Tips van je collega's voor het geven van afstandsonderwijs
Dat de scholen dicht zijn en kinderen thuis blijven, betekent niet dat er geen les wordt gegeven. Integendeel. In het hele land doen docenten en andere onderwijsprofessionals er alles aan om zo goed mogelijk onderwijs op afstand te geven. Een greep uit al hun tips.
Beeld: Onderwijsblad
Juf Ilanit Blankendal gaat elke dag tussen 10.00 en 12.00 uur 'live' op Instagram.
‘Dit betekent dus niet dat het vakantie is’, zei juf Ilanit Blankendal direct nadat het kabinet bekendmaakte dat de scholen vanwege het coronavirus zouden sluiten. ‘We gaan gewoon aan de bak.’
En dat deed ze. Blankendal, docent in groep 7 op de Annie M.G Schmidtschool in Amsterdam, ging eerst met haar collega’s om de tafel. Hoe gaan we het doen, thuis? En op welke manier? ‘Er zijn heel veel mogelijkheden om les te geven vanaf een afstand, maar ik zag door de bomen het bos niet meer.’
Tot ze op een ‘vrij simpel maar effectief’ idee kwam: Instagram. ‘Al die kinderen hébben die app al en gebruiken het.’ Elke ochtend gaat de lerares live, van tien tot twaalf, voor uitleg, een dictee, een stukje voorlezen, en gewoon: even kletsen. ‘Ze kunnen mij zien, ze kunnen in tekst meteen reageren, en ik kan daar dan ook meteen weer op reageren. En ik plaats via posts de planning en de huiswerkopdrachten van die dag.’ De rest van de dag blijft ze bereikbaar voor vragen, opmerkingen en kinderen die hun ei kwijt willen.
LessonUp is populair
Hoewel voor Ilanit en haar leerlingen en collega’s Instagram goed werkt, zijn er ook apps, platforms en sites die speciaal voor lesgeven op afstand zijn gemaakt en in deze tijden goed van pas komen. Een rondgang op Facebook leert dat de site LessonUp een geliefde en veelgebruikte is. Leerlingen loggen in met een pincode, docenten kunnen er video’s, afbeeldingen, teksten en quizzen op kwijt. ‘Ik ben fan!’, zegt docent Nederlands Rosanne Brouwer erover. ‘Ik zet mijn ingesproken PowerPoint erop, en daarna geef ik meerkeuzevragen om te checken of ze snappen wat ik heb uitgelegd.’ Ook kan de docent monitoren hoe lang een leerling over een opdracht doet – en hoe goed die opdracht is gemaakt.
Menno Kolk, oud-voorzitter van de Groene Golf, de jongerenclub van de AOb, noemt ook LessonUp als een goede onderwijstool. Hij stelt in zijn blog op zijn site dat het belangrijk is dat je als docent je scherm kan delen met de groep. Ook interactie is belangrijk, evenals inzicht hebben in wat leerlingen aan het doen zijn. En hóé ze dat doen.
Whiteboards werken goed
Ook Kolk deelt op zijn site een paar tools ‘voor verschillende doeleinden’. Zo noemt hij, naast LessonUp en Gynzy (‘met handige gereedschappen en deelbare tools voor je uitleg’) het handige Classroomscreen, waarmee je ‘in no time’ een whiteboard hebt, zonder in te loggen. A Web Whiteboard is volgens Kolk handig voor verlengde instructie, omdat je er anderen voor kunt uitnodigen.
De site Onderwijs Van Morgen noemt ook een paar bruikbare whiteboards, zoals Pixiclip (‘meest eenvoudige en doeltreffende’), FlockDraw (om uitgebreid mee te tekenen en schilderen), Stoodle (om huiswerk mee door te nemen), Sketchlot (registreren is niet nodig) en RealtimeBoardd: volgens de site het whiteboard waar je de meeste kanten mee op kunt. ‘Denk aan functies als het uploaden en delen van tekstbestanden, tekeningen, websites, video’s en PDF-documenten.’
Je scherm delen via Zoom
Twee andere veelgenoemde tools zijn Zoom en Teams. Via Zoom kan de docent live gaan. ‘De kids vinden het heerlijk’, zegt Dirk Struijk, die Nederlands geeft aan vmbo-klassen basis/kader 1 en 2. ‘Ze zien elkaar, kunnen elkaar spreken, vragen stellen. En dankzij ‘scherm delen’ kan ik mijn les-instructie geven.’
De antwoorden zetten ze in OneNote: een digitaal notitieblok van Microsoft, waar niet alleen de leerling in kan, maar ook de docent. Makkelijk nakijken, dus.
Zoom heeft talloze mogelijkheden. Je kunt er uitlegfilmpjes op plaatsen – en je les opnemen en later publiceren, zodat kinderen het niet alleen live kunnen zien, maar ook later kunnen terugkijken. Het basisprogramma is gratis te gebruiken voor maximaal honderd leerlingen per leeromgeving. Nog een fijne bijkomstigheid: je kunt leerlingen muten als jij aan het woord bent (rust!).
Aanvulling: in New York mogen scholen Zoom niet meer gebruiken omdat het programma niet veilig zou zijn. Lees ons nieuwsbericht daarover via deze link.
ProWise voor de wiskundedocent
Wiskundedocent Huub Kusters gebruikt Zoom in combinatie met online-leeromgeving ProWise. Voor zijn vak ideaal. ‘Je kunt live meekijken met hoe ze de opdracht oplossen’, zegt hij. ‘Ook kunnen ze de uitwerkingen naar je toesturen. In de burgklas gebruik ik het gratis lesmateriaal van ProWise: ProWiskunde.’
Teams – ook voor het team
Angelique de Wever, docent op een middelbare school, geeft de voorkeur aan Teams van Microsoft. ‘Je kan er online lesgeven, bestanden delen, leerlingen opdrachten laten inleveren en deze ook via Teams beoordelen. Je kan contact hebben met leerlingen via de chat en vergaderen en overleggen met collega’s.’
Geen online-held? De Katholieke Scholengemeenschap Etten-Leur heeft een PDF online geplaatst met uitleg over hoe docenten met Teams kunnen werken. Pedagoog Shauna Plompen waarschuwt op haar website Blijven Leren dat Teams soms wel wat overbelast kan raken. ‘Maar verder hoor ik positieve verhalen.’
Oud en vertrouwd: PowerPoint
Ook een optie: bij de ouwe, vertrouwde PowerPoint blijven hangen. Kan gewoon. ‘Je kunt Powerpoints op een simpele manier uitgebreider maken met een voice-over’, tipt pedagoog Plompen op haar site. ‘Zo kun je net wat meer bieden.’ Ook handig (zo niet, onmisbaar): een video maken via PowerPoint. ‘Je filmt dan via PowerPoint je scherm en voegt automatisch met audio een voice-over toe.’ In een video laat Plompen zien hoe dat allemaal moet:
Woordjes leren met WRTS
Docenten Frans en Engels tippen collega’s op Facebookpagina’s de online tool WRTS. Volgens velen een ‘ideale, laagdrempelige’ manier om woordjes te leren – twee kanten op, om de woordenschat te vergroten en leerlingen digitaal te overhoren.
Pedagoog Plompen tipt ook Mindmeister, volgens haar een leuke tool om leerlingen mee te laten samenwerken via een mindmap. Te gebruiken via je computer, iOS en met Android. ‘Je kunt verschillende dingen met de tool’, schrijft Plompen. ‘Brainstormen, ordenen, associëren, samenwerken, presenteren.’
Snappet
Onderzoeker Kees Vernooy, die is gespecialiseerd in effectief lees- en taalonderwijs, dook ook in de mogelijkheden voor lesgeven op afstand. ‘Docenten zijn inventief’, beaamt Kees Vernooy. ‘Dat moet ook wel, want ze moeten aan de bak, want het is crisis.’
Hij vervolgt: ‘Ik hoor vooral van scholen die met Snappet werken, dat ze het makkelijk vinden dit programma voor thuis in te zetten. Leraren kunnen namelijk zien wat kinderen thuis doen en bij problemen kunnen ze feedback geven.’ Snappet is een bekend, adaptief onderwijsplatform. Het wordt aangeboden op tablets, waarop leerlingen opgaven maken (een soort vervanger van het werkboek). Steeds meer scholen -vooral in het primair onderwijs- gebruiken Snappet.
Vergeet de uitgeverijen niet
Ook wil Vernooy docenten nog even wijzen op de mogelijkheden die uitgeverijen tijdens deze coronacrisis bieden. ‘Scholen zijn daar erg enthousiast over’, zegt hij. ‘Ze voelen zich echt geholpen, omdat ze concreet oefenmateriaal krijgen en niet zogenaamde stappenplannen waarbij ze het vervolgens allemaal zelf moeten uitzoeken.’
Onder andere Zwijssen biedt gratis thuislessen en oefenbundels aan, en ook De Lubas biedt afstandsonderwijs aan. Malmberg heeft per methode en per groep materiaal klaargezet (rekenen, taal, lezen), net als de Belgische uitgever Van In.
Ook Muiswerk Flexi en Numo bieden basis- en middelbare scholen aan een gratis licentie aan te vragen, waarmee ze leerlingen toegang tot een online leeromgeving kunnen bieden tot het eind van het schooljaar. Voor de niveaus van groep 1 tot en met 8 gaat het om de vakken Nederlands, Engels, wiskunde, rekenen, Frans, Spaans en binnenkort ook Duits. Muiswerk Flexi biedt veel lesmateriaal, formatieve toetsjes, effectieve instructies en feedback aan.
Ook via Uitgeverij Meulenhoff hebben po-leerkrachten mogelijkheden om op afstand les te geven. Het materiaal is ook voor het voortgezet onderwijs en het mbo toegankelijk en er zijn tijdelijk gratis licenties. Uitgeverij Noordhoff biedt volgens Vernooy ‘oplossingen per onderwijstype’, van het basisonderwijs tot het hoger onderwijs.
Gratis leesvoer
Daarnaast wil Vernooy nog gratis te downloaden kinderboeken tippen op de site gratisboekendownloaden.nl Wel benadrukt hij dat het voor onderwijs op afstand belangrijk is om elkaar te zien, als is het via een live-verbinding. ‘Interactie is belangrijk om kinderen zo goed mogelijk bij de les te houden. Anders wordt het vrijblijvend.’
Nederlands docent Dirk Struijk is het daar mee eens. En voegt er nog aan toe dat dat niet alleen voor leerlingen en docenten geldt… ‘Met de collega’s heb ik al twee keer een Zoomborrel gehouden. Om ervaringen te delen, maar ook om te socializen.’
