Ministerie bemoeide zich met vertrouwelijke vastgoeddeal PVO-scholen
Medewerkers van het ministerie van Onderwijs hebben zich vorig jaar intensief bezig gehouden met een 'geheime' vastgoeddeal waarbij de scholen voor persoonlijk voortgezet onderwijs (PVO) voor miljoenen euro's aan publiek gefinancierde panden 'terugkregen' van oprichter Misha van Denderen. Ook de Onderwijsinspectie keek mee.
De PVO-school in het Friese Hardegarijp. Beeld: Google Street View.
Conceptovereenkomsten tussen het schoolbestuur en voormalig bestuurder Van Denderen gingen vorige zomer ruim een maand rond binnen het ministerie. Het akkoord werd zeker twee keer aangepast na opmerkingen en suggesties van ambtenaren. Ook stuurde het ministerie de teksten door naar een medewerker van de Onderwijsinspectie, die ze van commentaar voorzag. Zo werd toegewerkt naar een versie waaraan minister Mariëlle Paul haar fiat kon geven, zo blijkt uit mails en appjes die het Onderwijsblad opvroeg met een beroep op de Wet open overheid. Naar buiten toe gaf OCW te kennen dat het ministerie geen partij was bij de totstandkoming van de vastgoeddeal.
Ook blijkt dat ambtenaren betwijfelden of de Tweede Kamer gewezen moest worden op de mogelijkheid tot inzage van de overeenkomst. Met een korte brief informeerde minister Mariëlle Paul de Tweede Kamer op 24 november dat er een overeenkomst was bereikt tussen het schoolbestuur en Van Denderen. Een toevoeging in de conceptversie dat Kamerleden het akkoord desgewenst vertrouwelijk via de griffie zouden kunnen inzien, werd uiteindelijk buiten de brief gelaten.
Geheimhouding
De vastgoeddeal heeft betrekking op de schoolgebouwen van vier PVO-vestigingen in Hardegarijp, Geldermalsen, Hoorn en Deventer. Onder leiding van toenmalig bestuurder Van Denderen werd er 16 miljoen euro aan onderwijsgeld in de ver- en nieuwbouw van deze panden gestoken, concludeerde de Onderwijsinspectie in 2022, die deze investeringen als onrechtmatig aanmerkte. De publiek gefinancierde gebouwen waren in juridische handen gebracht van een aparte, private 'steunstichting' die ook door Van Denderen werd voorgezeten. Het Openbaar Ministerie startte een strafrechtelijk onderzoek na aangifte door de inspectie, waarbij in maart vorig jaar beslag werd gelegd op panden en bankrekeningen.
Nadat Van Denderen onder politieke druk plaats had gemaakt voor een interim-bestuur, kwamen achter de schermen gesprekken op gang over een schikking. Onderdeel van het akkoord was dat de 'steunstichting' met het vastgoed werd overgedragen aan het schoolbestuur. Justitie seponeerde vervolgens de strafzaak op ‘beleidsmatige gronden’. Dat wil zeggen dat het OM geen maatschappelijk belang meer hechtte aan verdere vervolging. Hoewel er miljoenen aan publiek geld mee zijn gemoeid, is de inhoud van de vaststellingsovereenkomst niet openbaar gemaakt, ook niet in samengevatte vorm of op hoofdlijnen. Betrokken partijen hebben geheimhouding over de deal afgesproken.
Niet genoemd
In het onderhandelaarsakkoord dat door toenmalig PVO-bestuurder Anneke van der Schaaf begin augustus 2023 werd voorgelegd aan het ministerie was aanvankelijk aangegeven dat de minister haar fiat zou moeten geven aan het akkoord. Ambtenaren stuurden erop aan dat deze verwijzing naar OCW uit de vaststellingsovereenkomst (vso) werd gehaald, omdat ‘wij geen directe partij zijn’. 'Ik blijf het idee houden dat commitment van OCW gek is in deze overeenkomst, maar zal dat zo ook even met X bespreken', mailt een ambtenaar intern. Een van de collega’s reageert: 'Ik ben het met je eens dat OCW niet genoemd moet worden in de VSO.'
Uiteindelijk lag er ruim vijf weken later, na verschillende aangepaste versies, een overeenkomst die aan minister Paul zou worden voorgelegd. ‘M.i. ligt er een hiermee een set afspraken waar MPVO mee kan instemmen. (Ondanks dat instemming door OCW als voorwaarde, conform verzoek, uit de VSO is gehaald, is er PVO veel aan gelegen dat OCW voorafgaand aan ondertekening laat weten zich te kunnen vinden in de afspraken.)’, zo mailde een OCW-ambtenaar op vrijdag 8 september aan een groep collega’s. Alle aanpassingen zijn in de woo-documenten weggelakt.
Het ministerie van onderwijs is 'formeel geen partij in de vaststellingsovereenkomst tussen Van Denderen en het schoolbestuur', reageert een woordvoerder van minister Paul per mail. 'Daarmee is het dus ook niet aan OCW om die overeenkomst te delen met de Tweede Kamer. De Tweede Kamer wordt op gezette tijden geïnformeerd over dit dossier, maar niet na elk nieuw feit of nieuwe omstandigheid. Dat laat onverlet dat op verzoek van het bestuur van PVO op ambtelijk niveau is meegekeken met de vso. Doel daarvan was het bestuur en daarmee de scholen en leerlingen te helpen een vso af te spreken die recht zou doen aan de situatie.'
