Vmbo-leerlingen schilderen oorlogsslachtoffers
Vmbo-leerlingen van docent Jasper Nieuwenhuisen maakten portretten van WOI-slachtoffers en mochten hun schilderijen exposeren in het Belgische Ieper. “Het werd een gezamenlijk avontuur dat niemand zal vergeten.”
Beeld: Angeliek de Jonge
Jozef Stalin zei het al: ‘Eén dode is een drama, maar 1 miljoen zijn slechts statistieken.’ De kunst is die statistieken tot leven te brengen.” Drie jaar geleden gooide Jasper Nieuwenhuisen, docent beeldende vorming, zijn lesprogramma om en vroeg zijn leerlingen een slachtoffer uit de Eerste Wereldoorlog te kiezen om een portret van te maken. “Toen ik vertelde hoeveel indruk de slagvelden van Ieper op me hadden gemaakt, wilden ze daar meer van weten. Maar hoe maak je nou zo’n complex onderwerp als de Eerste Wereldoorlog die zoveel gevolgen heeft gehad zichtbaar?” Nieuwenhuisen, werkzaam op het Assink Lyceum in Haaksbergen, besloot de leerlingen aan een slachtoffer te koppelen, die vaak maar enkele jaren ouder was dan zij. "Zo maak je het persoonlijk."
Liefdesbrief
Het oorlogsmuseum in Ieper wees de weg naar gegevens van 43 gesneuvelden. Van sommigen zijn naast een zwart-witfotootje ook liefdesbrieven of andere documenten beschikbaar. Die informatie gebruikten leerlingen voor hun schilderij. Zo staan soldaten afgebeeld als cricketspeler, met de vlag van hun geboorteland of met hun huisdier. Leerling Manon Scharenborg koos voor verpleegster Nellie Splindler. ‘Het is erg treurig hoe Nellie om het leven is gekomen’, schrijft ze in haar verslag. ‘Ze was aan het werk met het verzorgen van gewonden toen een granaat in haar tent terechtkwam. Ik vind het erg oneerlijk hoe het is gegaan in de oorlog.’
Fotoshop
Eerst maakten de leerlingen ontwerpen in fotoshop, waarna de definitieve versie werd uitvergroot en ze de belangrijkste lijnen overtrokken op het doek. “Schilderen is voor veel leerlingen best lastig”, vertelt de docent. “Door ze die lijnen over te laten trekken, voorkom je dat alles uit verhouding gaat, met alle frustratie van dien. Ze willen natuurlijk wel dat het een goed portret wordt.”
Onze leerlingen stoorden zich enorm aan hun Franse leeftijdsgenoten: waarom staan ze hier gewoon te praten en op hun mobieltje te kijken, vroegen ze
Helemaal toen duidelijk werd dat ze hun schilderijen mochten exposeren in Ieper, vlakbij herdenkingsmonument de Menenpoort. Om daar zelf ook naartoe te kunnen, zamelden de leerlingen geld in. “En zo werd het project steeds breder. De school gaf mij de ruimte en droeg ook financieel bij. Met vier collega’s vertrokken we naar Ieper. Daar merkte je pas goed hoe betrokken de leerlingen zijn. Ze stoorden zich enorm aan hun Engelse en Franse leeftijdsgenoten voor wie het bezoek een verplicht nummer is. Waarom staan ze hier gewoon te praten en op hun mobieltje te kijken, vroegen ze.”
Ochtenddauw
De leerlingen bezochten waar mogelijk de graven en lieten er een vlaggetje achter. Sommigen huilden, maar de meesten werden vooral heel stil. ‘Toen ik voor het graf stond sloeg ik een beetje dicht’, schrijft Danny Sierhuis in zijn verslag. ‘Het was zo’n mooi moment in de vroege morgen met de ochtenddauw nog op het gras op een heel lege begraafplaats. Ik voelde me goed dat ik zo’n eerbetoon heb gebracht.’
Nieuwenhuisen: “Op het moment dat ze daar staan, wordt het verhaal werkelijkheid. Er is een band ontstaan die er daarvoor nooit was, bijna alsof het familie is. Dan komt het keihard binnen. Tegelijkertijd beseffen ze ook in wat voor mooie wereld ze nu leven.”
Nabestaanden
Leerlingen probeerden nabestaanden te achterhalen om het schilderij te schenken. In enkele gevallen lukte dat. Zo hangt het portret van Lewis McGee nu in een gemeentehuis in een dorpje in Tasmanië. “De hotelbaas waar ik contact mee zocht, sprong direct op zijn fiets om een verre achterneef in te lichten. De familie schreef een prachtige bedankbrief, echt fantastisch.”
Er volgde nog een succesvolle expositie in Haaksbergen en de docent ontving voor zijn project de Overijsselse onderwijsprijs. Het project kan volgens hem in elke sector worden uitgevoerd, en ook samen met andere vakken als geschiedenis. De handleiding staat al klaar op de speciale website. “Ik kan het elke docent aanraden. Ik hoefde de leerlingen niet mee te slepen, ze tilden mij op. Het werd een gezamenlijk avontuur, dat niemand zal vergeten. Sommige leerlingen zijn zelfs al een paar keer teruggeweest naar het graf.”
Kijk voor meer informatie op Daargelaten.nl.
Elke maand portretteert het Onderwijsblad een leraar of ondersteuner die een origineel idee heeft uitgewerkt. Ben jij met iets interessants bezig, of ken je iemand die in deze serie past, laat het weten via onderwijsblad@aob.nl
