'Slimme leerling verdient kenniskanon'
Docent Brian Lauret houdt zijn hart vast voor de kinderen die les krijgen van leerkrachten die graag met kinderen willen werken, maar liever niet met hun eigen hersenen. Een pleidooi voor noblesse oblige.
beeld: Typetank
Toen ik in groep 5 zat, kreeg mijn klas de opdracht om bij alle letters van het alfabet een dier te noemen. Dat vond ik superleuk want ik was en ben erg geïnteresseerd in zoölogie. Het leverde me geen moeilijkheden op: kasuaris, quetzal, hoatzin, tuatara, makkelijk! Ik ging graag voor een wat minder voor de hand liggende soort. Ik was trots op mijn werk en hoopte ervoor geprezen te worden. Slechts de X liet ik open, vermoed ik, al weet ik dat niet meer.
Wat ik me zeker herinner is dat mijn lerares, juffrouw Jenny, ieders werk ging nakijken, terwijl wij met een ander werkje bezig waren. Toen ze bij mijn schrift belandde, volgde een klassikaal verhoor over alle ‘rare’ woorden die ik had opgeschreven. Ze voelde me op verwijtende toon aan de tand over wat een kasuaris was en of ik tuatara niet verzon. Het was vernederend om onterecht voor fantast uitgemaakt te worden. Ik was woedend, verdrietig en word er nu nog steeds boos van. Juffrouw Jenny was voor mij juffrouw Jen-wél geworden. Ik moest haar uitleg voor waarheid nemen, maar ze was voor mij geworden tot wat mijn opa ‘Professor in de Weetniksica’ noemde.
Het was vernederend om onterecht voor fantast uitgemaakt te worden
De meeste docenten tegenwoordig zijn gelukkig uit beter pedagogisch hout gesneden. Tegelijkertijd denk ik dat de juffrouwen Jenny algemener zijn.
Behoefte aan kennisoverdracht
Zelf ben ik inmiddels vijftien jaar bevoegd middelbare school-docent. Sinds 2019 heb ik het geluk vrijwel uitsluitend op het vwo te werken. Ik zeg ‘geluk’ omdat mijn leerlingen vrijwel zonder uitzondering van behoorlijk gedrag zijn. Daarnaast kan ik mijn behoefte aan kennisoverdracht ook goed kwijt aan mijn leerlingen. Gezien het voorgaande verhaal zal het je niet verbazen dat daar een aanzienlijk deel van mijn werkplezier zit. Biologie geef ik overigens niet. Ik doceer geschiedenis en Engels.
Onder mijn leerlingen bevinden zich leerlingen zoals ik ook was. Ze bevinden zich meestal in het gezelschap van klasgenoten die dezelfde kenmerken in wat meer wisselende mate bezitten. Ik vind het mijn plicht om iedereen zich vrij te laten voelen om kennis, interesse, verbositeit en scherp denken te tonen en te ontwikkelen. Een vanzelfsprekendheid die ik vwo-leerlingen verschuldigd ben.
Er is geen 'kenniscanon', maar een voor slimmere kinderen geschikte docent moet wel een 'kenniskanon' zijn
Op het vwo geven we les aan de crème de la crème van de Nederlandse leerlingen. Dat is een voorrecht. Maar privileges betekenen ook noblesse oblige. Wie lesgeeft aan vwo’ers heeft de verplichting om ook deze slimme dan wel goed presterende leerlingen uit te dagen. Wat moet is breed onderlegd zijn en uitstralen dat je dat bent. Net zoals enthousiasme onontbeerlijk is wanneer je van leerlingen verwacht dat je vak ze boeit, zo is zelf kennis hebben en vergaren essentieel. Wat je dan moet weten, los van de benodigde vakinhoudelijke kennis die ‘het boek’ moet ontstijgen, is niet zo belangrijk. Er is geen kenniscanon, maar een voor slimmere kinderen geschikte docent moet wel een kenniskanon zijn. Kennis bouw je natuurlijk op. Leergierigheid is daarentegen niet leeftijdgebonden. Ben je geen leergierig persoon en geef je toch les op een vwo? Werk aan de winkel of zoek een andere toko! Klinkt dat elitair of snobistisch? Prima, we mogen dat best zijn.
Vwo’ers verwachten niveau
Natuurlijk verdienen niet-vwo’ers ook breed ontwikkelde, leergierige docenten. Pedagogische vaardigheden zijn daar wel belangrijker. Ik zal niet liegen: lesgeven aan vmbo-leerlingen was voor mij geen succes. Vwo’ers doceren is doorgaans makkelijker en dat besef ik. Dat het makkelijker is, betekent niet: achteroverleunen. Wanneer je niet de capaciteiten hebt die vwo’ers verdienen, beschaam je het vertrouwen van alle betrokkenen. Vwo’ers verwachten niveau van docenten. Als ze denken je niet serieus te kunnen nemen, ben je ze kwijt.
Het is zonde om les te krijgen van een leerkracht die merkbaar anti-intellectueel is
In het primair onderwijs geldt de niveauverplichting net zo goed. De dalende kwaliteit van ons onderwijs is voor alle leerlingen schadelijk. De immer naar beneden gestelde toelatingseisen voor de pabo’s raken alle leerlingen, ook de slimmeren die beter verdienen dan juffrouw Jenny. Voor slimmere kinderen is les krijgen van een leerkracht die merkbaar anti-intellectueel is, zonde. Ik houd mijn hart vast voor de kinderen die nu op de basisschool zitten en in toenemende mate les krijgen van leerkrachten die graag met kinderen willen werken, maar liever niet met hun eigen hersenen. Zoals een ex-collega ooit eens zei: ‘Vergeleken met vroeger zijn de basisscholieren sneller hoogbegaafd, want de juf is wat sneller onder de indruk van hoe scherpzinnig een kind is.’
Veredelde babysitter
Laten we niet toestaan dat onze leerlingen, naast alle problemen die de hedendaagse wereld toch al op hen afvuurt, ook nog blootgesteld worden aan docenten die zelf niet van leren houden en eigenlijk ook maar weinig weten. Ze verdienen meer en beter. Noblesse oblige. Als beoordelaars tot wie onze leerlingen uiteindelijk veroordeeld zijn, verdienen ze een goed voorbeeld, ook al zijn ze zelf nog zo slim of geleerd. We zijn meer dan hun veredelde babysitters.
Brian Lauret is docent geschiedenis, aardrijkskunde en Engels. Ook is hij toneelschrijver en heeft hij het youtubekanaal The Confrontier.
