Scholen grijpen naar alternatieven voor de klas door lerarentekort
Nu het tekort aan leraren groter wordt, grijpen scholen naar alternatieve oplossingen. Het Onderwijsblad zet er drie op een rij: de hybride docent, de klassestudent en de gepensioneerde docent.
Hybride docent Stef van der Linden (28) combineert zijn werk als docent maatschappijleer met twee eigen bedrijven: Stef werkt en 365Voetbal.
“Mijn ondernemerschap is op mijn zeventiende begonnen als hobby. Al tijdens de lerarenopleiding was ik bezig met het bouwen van websites en het helpen van klanten bij wat ze nu online branding noemen. Daarna koos ik voor het onderwijs, maar ik kon geen afscheid nemen van mijn klanten. Sterker, ik startte nog een bedrijfje 365V: een online platform voor voetbalnieuws.
Ik heb nooit kunnen kiezen tussen fulltime ondernemer of docent zijn, ik vind beide gewoon ontzettend leuk. Nu, na tien jaar, kan ik echt zeggen dat ik een hybride docent ben en niet anders zou willen. Lesgeven aan vmbo-leerlingen vind ik het mooiste wat er is. Ik vind het geweldig om ze iets te leren en om te zien hoe trots ze zijn als ze een goed cijfer behalen. Doordat ik twee dagen iets anders doe, blijf ik het ook leuk vinden. Die afwisseling zie ik als een verrijking voor mijn leerlingen, de school en mijn klanten. Ik leer veel van het lesgeven, zoals iets goed uitleggen, wat ik in mijn andere werk kan toepassen. Andersom kan ik met voorbeelden uit eigen praktijk de lesstof verlevendigen. Ik wil bovendien graag dingen verbeteren en ben gewend om in targets te denken, iets waarvan de school ook profijt kan hebben.
De hybride docent is niet dé oplossing voor het lerarentekort. Het is belangrijk dat het gros van de leraren van de opleiding komt en het liefst fulltime lesgeeft, omdat een organisatie daar het meest aan heeft. Als hybride docent ben ik net zo goed toegewijd, maar ik kan er simpelweg niet altijd zijn op momenten dat dat voor mijn gevoel misschien wel nodig is. De oplossing zit in hoe de overheid tegen docenten en het beroep aankijkt. Investeren in een betere waardering en een hoger opleidingsniveau zie ik als noodzakelijk.”
De hybride docent combineert het lesgeven met een andere baan. Eén op de acht leraren in het voortgezet onderwijs doet dat al. Daarnaast zou één op de vijf hoogopgeleiden best in deeltijd voor de klas willen. Dat blijkt uit onderzoek van de projectgroep Hybride Docent. Deze organisatie stimuleert met steun van het ministerie mensen om die stap te zetten. www.hybridedocent.nl
Jeroen Stoffels (29) studeerde bedrijfskunde en volgt nu de master change management aan de Rijksuniversiteit Groningen. Hij heeft bijna zijn bevoegdheid economie, geeft al één dag in de week les en werkt als regiomanager voor Klassestudent.
“Toen ik tijdens mijn studie over Klassestudent hoorde, sprak me dat meteen aan. Vroeger heb ik surf- en zeilles gegeven dus een bijbaantje in het onderwijs leek me fantastisch, en dat is het ook. We hebben als invaller veel meer te bieden dan alleen zorgen dat de klas stil is. We kunnen verder gaan met de stof waar de docent is gebleven, maar we kunnen ook andere lessen geven of bijscholing om achterstanden in taal of rekenen weg te werken. Het leukst vind ik als het lukt om de mindset bij leerlingen te veranderen. Zo hebben ze niet altijd even veel zin in de zomerschool die wij geven en proberen ze van alles om zo min mogelijk te doen. Het mooist is als ze zien hoe snel ze vooruitgaan als ze zich wel gaan inzetten en daardoor uit zichzelf thuis ook eens het boek erbij pakken.
Scholen zijn blij met Klassestudent omdat we op een goede en goedkope manier de gaten kunnen dichten. Studenten kosten een fractie wat een leraar kost en leerlingen zijn hartstikke nieuwsgierig naar wat ze te vertellen hebben. In Groningen hebben we nu drie scholen waar we elke dag drie studenten inzetten. In totaal zijn hier 55 studenten actief, zo’n 40 waar we af en toe een beroep op kunnen doen. Een structurele oplossing voor het lerarentekort is het niet, omdat studenten geen gekwalificeerde docenten zijn. Aan de andere kant ervaren studenten hierdoor wel hoe leuk het onderwijs is en velen besluiten hun bevoegdheid te halen, net als ik heb gedaan. Lesgeven geeft veel voldoening. ‘Je hebt ons leven gered’, riepen geslaagde vmbo’ers die ik examentraining had gegeven, me eens van verre toe. Dat zijn van die momenten die je niet snel vergeet.”
Klassestudent is een landelijke organisatie die universitaire studenten inzet op middelbare scholen. De studenten kunnen leraren als assistent ondersteunen, bijvoorbeeld bij nakijken, huiswerkbegeleiding, bijles geven of surveilleren. Ook kunnen ze worden ingezet om uitval op te vangen. Ook biedt Klassestudent technische lessen op maat voor scholen in primair en voortgezet onderwijs. www.klassestudent.nl
Franck van den Brand (67), docent Nederlands, aardrijkskunde, rekenen en wiskunde, is na zijn pensioen via Goudgrijs weer gaan lesgeven.
“Toen ik 65 jaar werd, moest ik stoppen met mijn baan op mbo De Rooi Pannen in Tilburg. Maar ik vind lesgeven hartstikke leuk en geraniums heb ik niet, dus daar kan ik ook niet achter zitten. Via Goudgrijs kan ik deel uit blijven maken van de maatschappij. Het voordeel is dat alles voor je wordt geregeld. De bemiddelaars kunnen goed inschatten of een klus iets voor mij is. Het enige wat ik verder hoef te doen is een declaratieformulier invullen en een week later staat het bedrag al op de rekening.
Ik werk gemiddeld tien tot zestien uur per week. Die balans tussen werk en vrije tijd bevalt me heel goed. Dat ik niet hoef deel te nemen aan alle vergaderingen, vind ik prettig. Ik kan me echt richten op wat ik het leukste vind: lesgeven. Vooral jongeren met een randje vind ik een mooie doelgroep. Ik heb bijvoorbeeld lesgegeven aan voortijdig schoolverlaters die deelnamen aan Chefs Level, een nieuw gemeentelijk traject dat vrij succesvol is. Dat je ervaring hebt, zegt niet alles. Het is niet altijd makkelijk, zeker niet als je de zoveelste vervanger op rij bent. Maar ook al ben ik er maar kort, ik probeer altijd een band met leerlingen op te bouwen. Even praten met die leerling die ongeïnteresseerd overkomt, doet soms wonderen. Vaak is er een verklaring voor zijn gedrag.
Ik heb al veel verschillende klussen gedaan en ik merk dat de scholen blij met me zijn. Nu begin ik op de Walewyc in Waalwijk, een vmbo-school waar ik al eerder wiskunde heb gegeven. Ik denk niet dat de inzet van gepensioneerden dé oplossing is voor het lerarentekort. Maar ik kan de school helpen en beleef er plezier aan, dus het is wel een win-winsituatie. Zolang het leuk is, blijf ik lesgeven. Als het goed bevalt, waarom zou je dan stoppen?”
Na het pensioen weer aan de slag? Dat kan bijvoorbeeld via Goudgrijs. Dit bemiddelingsbureau richt zich op (vroeg)gepensioneerde docenten. Door langer doorwerken te stimuleren, wil Goudgrijs de kennis en ervaring van deze leraren behouden en tegelijkertijd het lerarentekort terugdringen. www.goudgrijs.nl
