Mbo-docent gaat steeds vaker op stage
Op stage doen mbo-docenten nieuwe inzichten en inspiratie op. Het Onderwijsblad ging met mbo-docent Margriet van der Hucht op stage in een revalidatiecentrum in het Gelderse Ewijk.
Beeld: Fred van Diem
“Nu piept ‘ie, omdat er geen tegendruk op het masker wordt gegeven”, zegt meneer van Kaauwen (73) over zijn apneu-apparaat. Hij zet het zuurstofkapje op zijn hoofd om het te laten zien. Mbo-docent Margriet van der Hucht kijkt naar het grote apparaat en zegt tegen verzorgende Pamela van As: “Je moet ook maar weten hoe dit werkt als iemand met zo’n apparaat binnenkomt.”
Een zware heupoperatie bracht Van Kaauwen naar het revalidatiecentrum van Zorggroep Maas en Waal in het Gelderse Ewijk. Bijna mag hij naar huis. “Het was zo spannend, mijn crematie had ik al geregeld”, vertelt hij Van der Hucht, docent anatomie en fysiologie op Roc Rivor in Tiel.
Van der Hucht loopt op deze afdeling een dag mee met verzorgende Van As. “Hoe beoordeel je of hij naar huis mag?”, wil de mbo-docent weten. Van As wijst op het tafeltje waar een spuit met fraxiparine ligt tegen trombose. Ze legt rustig uit dat een cliënt dat zelf moet kunnen gebruiken en schuift ondertussen een stukje broekspijp omhoog. Het gezwachtelde been van Van Kaauwen komt tevoorschijn.
Zwachtelen
“Mag je het zwachtelen zelf doen?”, vraagt Van der Hucht. Van As, die twaalf jaar in de zorg werkt en bezig is met het halen van haar diploma voor verpleegkunde niveau 4, knikt. “Ook stagiaires onder mijn supervisie mogen dat.”
Met wat hulp staat Van Kaauwen achter zijn rollator. Hij zegt dat hij met stagiaires te maken heeft gehad tijdens zijn revalidatie. “Dat merkte ik omdat ze bijvoorbeeld volgordes verkeerd deden of niet precies zeiden wat ze gingen doen.” Dit zijn dingen die Van der Hucht wil weten. Een van haar leerdoelen is namelijk te achterhalen wat er nog beter kan aan stagiaires die zij en haar collega’s ‘afleveren’.
Volgens onderzoeker Marjan Glaudé van het Amsterdamse Kohnstamm Instituut gaan mbo-docenten steeds vaker op stage. “We waren aangenaam verrast”, zegt ze. “Bij ons vorige onderzoek in 2010 gebeurde het mondjesmaat.”
Mbo-docente Margriet van der Hucht vraagt uitleg aan verzorgende Pamela van As terwijl ze meneer Van Kaauwen helpen die na een operatie aan het revalideren is. (Beeld: Fred van Diem).
In het recente Kohnstamm-onderzoek ‘Docentstages in het mbo’ gaf 40 procent van de ondervraagde docenten aan, dat meer dan de helft van de docenten op hun school stagelopen. Glaudé: “Stages zijn goed om de actuele stand van zaken te zien, de fijne kneepjes van het vak te leren en het is ook goed voor het relatiebeheer met bedrijven om stageplekken te regelen voor studenten.”
Dat zijn ook grofweg de redenen voor Van der Huchts bezoek aan het revalidatiecentrum vandaag. Ze is fysiotherapeut en geeft les aan studenten die de opleiding verzorgende niveau 3 volgen en -op niveau 4- aan studenten verpleegkunde en maatschappelijke zorg. “Ik hoef studenten geen verpleegkundige handelingen te leren, maar zie zo wel wat zij meemaken”, zegt Van der Hucht. “Daar kan ik op inspelen. En ik krijg inspiratie voor opdrachten in nieuw lesmateriaal waaraan ik meeschrijf.”
Ingeburgerd
Bij Roc Rivor is stagelopen ingeburgerd. “Bij ons gaan de docenten die lesgeven in de richting Techniek en Zorg en Welzijn het vaakst op stage”, mailt personeelsfunctionaris Hanne van Elk. Dit strookt met de conclusies in het onderzoek van Glaudé. “Dat komt door de snelheid van de ontwikkelingen in die sectoren.”
Verzorgende Van As moet in de medicijnkast zijn. Alles ligt er keurig gerangschikt in mandjes met labels als ‘spuit 2 ml’, ‘spuit 5 ml’ en ‘nasofix spuit’. “Kijk, dit is vrij nieuw”, zegt ze en pakt een veiligheidsnaald uit de kast. “Bij het dichtklappen kan deze niet meer open, zo prik je jezelf niet meer.” Hoe het zit met het medisch rekenen wil Van der Hucht weten. “Zelf uitrekenen hoeft steeds minder. Veel is voorgekauwd.”
Een van de grootste belemmeringen om op stage te gaan blijft de agenda
Ze moeten door. Een honderdjarige mevrouw met een gebroken pols moet naar de lunchzaal beneden. Van As deelt paracetamol uit aan andere cliënten. Van der Hucht vertelt dat ze voor deze dag niet speciaal is vrijgeroosterd. “We zitten in een voortgangsweek. Dat betekent geen klassikale lessen, maar docenten kijken toetsen na. Daarom kan ik dit nu doen. We zijn een klein roc, lessen overnemen is lastig te organiseren.”
De praktijkstage is bij de school van Van der Hucht onderdeel van het professionaliseringsaanbod en valt binnen de normjaartaak. Bij vier op de tien roc’s is dit het geval, volgens het Kohnstamm-onderzoek. “Elk jaar zijn er 166 uren beschikbaar voor scholing”, verklaart personeelsfunctionaris Van Elk. “Medewerkers mogen 59 uur zelf invullen en die moeten ze achteraf verantwoorden. In principe is er dus voldoende tijd binnen de jaartaak voor stages. We merken dat stages nu vaker worden ingezet in plaats van formele scholing.”
Een van de grootste belemmeringen om op stage te gaan blijft de agenda. “Tijd creëren is het grootste knelpunt”, zegt onderzoeker Glaudé. “Door de hoge werkdruk hebben docenten vaak nauwelijks tijd voor professionalisering. Vrijroosteren blijft een probleem, terwijl vervanging voor veel docenten essentieel is.”
Meneer Van Kaauwen loopt langs de ontbijttafel in het revalidatiecentrum. Pamela van As (links) en mbo-docente Margriet van der Hucht helpen hem. (Beeld: Fred van Diem).
Dat beaamt AOb-bestuurder Tamar van Gelder. “We zien vaak dat docentstages in het mbo onderaan het lijstje van prioriteiten staan. Het is belangrijk de stages goed vorm te geven, zodat het niet zorgt voor extra werkdruk bij collega’s. Nu wordt het te vaak als leuk ‘extraatje’ gezien. Terwijl externe oriëntatie echt belangrijk is om het onderwijs goed vorm te geven.”
Opletten
Bij tweederde van de mbo-instellingen is er sprake van enige ondersteuning voor docentstages, zo stellen de Kohnstamm-onderzoekers. Dat betekent, volgens de ondervraagde hr-managers, bijvoorbeeld het vergoeden van reiskosten of vervanging van lestaken. ‘Mbo’s hebben meer handen en voeten gegeven aan het belang van stages vergeleken met 2010’, schrijven de onderzoekers. Toch is het opletten, want veel ondervraagden verwachten dat de hoge werkdruk en een gebrek aan financiën de docentstages in het gedrang kan brengen. “Het beleid rondom stages varieert enorm bij mbo-instellingen”, zegt Glaudé. “Het is in ontwikkeling, maar alles gaat wel al een stuk gestructureerder dan in 2010.”
In het revalidatiecentrum is het tijd om een bewoner naar bed te begeleiden. “Ook dit is: hands-off”, zegt Van As. Ze loopt naast een mevrouw die dapper, maar voorzichtig een stukje loopt op de gang totdat ze niet verder kan. “Vaak gaat het verkeerd omdat wij willen verzorgen en helpen. Alleen deze mensen moeten het zelf doen. Ze willen zo snel mogelijk naar huis.” Samen helpen ze de mevrouw haar bed in. “Pantoffels uit?”, vraagt Van As.
Stagelopen heeft effect op de lessen, volgens onderzoeker Marjan Glaudé van het Kohnstamm Instituut
Het gaat snel zo’n dag meelopen, vindt Van der Hucht. “Het is intensief dit werk. Als ik zie hoe vaak Pamela moet schakelen, doordenken en steeds nieuwe situaties in kaart moet brengen.”
Vooral het contact met de cliënten vond de docente interessant. “Je ziet nu goed hoe ze overdrachten doen en vragen stellen. Wat mij ook opvalt: de studenten die hier stagelopen zijn anders dan op school. Minder puberaal. Ze maken echt een ontwikkeling door.” Op school gaat ze zeker de ervaringen delen met haar team. Volgens personeelsfunctionaris Van Elk zijn de stages op Roc Rivor onderdeel van de functionerings-en beoordelingsgesprekken. In die gesprekken geven docenten aan wat ze hebben geleerd en hoe ze dat toepassen in hun les.
Stagelopen heeft effect op de lessen, volgens onderzoeker Glaudé. “Docenten kunnen er vaak direct iets mee. Zelfs al bij een verkennende stage waarbij ze een halve of hele dag meelopen.” De onderzoekers zagen dat het op sommige roc’s verplicht is de kennis te delen in een formele vergadering. “Soms kan dit ook bij de koffieautomaat”, zegt Glaudé. “Een enkele keer werkt een stage zelfs door in de aanpassing van het curriculum.
Van der Hucht is naar eigen zeggen een ‘herkauwer.’ “Ik denk dat ik in de auto terug tot nog meer inzichten kom waar ik iets mee kan. Het meelopen werkt echt verhelderend. Sowieso, nieuwe ervaringen tot je nemen is altijd goed.”
Zelf op stage? Tips voor mbo-docenten.
- Keep it simple. Vraag of je met een student in het leerbedrijf mee mag lopen. Vaak is dat al voldoende om kennis te actualiseren.
- Denk vooraf na over leerdoelen die bij je passen en kijk hoe je deze kunt behalen. Zomaar wat rondkijken levert te weinig op. Vaak is het handig om samen met de contactpersoon uit het bedrijf te bekijken hoe je de leerdoelen kunt halen.
- Regel een praktijkstage op tijd. Dan kan er vervanging worden geregeld.
- Wees nieuwsgierig en neem initiatief. Veel docenten regelen hun stage zelf.
- Nieuwe inzichten en vaardigheden opgedaan? Deel ze met collega’s op school.
- Meer tips vind je in het onderzoek van het Kohnstamm Instituut naar docentstages.
Dit artikel werd eerder in het Onderwijsblad van juni 2018 gepubliceerd. AOb-leden ontvangen elke maand het blad in de brievenbus.
