Ouder spiekt mee in leerlingvolgsysteem
Via leerlingvolgsystemen kunnen ouders schoolcijfers en absentie volgen als een big brother. Maar niet alle scholen verstrekken ouders inloggegevens. “Als leerlingen spijbelen moeten ze dit zelf thuis vertellen.”
Beeld: Pixabay
Ze heeft er een afspraak over gemaakt met haar ouders. Scholiere Inez Ruiter (16) uit Amersfoort houdt haar vader en moeder zelf op de hoogte van de behaalde resultaten. Ondanks het feit dat haar ouders de cijfers in de digitale omgeving Magister kunnen zien en de berichtenalerts daarvoor aan kunnen zetten.
“Als ik de toets maak, heb ik het recht om het cijfer zelf te delen”, zegt de vwo-scholiere. “Het voelt niet fijn als zij eerder mijn cijfer weten. Mijn ouders respecteren het: mijn vader heeft de app niet geïnstalleerd en mijn moeder kijkt alleen af en toe naar het rooster. Het voordeel is dat ik een goed cijfer voor een lastig vak, zoals biologie, zelf super enthousiast kan delen. Als mijn moeder het al zou weten, is de verrassing er vanaf. En bij een slecht cijfer wil ik graag zelf een toelichting geven of mezelf kunnen indekken.”
Impact
Dat leerlingvolgsystemen best impact hebben, merkte docent Nederlands Nelleke den Daggelder van de middelbare school Het Heerenlanden: “Een van mijn toetsen was heel slecht gemaakt. Mijn leerlingen vroegen toen of ik de cijfers nog niet online wilde zetten, want ze waren bang voor sancties thuis. Ik heb met het invoeren gewacht totdat ze een paar weken later een makkelijkere toets hadden gemaakt waar betere cijfers voor werden gehaald.”
Na navraag in meerdere klassen houdt Den Daggelder rekening met haar leerlingen, omdat ze hun privacy belangrijk vindt en het hen gunt om soms een onvoldoende verborgen te houden. “Ik voer op vrijdagavond of voor vakanties geen cijfers in. Meestal doe ik dat ’s ochtends, zodat er alweer een aantal uren verstreken zijn als de leerlingen thuiskomen. Ze zijn blij met deze oplossing.”
Plezier
Tijdens haar lessen merkte ook Kyra van Brakel, docent Engels op Campus 013, dat haar leerlingen het leuker vinden als ze de toetsen in de les nakijkt en ze zelf thuis het cijfer kunnen meedelen. “Regelmatig roepen ze dat ik moet wachten met cijfers invoeren. We ontnemen ze dat plezier dus. Dat is toch zonde? Waarom kan het niet meer zoals het vroeger ging? Scholen zouden deze manier eigenlijk niet moeten faciliteren.”
Scholen kiezen zelf welke gegevens zij wel of niet beschikbaar stellen
Magister en Somtoday zijn de twee grote software-spelers op de markt voor leerlingvolgsystemen in het voortgezet onderwijs. Afwezigheid, cijfers, planningen, roosters en andere administratie kunnen scholen makkelijk in hun systemen bijhouden. Beide bedrijven laten weten dat de meerderheid van de aangesloten middelbare scholen ouders een inlogcode stuurt. “Wat wij zien is dat ze meestal toegang krijgen tot resultaten, absenties en mededelingen over hun kind”, licht woordvoerder Erik Dikkers van Somtoday toe. Scholen kiezen zelf welke gegevens zij beschikbaar stellen en of ze alerts aanzetten.
Glazen kooi
‘Een digitale glazen kooi’, noemde Tweede Kamerlid Paul van Meenen (D66) de situatie waar pubers inzitten. Hij vindt dat het wel wat minder kan met het delen van allerlei gegevens en pleitte voor meer vrijheid zodat leerlingen zelf hun verantwoordelijkheid kunnen nemen. De Kinderombudsman plaatste eerder ook kanttekeningen, laat woordvoerder Aafke Plug weten. 'Om los te komen van je ouders is het belangrijk dat niet alles door je ouders gecontroleerd wordt', mailt zij.
We leven in een tijdperk waarin iedereen informatie wil hebben
Wat mogen ouders wel en niet weten over hun kinderen? Volgens Plug bestaat hiervoor geen specifieke regelgeving: net als de nationale wetgeving over privacy geeft ook het Kinderrechtenverdrag daarop geen pasklaar antwoord.
Dat ouders resultaten van toetsen zien, vindt André Hoogmoed, docent Frans op het Wolfert Lyceum, niet echt een probleem. “Leerlingen delen zelf ook hun cijfers. We leven in een tijdperk waarin iedereen informatie wil hebben. Ik zie wel dat ouders van brugklassers er vaker bovenop zitten omdat alles nieuw is. En ook in de derde klassen is er vaak een piekje vanwege de profielkeuze. De ene ouder wil alles weten, een ander heeft dat minder.”
Dwingend
Hoogmoed merkt wel dat er in de les minuten verloren gaan als een collega buiten de klas cijfers invoert die het systeem direct laat zien. “Dan begint de leerling met de ‘A’ in de achternaam te roepen dat er een melding van een cijfer is. De concentratie is dan weg. Wat dat betreft is het een dwingend systeem.”
De docent krijgt soms mail waarin ouders vragen waarom hun kind een 4 heeft gehaald. “In dat geval nodig ik ze uit om naar school te komen”, zegt Hoogmoed. “Dat wil nog wel eens een drempel opwerpen en dan komen ze er met hun kind wel uit.”
Hun agenda’s zijn meer kleurboekjes geworden, want ze schrijven er niks in
Voor hem betekent het daarnaast veel registreren. “Alle absenties moet je erin zetten en het huiswerk. Als ik zeg dat ze woordjes moeten leren in de les, dan zeggen leerlingen: ‘Kunt u dat niet in Magister zetten?’ Volgens de schoolregels moet ik dat doen, maar als ik in een opstandige bui ben, doe ik het niet. Ik ben toch niet aangenomen om hun agenda te vullen? Hun agenda’s zijn meer kleurboekjes geworden, want ze schrijven er niks in. Ze krijgen enorm vertrouwen in een systeem dat niet door henzelf ingevuld wordt.”
Spijbelen
Op het Barlaeus Gymnasium in Amsterdam krijgen ouders helemaal geen inloggegevens. “Dat is een bewuste pedagogische keuze die we lang geleden hebben gemaakt en die deels samenhangt met de privacy van leerlingen”, zegt rector Alwin Hietbrink. “Wij vinden dat we in eerste instantie een relatie hebben met de leerling en bouwen met hen een band op. Ze krijgen de ruimte. Dus als ze spijbelen zeggen we dat ze dit eerst zelf thuis moeten vertellen voordat wij hierover bellen. Ze zijn op een leeftijd dat je het gesprek zelf met ze kan voeren. De ouders zijn pas stap twee. We informeren ouders en schromen niet om te bellen bij zorgen, maar delen dit soort informatie niet real time via Somtoday.”
Ze zijn op een leeftijd dat je het gesprek zelf met ze kan voeren. De ouders zijn pas stap twee
Tot nu toe zijn er bijna nooit klachten over binnengekomen. Hietbrink: “Een ouder wilde een keer inzage. Dan draaien we een papieren dossier uit. Maar de inloggegevens verstrekken wij niet. Wij denken ook dat dit juridisch gewoon kan.”
Internetrecht
Middelbare scholen hebben te maken met de Wet op het voortgezet onderwijs, zegt docent en onderzoeker Arnoud Engelfriet, specialist internetrecht, van de Vrije Universiteit. “Scholen zijn verplicht om ouders te informeren over de vorderingen totdat een leerling 18 jaar is. Wel zouden scholen goed moeten nadenken over de manier waarop ze informeren, vind ik. Ze moeten niet iets alleen maar doen omdat de ict het mogelijk maakt. Vroeger werd er ook geen koerier langs gestuurd om elk cijfer te melden. De wetgever heeft bepaald dat er gerapporteerd moet worden aan ouders, maar hoe en wat pedagogisch verantwoord is, is aan de school.”
Conrector Tim Strik van het Van Maerlantlyceum ziet wel dat de komst van de technologie niet per se goed is voor de vrijheid van het kind. Op zijn school krijgen ouders wel toegang tot de gegevens die leerlingen zien, zoals cijfers. Daarvan krijgen ze ook alerts. Mochten ouders het totale dossier willen, met aantekeningen van docenten, dan moeten ze dat opvragen. Volgens Strik vormen leerlingen, ouders en school een relatie-driehoek met de mentor als spil.
Aan het begin van mijn carrière was er veel meer tijd beschikbaar om aandacht te geven aan leerlingen zelf en de lessen
“De driehoek kan ervoor zorgen dat de schoolloopbaan van een leerling een succes wordt”, zegt Strik. “Informatievoorziening zorgt voor een betere driehoek waarin ouders niet verrast worden. Zij kunnen het juist fijn vinden om hun kind te begeleiden en sturing te geven tijdens een schooljaar. Dat zie ik nu ook bij mijn eigen kind.”
Den Daggelder, docent Nederlands, kent ze: de slechte planners. “Maar, dan zou je kunnen afspreken als ouder om eens per week eens te zitten en te kijken samen.” Docent Hoogmoed denkt soms terug aan jaren geleden. “Aan het begin van mijn carrière was er veel meer tijd beschikbaar om aandacht te geven aan leerlingen zelf en de lessen. Nu ben ik toch te veel bezig met administratie en neemt het vaak onnodig veel lestijd in beslag.”
Onduidelijke regels
Scholen moeten ouders over de studievoortgang blijven informeren totdat een leerling meerderjarig is, vertelt woordvoerder Pauline Gras van de Autoriteit Persoonsgegevens. Het gaat dan over de schoolresultaten en bijvoorbeeld dreigend zittenblijven. Dit is op basis van de Wet voortgezet onderwijs.
Voor de privacywet is de leeftijd van 16 juist belangrijk. 'Vanaf die leeftijd kunnen leerlingen voor de bescherming van hun privacy zelf keuzes maken', mailt Gras. 'Scholen moeten ouders blijven informeren over de schoolresultaten, maar vanaf 16 jaar bepaalt de leerling zelf of zij ook toegang krijgen tot de rest van een eventueel dossier.'
Leerlingen moeten soms zelf beslissen of en wanneer informatie gedeeld wordt
Hoogleraar Recht en Informatiemaatschappij Simone van der Hof van de Universiteit Leiden laat weten dat er op dit vlak geen duidelijke regels zijn. 'Je zou kunnen beargumenteren dat de informatie in Magister niet zo gevoelig is en dat de verwachting van privacy bij de leerling minder groot zal zijn. Ouders zullen uiteindelijk toch het rapport zien van hun kind.'
Toch vindt Van der Hof dat kinderen soms wel degelijk zelf moeten beslissen of en wanneer informatie wordt gedeeld. Ze noemt het voorbeeld van een dochter die verzuimt op school vanwege een artsbezoek waarvan haar ouders niet op de hoogte waren, maar waar ze via Magister achterkomen. 'Het is heel goed mogelijk dat het een gevoelig onderwerp, zoals een geslachtsziekte of ongewenste zwangerschap, betrof waarvoor een tiener geen toestemming van de ouder nodig heeft om een arts te raadplegen.’ De hoogleraar vindt persoonlijk dat ouders niet standaard toegang moeten krijgen, of alleen delen die direct nodig zijn zoals het inplannen van mentorgesprekken.
