Op zoek naar de Pippi in elk kind
Leren doe je het best al spelend, met vallen en opstaan. Met deze boodschap opent Marcel van Herpen op woensdag 3 april de jaarlijkse kleuterconferentie Spel verbindt.
Beeld: Rob Niemantsverdriet
Wie is Marcel van Herpen?
“Ik stond in 1990 aan de wieg van de eerste school voor ervaringsgericht onderwijs in Nederland. De Uilenspiegel in Boekel. Een school waar het welbevinden en de betrokkenheid van en met het kind centraal staan. Deze uitgangspunten zorgen ervoor dat kinderen graag naar school gaan en zich daardoor optimaal kunnen ontwikkelen. Verder ben ik auteur van een reeks boeken, waaronder Ik de leraar. Allemaal boeken waarmee ik leerkrachten inzichten en handvatten wil geven, waardoor ze de kinderen zelf kunnen laten doen wat ze zelf kunnen.”
Maar leerkrachten hebben het al zo zwaar elke dag?
“Dat is soms zo, maar dat komt soms ook doordat ze meer doen dan nodig is. Voorbereiden van lessen en activiteiten, plannen, verdelen van taken, organiseren, opruimen, nakijken. Voor het merendeel zijn dat taken die je prima door de kinderen kunt laten doen. Als je kinderen van jongs af aan verantwoordelijkheid geeft, leren ze daar gaandeweg heel goed mee om te gaan. De leerkracht kan zijn tijd dan meer besteden aan het investeren in de relatie met de kinderen. Dan pas ga je zien wat elk kind echt nodig heeft. Kinderen voelen zich daardoor ‘gezien’ en vallen minder snel buiten de boot.”
Is dat zo?
“Zeker. Het huidige onderwijssysteem laat eigenlijk niet toe dat leerkrachten altijd met de belangrijkste dingen bezig zijn. Leerkrachten zien daardoor soms onvoldoende wat elk kind echt nodig heeft. En kinderen die niet gezien worden, vertonen gedrag dat als ongewenst en lastig kan worden bestempeld. Of ze worden weggezet als ‘niet slim genoeg’. Hierdoor worden kinderen te vaak buitengesloten.”
Geef eens een voorbeeld.
“Nog steeds bestaan er kleuterklassen die een plasketting hebben. Zo’n ketting garandeert problemen. Want er is altijd een kind die dat vieze ding -dat andere kinderen ook mee nemen naar de wc- per se niet om wil. Het kind dat die ketting niet om wil, wordt gezien als lastig, maar heeft wel een punt. Zo’n ketting is eigenlijk een ‘pedagogische vormfout’. Met de beste bedoelingen wordt elk kind over dezelfde kam geschoren. Dat is niet nodig en niet goed.”
Pippi Langkous is jouw held?
“Ja! Stel je voor: er komt in dyslectisch adhd-kind in je klas. Met een overleden moeder en een vader die niet voor haar kan zorgen. Elke leerkracht schiet vrijwel meteen in de zorgstand. Totdat ze horen dat het kind Pippi Langkous heet. Pippi zit helemaal niet te wachten op overbezorgde types om haar heen. Die wil vooral de ruimte hebben, omdat ze wat heeft te ontdekken. Leerkrachten moeten niet uitgaan van de beperkingen, maar moeten vooral op zoek naar de Pippi in elk kind.”
Nog een advies voor de onderwijswereld?
“Het is voor de kleuters een verarming dat de inzichten en werkwijzen van de kleuterkweekschool verloren zijn gegaan bij alle onderwijsveranderingen. Om goed te kunnen werken met kleuters heeft een leerkracht specifieke vaardigheden en kennis nodig. Die zijn in de veralgemenisering van de opleiding deels verloren gegaan.”
Het jonge kind-congres Spel verbindt vindt woensdag 3 april plaats in ’t Spant in Bussum. Aanvang 09.00 uur, slotborrel om 16.00 uur. Kosten € 195 voor AOb-leden en abonnees van HJK; overige bezoekers betalen € 225. Na de inleiding van Marcel van Herpen is er in drie ronden keuze uit maar liefst dertig workshops. Ga naar deze link om je aan te melden.
