongeveer 8700 mensen staatsexamen. Veel daarvan zijn vso-leerlingen. Ze zijn daartoe vaak verplicht omdat vso-scholen geen examenlicentie*Het vso valt vanouds onder het primair onderwijs. Daardoor telt het veel leraren met een algemene lesbevoegdheid en veel minder met een bevoegdheid voor een specifiek vak. Dat is de reden dat de meeste vso-scholen geen examenlicentie hebben. Het staatsexamen wordt niet door de school georganiseerd, maar door de overheid, via de Dienst Uitvoering Onderwijs. In het regeerakkoord is afgesproken dat er een transitie komt waarbij het vso straks gespecialiseerd voortgezet onderwijs (gvo) wordt en onder de regels en rechten voor het voortgezet onderwijs valt. Compleet met examenlicentie. hebben. Waar reguliere examenkandidaten verspreid over twee jaar cijfers verzamelen (samen de 50 procent van hun schoolexamen), en bij de start van de centrale examens precies weten voor welk vak ze extra hun best moeten doen, beginnen vso-leerlingen daar blanco aan. En voor hun mondelinge examens zijn ze nog even blanco, omdat ze pas daarna hun cse-cijfers krijgen.
Juist kwetsbare leerlingen hebben baat bij een vertrouwde omgeving
Nog een punt waarbij Vegters leerlingen in het nadeel zijn, is dat ze hun mondeling bij twee hen onbekende docenten moeten doen. Ook Vegter zelf trekt als examinator voor vmbo-leerlingen het land door. “We zouden het liefst zien dat onze leerlingen bij hun eigen docent, mits bevoegd, plus een vreemde docent mondeling mogen doen”, vertelt Vegter. “Het gaat vaak om kwetsbare leerlingen en juist die hebben baat bij een vertrouwde omgeving.”
Kamervragen
De Dienst Uitvoering Onderwijs (DUO) en het College voor Toetsen en Examens (CvTE) willen wel toewerken naar een systeem van één eigen en één vreemde examinator, maar dat gaat nog wel een aantal jaren duren.
Maak de cijfers eerder bekend, dan kunnen onze leerlingen zich beter voorbereiden
Daar kan Vegter wel begrip voor opbrengen. Maar hij snapt werkelijk niet waarom leerlingen pas zo laat de cse-cijfers te horen krijgen. “Want die cijfers liggen er medio juni gewoon al. We roepen al jaren: maak ze bekend, dan kunnen onze leerlingen zich beter voorbereiden.”
Zijn lobby leidde ertoe dat politici van SP, GroenLinks en D66 hierover Kamervragen stelden en bij de minister aandrongen op ‘doorpakken’ en zorgen dat de examenuitslag dit schooljaar gelijkgetrokken wordt voor staatsexamen- en reguliere kandidaten. “Ik dacht: yes eindelijk!”
Toen Vegter mocht wandelen met minister Dennis Wiersma was zijn eerste vraag hoe het ervoor stond. “Wiersma pakte meteen zijn telefoon. Hij dacht dat het al geregeld was. Toen hij geen gehoor kreeg bij zijn ambtenaar, zei hij: Je krijgt het snel van ons te horen.”
En vervolgens bleef het stil.
Ze hebben me laten weten dat het nog jaren gaat duren
In het jaarverslag 2021 van het CvTE valt in een tweegesprek tussen inmiddels voormalig CvTE-voorzitter Pieter Hendrikse en collegelid Andrea Kaim-Lamers te lezen hoe beiden zich warm maken voor ‘herbezinning’ voor ‘de manier waarop de centrale examens in het vso zijn ingebed’.
Maar Vegter merkt vooralsnog weinig van daadkracht bij CvTE en OCW. “Ze hebben me laten weten dat het nog niet mogelijk is en dat het nog jaren gaat duren.” Vegter vindt dat van de gekke. Reden voor hem om een petitie te starten; deze is ruim 5000 keer ondertekend en kan nog steeds ondertekend worden.
‘Deze petitie is zijn goed recht’, reageert het CvTE desgevraagd. Ze prijzen het dat Vegter zich allang ‘met hart en ziel’ inzet voor zijn leerlingen. Het is dan ook geen onwil, maar logistiek, die volgens hen de bottleneck is. ‘We kunnen nu nog niet garanderen dat alle staatsexamenkandidaten, van vso of particulier, op hetzelfde moment hun cijfer krijgen’, aldus de woordvoerder. Dat komt omdat er tussen het centraal examen en de college-examens onvoldoende tijd is voor correctie en vaststelling van alle cijfers. En het kan niet zo zijn dat de ene staatsexamenkandidaat al wel de cijfers weet en de andere nog niet. ‘We werken eraan, maar regels rondom privacy in combinatie met een verouderd ict-systeem werken vertragend.’
Navraag bij het ministerie levert een vergelijkbaar antwoord op. “We werken hard aan een oplossing”, aldus Wiersma’s woordvoerder.
Niet overtuigd
Vegter kent deze reacties en kreeg ze zelf ook op zijn vragen. Hij is allerminst overtuigd. Hij is zelf ook corrector van de cse’s van staatsexamenkandidaten. “De systematiek van het nakijken, met twee correctoren, is hetzelfde als bij examens van reguliere leerlingen. Dus het tijdpad zou ook hetzelfde moeten kunnen zijn.” En als het ict-systeem faalt, is hij bereid om hoogstpersoonlijk naar DUO in Groningen af te reizen om de resultaten op te halen. “Wij hebben dat voor onze leerlingen over. Nu de mensen die erover gaan nog.”
De petitie 'Geef staatsexamenkandidaten hun examenresultaat op 14 juni 2023' kan tot 1 april nog ondertekend worden
