Smeltende ijskappen vinden we zorgwekkend, maar het blijft voor velen een ver-van-mijn-bed-show. Docent Frits Los initieerde KlimaatKlas, een onderwijsprogramma voor groep 7 en 8 over klimaatverandering en wat we eraan kunnen doen.
Tekst
Rineke Wisman
-
-
Minder dan een minuut om te lezen
Leerkracht Frits Los: “Het verraste me hoe hoopvol kinderen zijn, zodra ze zien dat ze zelf een bijdrage kunnen leveren aan een oplossing voor de klimaatcrisis.” Beeld: Angeliek de Jonge
Veel keuzes die je maakt, hebben impact op klimaatverandering. Dat gaat om wat je eet, welke kleding je draagt en welke vervoermiddelen je gebruikt. Om kinderen bewust te maken van hun potentie om zelf iets aan klimaatverandering te doen, startte docent Frits Los dit jaar KlimaatKlas.
Onderwijs als onderdeel van de oplossing
“De klimaatcrisis is de grootste crisis die wij met elkaar meemaken en ik bemerk daarbij een kloof tussen arm en rijk. De klimaatverandering is vooral door de westerse mens veroorzaakt, maar aan de andere kant van de aarde hebben ze er het meeste last van. In het onderwijs zouden wij moeten bijdragen aan een onderdeel van de oplossing, maar over de manier waarop dit moet gebeuren, is helaas nog geen consensus binnen het onderwijs.”
Het boek Only Planet – Klimaatgids voor de 21ste eeuw inspireerde hem eind vorig jaar om zelf een onderwijsprogramma te initiëren. Wetenschapper Tim van Hattum zet in dit boek uiteen dat de meeste oplossingen al beschikbaar zijn en draagt daarvoor zeven routes aan. Eén daarvan gaat over de natuur als bondgenoot. Over de hulp die de natuur ons ‘van nature’ biedt, bijvoorbeeld doordat oceanen een kwart van de CO2-uitstoot opnemen.
Hoe breng je klimaat de klas in?
In de lessen die Los ontwikkelt voor de groepen 7 en 8 baseert hij zich op deze routes en draait het om een persoonlijke verbinding met de natuur, een eigen ervaring. Hoe je dat doet?
Door het klein te houden. “Zorg ervoor dat het iets is dat dichtbij de leerlingen staat, maak ruimte voor de emotie en bied toekomstperspectief. Onlangs ging het over extreem weer, en dat was het ook in Europa met veel regenval en overstromingen in Polen. Dan vraag ik leerlingen: ‘Kan het ook in Nederland gebeuren, denken jullie?’ En: ‘Moeten we ons vooral zorgen maken over de stijging van de zeespiegel of over de binnenwateren?’ In de les komt voorbij waarom er meer water in de wereld is en wat de mogelijkheden zijn om meer ruimte aan de rivier te geven.”
Kinderen krijgen een besef van wat het klimaat eigenlijk is
De eerste lessen stonden in het teken van de voor- en nadelen van klimaatverandering. Wat betekent het voor Nederland dat het hier warmer wordt? “Kinderen vinden het fijn dat je minder ver hoeft te reizen voor een zonnige vakantie, en ook kunnen ze bedenken dat een warmer klimaat meer mogelijkheden geeft voor de landbouw. Daarna gaan we echter ook naar de nadelen kijken voor ons en elders in de wereld. Eilanden die verdwijnen, steden die overstromen. Hierdoor krijg je als kind een besef van grootte en van wat het klimaat eigenlijk is.”
Het verraste me hoe hoopvol kinderen zijn, zodra ze zien dat ze zelf een bijdrage kunnen leveren
De vele natuurrampen van de afgelopen tijd maken leerlingen bewust van klimaatverandering. Los is leerkracht en intern begeleider op basisschool de Singel in Leiden, een reguliere school in een multiculturele wijk met veel anderstalige nieuwkomers. Hij had verwacht dat kinderen somber zouden reageren. “Het verraste me hoe nieuwsgierig en hoopvol kinderen zijn, zodra ze zien dat ze zelf een bijdrage kunnen leveren.”
Ervaren dat je als kind onderdeel bent van de natuur; hoe doe je dat? Bijvoorbeeld door uit te zoeken hoe ‘groen’ het schoolplein is. “Hoeveel soorten bomen en struiken staan er in de buurt? Hoeveel insecten en dieren leven er op en rondom het schoolplein? Is er water? Is er hoogteverschil? Zijn er plekken waar je je terug kunt trekken?”
De methode integreert vaardigheden op het gebied van lezen en taal
Bij de route ‘De natuur als bondgenoot’ wordt leerlingen gevraagd mee te denken over de vergroening van het schoolplein aan de hand van thema’s als hittestress en biodiversiteit. “De uitkomst van de challenge was verrassend. De leerlingen kwamen met leuke ideeën, zoals een moestuin die aan de centrale keuken grenst en een chill-hoek in de buitenlucht. Maar er kwam ook een heel praktisch idee voorbij, zoals het repareren van de waterpomp. Los is pas net begonnen met KlimaatKlas, maar scholen en docenten die ermee willen starten, kunnen met de eerste drie basislessen meteen aan de slag. “Het mooie is: KlimaatKlas dekt kerndoelen en kan in plaats van natuur en aardrijkskunde. Daarnaast integreert het vaardigheden op het gebied van lezen en taal.”
KlimaatKlas komt tot stand in samenwerking met Naturalis Biodiversity Center en Naar Buiten Leiden. Ga voor meer informatie naar klimaatklas.nl
Verder lezen? Word AOb lid!
Als lid heb je toegang tot alle content van de website. Meer over alle voordelen vind je hier.
