Onderwijs aan nieuwkomers vergt van scholen het uiterste
Bijna elke school in Nederland heeft te maken met nieuwkomers. Toch zijn lang niet alle scholen voldoende toegerust op het onderwijs aan deze doelgroep. Dat merkt voorzitter Marieke Postma aan de vragen die binnenkomen bij het LOWAN, een organisatie die scholen in het primair en voortgezet ondersteunt bij de eerste opvang van nieuwkomers.
Nieuwkomers van Interschool in Ter Apel komen uit de hele wereld. Vaak zijn ze gevlucht voor honger en armoede. Foto Herman Engbers
“Lesgeven aan leerlingen die de Nederlandse taal niet machtig zijn, een andere culturele achtergrond hebben en soms ook oorlogstrauma in hun rugzak meedragen, vergt een heel andere aanpak”, weet Postma, ook uit eigen ervaring. Zij begon in 2010 in Haarlem een Internationale Taalklas. “Ik ging bij veel scholen langs om ideeën op te doen. Wat is de beste leeromgeving? Wat zijn goede materialen? Aan welke doelen werk je met deze leerlingen?”
Hoeveel nieuwkomers er zijn in het Nederlandse basisonderwijs weet volgens Postma niemand precies. “De groep fluctueert nogal”, vertelt ze. “Wij schatten dat nu zo’n 25 duizend nieuwkomers leskrijgen op Nederlandse scholen."
Studiedag
Kennis over het onderwijs aan nieuwkomers is gebundeld bij het LOWAN. “Ik hoop dat scholen daarmee hun voordeel kunnen doen”, zegt Postma. “Dan hoeven ze niet steeds zelf het wiel uit te vinden. We kunnen leren van elkáár.” Dat gebeurt bijvoorbeeld tijdens de studiedagen voor het primair onderwijs die het LOWAN organiseert op 25 en 26 maart aanstaande in Nieuwegein. Postma noemt enkele thema’s die tijdens die bijeenkomst aan bod zullen komen: “Hoe ga je om met cultuurverschillen en diversiteit in de klas? En hoe bevorder je bij deze groep de ouderbetrokkenheid? Ook meertaligheid en het leren van een nieuwe taal komen aan de orde.”
Wie er naar Nederland komen, hangt óók af van wat de arbeidsmarkt vraagt
De nieuwkomers in het onderwijs zijn geen homogene groep. “Wie er naar Nederland komen, hangt niet alleen af van waar er oorlog is of zich een natuurramp heeft voltrokken, maar óók van wat de arbeidsmarkt vraagt”, zegt Postma. “Het resultaat daarvan zie je in de klassen.”
Asielzoekers
Van de in totaal 25 duizend nieuwkomers in het onderwijs, zijn er zo’n 10 duizend de kinderen van asielzoekers, weet Postma. “Door alle verhalen van dit kabinet over een asielcrisis, zou je misschien verwachten dat het er nog veel meer zijn.”
Soms komen er wel veel vluchtelingen uit een land in één keer. Zoals de Syriërs in 2015 en recenter de Oekraïners. Een paar maanden nadat Rusland in februari 2022 Oekraïne was binnengevallen, zaten er al een paar duizend Oekraïense nieuwkomers in de Nederlandse schoolbankjes. “Omdat het er zoveel waren, werden er speciaal voor deze groep tijdelijke onderwijsvoorzieningen opgetuigd. Deze zijn vorig jaar opgeheven omdat de leerlingen zijn doorgestroomd naar regulier onderwijs.”
Wetenschappelijk onderzoek
Als voorbeelden van de specifieke kennis die LOWAN opbouwt noemt Postma wetenschappelijk onderzoek naar de manier waarop Oekraïense leerlingen Nederlands leren. “De uitkomsten van dit onderzoek zijn belangrijk voor onderwijs aan álle nieuwkomers.” Ook het opbouwen van kennis over traumasensitief onderwijs is van groot belang voor het onderwijs aan nieuwkomers.
Arbeidsmigranten
Veruit de meeste nieuwkomers in het basisonderwijs zijn kinderen van expats en andere arbeidsmigranten. “Onze arbeidsmarkt is zo internationaal geworden, er komen steeds nieuwe groepen bij”, weet Postma. Omdat zij veel contacten heeft in het nieuwkomersonderwijs, hoort zij vaak eerder dan beleidsmakers welke groepen dat zijn. “Ik krijg de laatste tijd veel signalen over leerlingen met een Roma en Sinti achtergrond. Vaak uit Bulgarije of Roemenië. De ouders van deze leerlingen werken bijvoorbeeld in de kassen van het Westland.” De scholen in deze regio merken dat meteen. “Het is een groep nieuwkomers, die weer een heel eigen aanpak nodig heeft. Daarin probeert LOWAN de scholen dan te ondersteunen.”
