Vakantie on demand

Tekst Rob Voorwinden - redactie Onderwijsblad - 2 maart 2018 - 6 Minuten om te lezen

Beeld: Typetank

Beste ouders, wanneer wilt u met uw kind op vakantie? Gewoon zes weken in de zomer? Of liever een paar weken wintersport in februari? Goedkoop naar de zon in november? U kunt uw vakantieperiode als vanouds weer aanvragen bij de directie.

Zo gaat dat op de Sterrenschool in Apeldoorn. Eén van de negen basisscholen die, als proef, hun onderwijstijd flexibel over het schooljaar mogen verdelen. Deze scholen hoeven zich niet te houden aan de centraal vastgestelde vakanties.

Die flexibiliteit heeft nogal wat consequenties voor het onderwijs, zegt directeur Hans van der Most van de Sterrenschool Apeldoorn. “Als een kind er in het traditionele onderwijs zomaar drie weken tussenuit gaat, mist het zo een tiental bladzijden van de lesmethode.” Hoe haal je als leerkracht met dat kind dan de tussenliggende pagina’s in? “Met één kind is dat al moeilijk. Met dertig kinderen die allemaal tussendoor wel eens weg zijn, is dat onmogelijk.”

Even wennen

Op alle scholen die aan het experiment met flexibele vakanties*Leerkracht Ineke Salentijn van de Sterrenschool Apeldoorn is terug van wintersport. Ze ging voor de officiële voorjaarsvakantie, lekker goedkoop. Want ja: als de leerlingen en ouders het hele jaar door met vakantie kunnen, zoals op haar school, kunnen leerkrachten dat natuurlijk ook. Daar staat tegenover dat Salentijn in de traditionele schoolvakanties vaak aan het werk is. “De mentoren maken dan mappen waarin staat wat elke leerling van dag tot dag nodig heeft, aan onderwijs.” Dat lijkt een hele klus: dertig leerlingen die een individueel programma volgen. “Ach, het maken van die mappen is het meeste werk. En we geven het onderwijs hier met z’n allen: leerkrachten en ondersteuners. Dan valt het mee.” In het najaar gaan Salentijn en haar man vaak op een stedentrip. In de zomer en met kerst blijven ze thuis, want dan moet haar man werken. Hij maakt - geloof het of niet - vakantiegidsen. “In de zomer is hij druk bezig met de wintergidsen, en in de winter met de zomergidsen. Vandaar.” deelnemen, krijgen de leerlingen dan ook een gepersonaliseerde leerlijn. De basis voor die leerlijnen is gelegd door de School in Zandvoort. De sterrenscholen (naast de school in Apeldoorn doen er nog vijf andere sterrenscholen mee aan het experiment) volgen het Zandvoortse voorbeeld.

Zo’n gepersonaliseerde leerlijn was voor leerkrachten even wennen, zegt Van der Most van de Sterrenschool Apeldoorn. Maar hogere wiskunde is het niet. “Als je ziet dat de komende week veel leerlingen op vakantie zijn, moet je misschien even niks nieuws plannen. Of juist wel, want dan kun je rustig aan kleine groepjes instructie geven. Die instructie herhaal je dan twee weken later voor leerlingen die dat nodig hebben. En dan kunnen de kinderen die inmiddels terug zijn van vakantie, meteen aanschuiven. Het is een kwestie van organiseren.”

De meeste scholen die meedoen aan het experiment, hebben nauwe banden met de kinderopvang. Daardoor kan de school dan bijvoorbeeld vijftig weken per jaar dagelijks open zijn van acht uur ‘s ochtends tot zes uur ‘s middags. Afhankelijk van hun individuele programma volgen de leerlingen dan onderwijs of worden ze opgevangen.

De vloer moet ook eens in de was. Dat kan dan die ene week per jaar dat we gesloten zijn

Maar wat heeft die flexibiliteit nu voor gevolgen voor de vakanties? Lang niet alle leerlingen van Van der Most gaan meer in de zomer weg. “Wij zitten hier op de Veluwe, en veel ouders werken in het toerisme, in de horeca en op campings. Dat is voor hen de drukste tijd van het jaar. Ook sommige zzp’ers moeten het van de zomer hebben. Die ouders gaan graag in het voorjaar of najaar op vakantie.”

Yuppenschool

En denk niet dat zijn ouders allemaal hoogopgeleide tweeverdieners zijn, benadrukt Van der Most. “Toen ik van start ging, werd er wel eens gezegd dat dit een ‘yuppenschool’ zou worden. Maar dat is niet het geval, en wij staan nou ook niet echt in een yuppenbuurt.” Een aantal van zijn ouders is ooit als vluchteling naar Nederland gekomen. “Zij gaan af en toe naar hun land van herkomst terug om familie bezoeken. In het laagseizoen, wanneer de vliegreis betaalbaar is.”

Op de Casaschool in Pijnacker - een tweetalige montessorischool waar de telefoon in onberispelijk Engels wordt opgenomen - zijn de ouders vaak wel hoger opgeleide tweeverdieners. Maar hun vakantiewensen verschillen niet veel van die van de Apeldoornse ouders, zegt directeur Karin Keizer. Want ook in Pijnacker is het laagseizoen populair.

De scholen die meedoen aan het experiment zijn doorgaans wel met kerst gesloten. “Tussen kerst en nieuwjaarsdag willen alle ouders hun kinderen thuis hebben”, zegt directeur Anneke Slegers van Sterrenschool Bikube in Hoofddorp. En dat komt eigenlijk wel goed uit. “Het klinkt truttig, maar de vloer moet ook eens in de was. Daar hebben we die ene week per jaar dat we dicht zijn, mooi de tijd voor.”

Als ouders het te bont maken, laat Van der Most zijn tanden zien

Op de Sterrenschool Apeldoorn hebben ouders ook de mogelijkheid om vier losse snipperdagen op te nemen. De regel is dat een ouder zo’n snipperdag minimaal een week van tevoren aanvraagt. Niet iedereen houdt zich daar aan, merkt Van der Most. Soms is dat niet zo erg: “Na het Suikerfeest nemen veel ouders bijvoorbeeld een dag vrij - dat weten we inmiddels wel, dus daar houden we al rekening mee.”

Maar als ouders het te bont maken, laat Van der Most zijn tanden zien. “Dan zeg ik: Deze snipperdag is niet van tevoren aangevraagd, dus ik wil uw kind op school zien. En anders meld ik het aan de leerplichtambtenaar.” Zo ver is het overigens nooit gekomen.

Het kan, heel af en toe, ook gebeuren dat Van der Most de aangevraagde lange vakanties afkeurt. “Als vuistregel hanteer ik dat er steeds ongeveer tien weken tussen twee vakanties moeten zitten.” Soms willen ouders kun kinderen wel eens vijftien weken onafgebroken naar school laten komen, en dan maakt Van der Most een individuele afweging. “Het ene kind kan dat aan, het andere kind neemt na tien weken niets meer op. Nog vijf weken doorgaan is dan zonde van de tijd.”

Gemiste kans

Het experiment met de flexibele onderwijstijden wordt dit jaar geëvalueerd door de Onderwijsinspectie. Op basis van de uitkomsten wordt beslist of de scholen mogen doorgaan, en of andere scholen toestemming krijgen om ook te starten met flexibele vakanties.
De huidige scholen zijn niet echt gerust op een goede uitkomst van die evaluatie. Want de deelnemende scholen verschillen nogal van aanpak en grootte: het is appels met peren vergelijken, vinden veel directeuren. Rosanne Maters van de School in Zandvoort vindt de centrale vraag al een gemiste kans. “De inspectie vraagt zich af welk effect de flexibilisering heeft op de kwaliteit van het onderwijs. Maar je zou je ook kunnen afvragen hoe die flexibiliteit kan bijdragen aan passend onderwijs voor ieder kind.”

Zodra je kind vier jaar oud wordt, kun je niet meer flexibel met vakantie, dat is toch eigenlijk gek

Het terugdraaien van de vrije vakanties zou in elk geval vreemd zijn, vinden de betrokkenen. “Nederland gaat steeds flexibeler werken en dus ook flexibeler met vakantie. Maar zodra je kind vier jaar oud wordt, houdt het op. Dat is toch eigenlijk gek”, zegt Van der Most. “Die zomervakantie van zes weken was bedoeld om kinderen te laten helpen bij de oogst”, zegt Slegers van Sterrenschool Bikube. “Tegenwoordig willen de ouders in mei naar de zon, met het vliegtuig. Waarom zou dat niet kunnen?”

Dit artikel staat in het Onderwijsblad van maart 2018, aanstaande dinsdag in de bus bij leden van de AOb.