Orde houden op afstand, zo doe je dat
Door de les heen kletsen, de docent op mute zetten, boeren laten, keihard de muziek aanzetten of gewoonweg niet op komen dagen: hoe voorkom je muiterij in een digitaal klaslokaal? Een paar tips en trucs voor onderwijs én orde op afstand.
Beeld: typetank
Michiel Lucassen, technologiedocent en oprichter van het onderwijsplatform VernieuwenderWijs, kan er wel om lachen. Dat dan ineens zijn vmbo- en havoleerlingen via de webcam te zien zijn met verkleedkleren aan. Of met gekke hoofddeksels op. "Ja, het is voor iedereen anders, en je moet er ook de lol van inzien", zegt hij. Máár, er is een grens. "Als docent moet je voorkomen dat ze met je aan de haal gaan en de boel verstoren. Of dat ze afhaken."
Lucassen beseft dat dat niet makkelijk is. "Als je alleen maar ‘zendt’ als docent, online en een uur lang, geef je ze veel te veel ruimte. Een leerling kan heel makkelijk gamen en tegelijkertijd de les ‘volgen’. Of antwoorden opzoeken op Google." Het zou volgens Lucassen dan "nodeloos ingewikkeld worden" als een docent op afstand hetzelfde blijft doen als voor de klas. "Het onderwijs is veranderd, tijdelijk. Daar moeten docenten op inhaken."
Plannen, plannen, plannen
Belangrijker dan ooit is een duidelijke planning, stelt Lucassen. "Zorg dat je die vaak genoeg laat zien, via Zoom of Google Classroom kun je je scherm delen. Laat zien wat je van ze verwacht, wat het leerdoel is. Juist als alles digitaal is, moet je dingen concreet maken."
Het is bovendien goed om (nog meer dan je al deed) in te spelen op en te investeren in de relatie met je leerlingen, stelt Martijn Hermsen, onderwijsadviseur ict en digitale geletterdheid. "Alleen op die manier kun je tot goede afspraken met elkaar komen, en kun je de online situatie in de hand houden."
Laat zien wat je van ze verwacht, wat het leerdoel is. Juist als alles digitaal is, moet je dingen concreet maken
Zo kan de docent ervoor kiezen om niet alleen maar voor de hele groep les te geven, maar ook zo nu en dan één-op-één, of kleine groepjes van vijf. "Op die manier voorkom je trouwens ook dat leerlingen met je les aan de haal gaan, als ze niet met dertig man sterk staan." Win-win, dus.
Lucassen ziet soms docenten iets eerder online komen dan de les daadwerkelijk begint. Even iets eerder inschakelen, zodat de leerlingen hun verhaal kwijt kunnen. Ook een optie om aan de band te werken: twee keer per week een kletsuurtje inlassen. Hoeft niet over school te gaan, zit geen verplichting of opdracht aan verbonden, maar gewoon: er even samen zijn.
Het gaat om de focus
Goed online onderwijs draait volgens Hermsen vooral om focus. "Je kunt zeggen dat leerlingen geen telefoon mogen gebruiken, maar je hebt daar eigenlijk vanuit huis geen invloed op. Dus zorg ervoor dat die devices onderdeel worden van de leersituatie." Dat kan door de leerlingen tijdens de les een Kahoot-quiz op hun iPad of telefoon te laten maken, of op hun telefoon zo nu en dan een poll in te laten vullen – wat vinden ze van deze stelling? Ook een optie: laat ze via Whatsapp met elkaar discussiëren over de lesstof, of via de chat vragen stellen.
Je kunt zeggen dat leerlingen geen telefoon mogen gebruiken, maar je hebt daar eigenlijk vanuit huis geen invloed op
Je kun je ook per klas en per dag afvragen, zo stelt Lucassen, of het wel zo nuttig en zinvol is om live én klassikaal les te geven voor een groep van dertig kinderen. "Het is maar de vraag of het afstandsonderwijs geschikt is voor die vorm." Wat volgens hem beter werkt, is de les van tevoren opnemen, en dan de leerlingen zelf een moment te laten uitkiezen dat ze ernaar kijken.
Differentieer
Een bepaalde vorm van differentiëren, dus. "Sowieso is differentiëren goed in deze tijd", zegt Hermsen. "Laat leerlingen regisseur zijn van hun eigen leerproces. De ene leerling wil meer bij de hand worden genomen, en de andere wil juist meer vrijheid. Door leerlingen dat zelf te laten bepalen, krijg je alleen leerlingen in je live-lessen die ook écht behoefte hebben aan uitleg."
Laat leerlingen regisseur zijn van hun eigen leerproces
Dan is het wel belangrijk om bij elk kind – dus ook bij de kinderen zonder uitleg – een vinger aan de pols te houden. Hoe? "Simpelweg door schoolwerk te laten inleveren", zegt Hermsen. "Geef ze opdrachten waarmee ze écht zelf aan de slag moeten, die niet op Google te vinden zijn. Toetsjes tussendoor met meerkeuzevragen zijn leuk, maar je hebt als docent geen idee of ze die toetsen echt zelfstandig hebben gemaakt. Gebruik toetsen dus zodat leerlingen zelf inzicht krijgen in hun leerproces, en gebruik opdrachten om te controleren of ze de kennis snappen en kunnen toepassen."
Stok achter de deur
En leveren leerlingen hun opdrachten niet in, zitten ze toch te keten in de klas na een paar waarschuwingen? Dan is het volgens Lucassen altijd een goed idee om naar de mentor te stappen (per mail of telefoon, dan). "Geef aan dat het niet werkt, zodat de mentor contact kan opnemen met het thuisfront. Want dat thuisfront is nu het dichtst en vaakst bij de leerling."
Stap naar de mentor als leerlingen blijven keten zodat die contact kan opnemen met het thuisfront
Hermsen voegt daar aan toe dat het, na herhaaldelijk moeten waarschuwen, werkt om een kind tijdelijk uit de online leeromgeving te zetten, of het account even op inactief te zetten. "Voor kinderen is dat echt een straf, dat doet echt fysiek pijn, want tuurlijk, ook al zijn ze niet echt op school: ze willen erbij horen, uiteindelijk. Meedoen. Niets missen. Dus je mag best, op een gezonde manier, die groepsdruk gebruiken."
Sluit aan bij ‘nu’
Maar wees ook niet te streng, want het is onredelijk om te verwachten dat je zo verder kan met weer een nieuw hoofdstuk, dat – uiteraard – niets met corona te maken heeft. Lucassen: "Ik denk niet dat dat werkt. Als leerlingen terugdenken aan deze periode, later, zullen ze niet zeggen: ‘Oh in die tijd heb ik dat geleerd met wiskunde, en dat met Frans’. Tenzij je met je lesstof aansluit bij deze bizarre periode en situatie." Dan heb je ze, verwacht de technologiedocent. "En het mooie is: elk vak kan hier op inhaken."
