Schoolkat maakt van de klas een huiskamer

Tekst Michiel van Nieuwstadt - Redactie Onderwijsblad - 28 maart 2024 - 6 Minuten om te lezen

Kitten Toos vangt muizen en stelt kinderen op hun gemak op het groene vmbo Vonk in Castricum. Beeld Fred van Diem.

Het gedrag van een kat is een mooie graadmeter voor de sfeer in een klas. In de tijd dat hij kind aan huis was op  basisschool De Regenboog in het Zeeuwse Hoedekenskerke liep de zwarte kater Case vrij de klassen in en uit. Miauwend sprong hij op gootstenen in de klaslokalen waar de kinderen hem uit een kraantje te drinken gaven. Nadat hij had gedronken, ging hij graag op de gootsteen liggen. “Maar als kinderen druk gingen bewegen of lawaai maakten, dan wist hij niet hoe snel hij weg moest komen”, vertelt directeur Astrid Korstanje. ‘Deze klas is mij te druk’, was de boodschap en daar hoefde de leerkracht niks meer aan toe te voegen.

Kwispelaar

Het Onderwijsblad publiceerde al meermaals over de waarde van schoolhonden. Die zijn fijn om te aaien tijdens een moeilijk gesprek op school, waardoor dat makkelijker verloopt. En als iemand hakkelend voorleest, blijft een hond trouw luisteren, zonder te zuchten. Maar als je een klas tot rust wilt brengen, heb je waarschijnlijk meer aan schrikachtig miauwen dan aan druk blaffen en kwispelen.

Dit artikel stond in het Onderwijsblad. Wil jij het blad ontvangen? Word lid!

En de aaibaarheidsfactor van katten komt in de klas net zo goed van pas als die van honden. Korstanje herinnert zich dat ze eens zag hoe kinderen in de bovenbouw bij elkaar zaten om een conflict te bespreken, terwijl Case onder de tafel doorliep. De handen van de kinderen gingen omlaag, onder de tafel, om de kat te aaien. Ga dan boven tafel nog maar eens ruzie maken.

Simba liep graag rond in de pauzeruimte waar de kinderen hem aanhaalden

Ruim een jaar geleden besloot De Regenboog Case op de website te introduceren als lid van het onderwijsteam. Met ‘liefde brengen en stoelen warmhouden’ als takenpakket. Ondanks die formele functie heeft Case zich op de school sinds het begin van dit jaar niet meer laten zien. “De kinderen maakten zich zorgen, dus ik heb aangebeld bij zijn huisadres, een paar straten verderop”, vertelt Korstanje. “Case’ baasje was niet thuis, maar de buurvrouw wel. Case zat daar in de tuin naar de vogeltjes te loeren, blijkbaar te druk om naar school te gaan.

Schoolkat Toos heeft op het groene vmbo Vonk in Castricum ook een didactische rol. Kinderen leren er hoe ze om moeten gaan met dieren, maar ook hoe ze dieren identificeren.

Ook schoolkatten met een eigen account op Instagram zijn doorgaans maar losjes met hun scholen verbonden. De kat van het Stedelijk Lyceum Kottenpark in Enschede ligt op foto’s maar wat te luieren rondom de gelijknamige school. Ook Barry de Schoolpoes en schoolkat Plato struinen doelloos over schoolpleinen of door de fietsenstalling terwijl iemand hem af en toe probeert te aaien.

Muizen vangen

Kitten Toos heeft wel een vaste stek op het groene vmbo Vonk in Castricum. “Ze verdient zelf de kost met muizen vangen”, vertelt docent dierverzorging Iris de Ridder. “Haar loon wordt uitbetaald in brokjes.” ’s Nachts loopt Toos vrij door de school. Naar buiten mag ze nog niet, want ze is nog niet gechipt en gecastreerd.

Vonk Castricum had eerder poes Nala en kater Simba in dienst, maar dat is niet goed afgelopen. “Simba liep graag rond in de pauzeruimte waar de kinderen hem aanhaalden”, vertelt De Ridder. “Heel gezellig, maar hij kon niet blijven omdat hij zich daar te veel op zijn gemak ging voelen. We hielden Simba en Nala in een bijgebouw van de school waar ook hun brokjes, hun mandje en hun water stond, maar Simba gaf de voorkeur aan het hoofdgebouw. Daar lag hij graag te zonnen in een vitrine waar leerlingen oefenen met etaleren. Heel gezellig, maar Simba liep ook ’s nachts in het hoofdgebouw rond te spoken. De politie moest enkele keren uitrukken, omdat het inbraakalarm afging.”

Als je dieren aait, komt er een knuffelhormoon vrij in je lichaam

Voor Simba werd een ander thuis gevonden en tot overmaat van ramp is Nala verongelukt. “Ze is aangereden”, vertelt De Ridder. “Dat had een grote impact op de kinderen. Ze kwamen ontzet mijn lokaal binnenlopen om te vragen of het echt waar was. Het nieuws werd gedeeld op sociale media.” De Ridder begreep het verdriet, al kan zij als dierhouder ook nuchter aankijken tegen het verlies. “We hadden Nala ook in huis om haar werk te doen en ze heeft van haar vrijheid genoten.”

Hermetisch afgesloten

Aanvankelijk besloot de directie dat het niet verstandig was om een nieuwe schoolkat te nemen. “Daar hebben we ons als team uiteindelijk niet bij neergelegd”, vertelt De Ridder. “Onze school is niet hermetisch afgesloten van de buitenwereld. Muizen kunnen in en uitlopen en daarom mogen we geen gif gebruiken. Met het vertrek van de kat keerde ook onze muizenplaag in alle hevigheid terug. Muizen brengen ziektes en een kat vangt niet alleen muizen, hij weert ook muizen.”

De directie liet zich overreden en sinds november is Toos er dus. Net als Nala en Simba stelt ze kinderen op hun gemak, vertelt De Ridder en ze brengt een huiselijke sfeer in de klas. “Wat dat betreft is het niet anders dan een huisdier dat je thuis begroet. Zodra een kat binnenkomt, zakken kinderen op de grond. Ze knielen of gaan zitten om haar aan te halen en het maakt ze niet meer uit dat de grond stoffig is of dat ze een dure trui aan hebben die vies kan worden. De liefde voor het beestje overwint dat.”

De directie van vmbo Vonk in Castricum besloot aanvankelijk dat het niet verstandig was om een nieuwe schoolkat te nemen. “Daar hebben we ons als team uiteindelijk niet bij neergelegd”, vertelt Iris de Ridder.

De Ridder weet uit ervaring dat dieren zoals paarden, haar eigen teckels, maar ook katten het gedrag van kinderen spiegelen, zoals zij dat noemt. Het kan alleen al helpen als een dier bijvoorbeeld op schoot gaat zitten bij een leerling die kampt met problemen. “Dat helpt want als je dieren aait, komt er oxytocine vrij in je lichaam. Het knuffelhormoon noemen ze dat, maar dat stofje bevordert ook de leerprestaties.”

De schoolkat heeft in Castricum ook een didactische rol. Allereerst leren kinderen met katten hoe ze om moeten gaan met dieren. “Ze laten zich aaien”, vertelt Ridder. “Maar dan is het plots afgelopen en kan een kat ineens uithalen.”

Dat Nala is verongelukt, had een grote impact op de kinderen

Toos is ook nuttig, omdat kinderen op het groene vmbo moeten leren hoe ze dieren identificeren of er een signalement van opstellen aan de hand van kenmerken zoals geslacht, hoogte, ras, leeftijd, kleur en aftekeningen.  

Weemoed

Directeur Astrid Korstanje denkt met weemoed terug aan de tijd dat Case elke ochtend voor de deur zat te wachten totdat de leerkrachten om 7.15 uur arriveerden, zodat hij met hen mee naar binnen kon lopen. Maar basisschool De Regenboog kampt met grotere problemen dan een eigenwijze kat die niet meer wil komen. Met slechts 36 leerlingen wordt de school bedreigd in haar voortbestaan en het zag er even naar uit de deuren vanaf 1 februari definitief dicht zouden moeten.  

Gelukkig heeft Case in een column in de huis-aan-huiskrant De Borselse Bode gepleit voor het behoud van de school. ‘Waar moet ik anders mijn dutjes doen?’, schreef de schoolkat. En namens de kinderen, ouders en dorpsbewoners stelde hij de vraag: ‘Wie wordt hier beter van?’ Voorlopig heeft het geholpen. “We blijven in ieder geval tot de zomervakantie open”, zegt Korstanje.