Meer publiek onderwijsgeld naar commerciële uitzendbureaus

Tekst Karen Hagen - Redactie Onderwijsblad - 19 december 2023 - 3 Minuten om te lezen

Beeld: Typetank

Dat blijkt uit een analyse in de Trendrapportages Arbeidsmarkt van de laatste drie jaren. De meest recente versie van 2023 stuurde de onderwijsminister vorige week aan de Tweede Kamer samen met de nieuwste cijfers over het lerarentekort dat verder oploopt. 

Stijging

In elke rapportage berekent het ministerie op eerder verzoek van de Tweede Kamer duidelijk hoeveel geld er van het totale personeelsbudget wordt besteed aan leraren via uitzendbureaus. In het primair onderwijs ging het in 2022 om 86 miljoen euro (0,8 procent van het totale personeelsbudget) en middelbare scholen besteedden 115 miljoen euro aan de inhuur van docenten (1,4 procent van het totale budget).

Als je de rapportages over meerdere jaren onder de loep neemt, tekent zich de laatste drie jaar een stijging af. In het voortgezet onderwijs is die sterker dan in het primair onderwijs. In het po was de kostenpost in 2021 63 miljoen euro aan commerciële bureaus voor alleen leraren. Dat steeg in het jaar erna naar 86 miljoen euro, een stijging van 36,5 procent. In het voortgezet onderwijs ging het twee jaar geleden om 78 miljoen euro. Dat bedrag liep vorig jaar op tot 115 miljoen euro. Een stijging van 47,5 procent in 2022 vergeleken met het jaar ervoor.

Deze cijfers gaan alleen over de inhuur van leraren. Het totale bedrag dat schoolbesturen aan uitzendbureaus overmaken, ligt nog hoger. Alleen is onduidelijk waar dit geld aan wordt besteed. 

Tabel: Publiek geld leraren naar commerciële uitzendbureaus 

Bron: Trendrapportage Arbeidsmarkt 2021, 2022 en 2023/OCW

De data-specialisten benadrukken dat het in hun rapportages wel om schattingen gaat. Ze combineren cijfers uit de jaarverslagen met een onderzoek waarbij ze gegevens uitvragen bij scholen. In de rapportage van 2021 meldden ze dat die uitvraag ‘nog steeds geen makkelijke exercitie is’. Vanaf 2022 zijn schoolbesturen verplicht om gegevens aan te leveren over personeel dat niet in loondienst is.

Strijkstok

De AOb is tegen het gebruik van commerciële uitzendbureaus in het onderwijs. “Dit moet op een andere manier kunnen”, zegt AOb-voorzitter Tamar van Gelder. Ook in deze tijd van lerarentekorten. “In deze constructies blijft er enorm veel geld aan de strijkstok hangen. Alleen aandeelhouders worden er beter van.” Ze wijst naar vervangingspools, samenwerking tussen scholen. “Als die leraren via Maandag en Randstad werken, dan moet het toch ook lukken bij schoolbesturen zelf.”

In deze constructies blijft er enorm veel geld aan de strijkstok hangen. Alleen aandeelhouders worden er beter van

De inhuur is een voorbeeld van een ‘snelle oplossing’, terwijl er een langetermijnvisie nodig is. “Er moet een Deltaplan komen, want 200 miljoen euro is een enorm bedrag, maar met structurele financiering kunnen we ad-hoc beleid voorkomen. Er is vooral een visie voor de lange termijn nodig en consistent beleid vanuit de politiek, want op deze manier verergeren de problemen.”

Mbo 

Voor het mbo - een sector die ook is meegenomen in de rapportages - is niet bekend hoeveel geld er naar uitzendbureaus gaat. In deze sector is het niet uitgesplitst. Wel is bekend dat 7 procent van het personeelsbudget in 2022/2023 is besteed aan personeel dat niet in dienst is bij de mbo-instelling. Dat percentage is hetzelfde als een schooljaar eerder. Van Gelder: “Wij pleiten al lange tijd om ook in het mbo uit te vragen hoeveel geld er naar commerciële bureaus gaat. Ook daar is het van belang dat publiek geld terechtkomt in de klas.”

Verder lezen in dossier: