OCW bezuinigt 342 miljoen euro op onderwijssubsidies
Met de kaasschaaf bezuinigen onderwijsminister Eppo Bruins (NSC) en staatssecretaris Mariëlle Paul (VVD) 342 miljoen euro op een kleine veertig onderwijssubsidies en -regelingen van primair onderwijs tot hoger onderwijs en onderzoek. "Dit voelt als een mes in de rug", zegt AOb-voorzitter Thijs Roovers. "Dit kabinet heeft weinig ambitie met het onderwijs."
Beeld: Pixabay
Het mes gaat onder andere in promotiebeurzen voor leraren, ondersteuning van thuiszitters, bewegingsonderwijs, ondersteuning van medezeggenschap, en begeleiding van leerlingen bij de doorstroom van vmbo naar havo en mbo. De bezuinigingen op onderwijssubsidies lopen op van 131 miljoen in 2026 naar 342 miljoen structureel vanaf 2029. Voor het funderend onderwijs (inclusief doorstroom naar vervolgonderwijs) gaat het om zo’n 234 miljoen euro, mbo 49 miljoen en hoger onderwijs en onderzoek 59 miljoen. Dat laatste komt bovenop de al bekende bezuinigingen van een miljard euro per jaar in die sector.
Dat blijkt uit een brief die minister Bruins en staatssecretaris Paul naar de Tweede Kamer hebben gestuurd. Daarin geven ze aan hoe een bezuiniging van 361 miljoen euro - bekend gemaakt op Prinsjesdag - binnen de begroting van OCW verdeeld zal worden. De rest wordt bij cultuur en media weggehaald. Het is onderdeel van een rijksbrede besparing van 1 miljard op subsidies door coalitiepartijen PVV, VVD, NSC en BBB.
Prachtige praatjes
Roovers: "Dit kabinet had prachtige praatjes en de mond vol van het verhogen van de onderwijskwaliteit. En wat doen ze? Ze gaan snoeihard bezuinigen, terwijl we in een ontzettende crisis zitten. Dan moet je juist méér investeren en daarvoor moet je betalen, maar dat betaalt zich terug - en dat vindt ook het bedrijfsleven zo zei VNO-NCW-voorzitter Ingrid Thijssen."
Dit kabinet had prachtige praatjes en de mond vol van het verhogen van de onderwijskwaliteit. En wat doen ze? Ze gaan snoeihard bezuinigen
De AOb wil graag met het kabinet in gesprek over een 'herstelplan' voor het onderwijs. "Maar deze bezuinigingen voelen meer als een 'aanvalsplan'. De vraag is of het zinvol is daar aan mee te werken", zegt de AOb-voorzitter. "Het is een mes in de rug van het onderwijs en dan is het waarschijnlijk nog maar het topje van de ijsberg. We weten niet wat er met reeds bestaande subsidies gebeurt. Dit kabinet laat geen visie op het onderwijs zien; maar ziet de sector als een melkkoe voor bezuinigingen."
Opheffen subsidies
Bij het gros van de getroffen subsidies gaat het om een verlaging van het budget, soms gaat het om geldpotjes die onbenut bleven. Sommige subsidieregelingen worden helemaal opgeheven. Van de maatschappelijke diensttijd en brede brugklassen was dat al bekend. Nu is duidelijk dat er onder andere ook een eind komt aan regelingen met betrekking tot bewegingsonderwijs, levensbeschouwelijk vormingsonderwijs, ondersteuning en preventie van thuiszitters, doorstroom van vmbo naar havo/mbo en de promotiebeurzen voor leraren.
Het is moeilijk te begrijpen dat deze beurzen worden afgeschaft in een tijd waarin iedereen ervan doordrongen is dat het onderwijs in Nederland beter moet
Op haar website noemt de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO) het schrappen van de promotiebeurs een klap in het gezicht voor leraren. “Het is moeilijk te begrijpen dat deze beurzen worden afgeschaft in een tijd waarin iedereen ervan doordrongen is dat het onderwijs in Nederland beter moet’, aldus NWO-bestuursvoorzitter Marcel Levi.
Ook opgedoekt wordt het Regionaal Investeringsfonds in het mbo, opgezet in 2014 om de samenwerking tussen instellingen, de publieke sector en het bedrijfsleven te versterken en studenten beter voor te bereiden op de arbeidsmarkt. ‘Het is pijnlijk om deze regeling, die zoveel innovatie heeft voortgebracht niet te verlengen na 2028’, aldus de Kamerbrief. Toch vinden de bewindslieden dat het na veertien jaar wel zonder subsidieregeling moet kunnen.
‘Wij snappen heel goed dat de maatregelen pijnlijk zullen zijn’, aldus de bewindslieden. Ze schrijven dat ze zoveel mogelijk hebben geprobeerd om ‘beleidsprioriteiten te ontzien’ bij de bezuinigingen, verwijzend naar de aanpak van de basisvaardigheden en het lerarentekort. Bovendien wil het kabinet inzetten op meer structurele en minder tijdelijke financiering in het onderwijs. Volgens Bruins en Paul is er ook gekeken naar regelingen die ‘niet bewezen of onvoldoende effectief’ zouden zijn. 'Tegelijkertijd kan deze subsidietaakstelling in samenloop met andere taakstellingen het moeilijker maken om gestelde doelen te bereiken.'
Geldstroom
In de waslijst aan ‘taakstellingen’ komt ook de NWO voor. Die organisatie werd op Prinsjesdag ook al geconfronteerd met bezuinigingen en krijgt nu een nieuwe structurele ‘korting’ van 21,9 miljoen voor de kiezen.
‘Deze bezuinigingen op NWO hebben mogelijk negatieve impact op het behalen van de doelen van het wetenschapsbeleid: het versterken van het fundament, ruimte geven aan divers talent, en het verhogen van de maatschappelijke impact van onderwijs en onderzoek. Daarnaast zijn deze bezuinigingen potentieel nadelig voor het concurrentievermogen van Nederland’, erkennen minister Bruins en staatssecretaris Paul.
Daarmee echoën de bewindslieden eerdere waarschuwingen aan het kabinet. Vorige week waarschuwden veertig grote bedrijven en startups dat het kabinet zichzelf in de voet schiet met bezuinigingen op onderwijs, eerder deden de drie grote planbureaus dat op Prinsjesdag ook al.
