Maatwerk vergroot werkgeluk oudere leerkracht
Recht op extra rouw- en zorgverlof, gesprekken met een 55-pluscoach en een aanpak op maat. Met dit soort maatregelen hoopt schoolbestuur Xpect Primair voor de oudere medewerker het werkgeluk te vergroten.
Beeld: Nanne Meulendijks
“Mijn droombeeld is dat elke medewerker, ongeacht zijn leeftijd, altijd de regie heeft over zijn eigen werkgeluk”, vertelt HR-adviseur Lieke Heuvel van Xpect Primair, een schoolbestuur van 25 basisscholen in Tilburg.
Het verzuim ligt er met 4,8 procent ver onder het landelijk gemiddelde van 6,9 procent. “Maar ook bij ons zien we dat naarmate de leeftijd stijgt, het verzuim toeneemt. Daarbij gaat het vaak om burn-outachtige klachten, waarvan wij geloven dat die te voorkomen zijn als je er op tijd bij bent. We zetten dan ook vooral in op preventie.”
Vitaliteit
‘Jij maakt het verschil’ is de slogan van het HR-beleid waarin gezamenlijke verantwoordelijkheid en maatwerk sleutelwoorden zijn. “Vitaliteit is een verstrengeld belang”, legt Heuvel uit. “We bespreken met medewerkers wat zij nodig hebben en wat zij gaan doen om gezond en met plezier aan het werk te blijven. We bieden daarvoor waar mogelijk maatwerk. Door vanaf het begin het eigenaarschap over hun welzijn te vergroten, hopen we te voorkomen dat medewerkers later in hun loopbaan vastlopen.”
Aanvullende arbeidsvoorwaarden helpen daar volgens haar ook bij. In plaats van een paar dagen rouwverlof heeft de stichting de cao-regeling uitgebreid tot een paar weken, op te nemen op een moment dat iemand dat zelf wil. Hetzelfde geldt voor zorgverlof. Boven op de twee weken in de cao kan de medewerker in aanmerking komen voor twee weken extra, plus een verlenging van dertien weken voor 70 procent van het salaris.
Ook dit is op maat, benadrukt Heuvel. “De ene zegt laat me alsjeblieft werken, terwijl een ander er niet aan moet denken. Wij willen medewerkers een keuze bieden als alternatief voor verzuim. Als een situatie zo’n grote weerslag heeft dat iemand niet meer kan werken, dan is verzuim natuurlijk niet te voorkomen.”
Een nieuwe stap is best wennen, maar geeft ook energie
Toen haar zoon ziek was, maakte Yvonne Weerts (57), leerkracht basisschool Wandelbos in Tilburg, gebruik van de verlofregeling. “Het was een heftige tijd die 2,5 jaar duurde. Het was fijn dat ik een halve dag vrij kreeg, en een dag dubbel stond ingeroosterd, zodat ik weg kon als dat nodig was. Zonder die mogelijkheden en de steun van collega’s had ik het werk waarschijnlijk niet vol gehouden.”
Eigen regie en zelf keuzes kunnen maken, noemt ze heel belangrijk. Zelf begon ze in het bedrijfsleven, werkte als docent Frans en daarna als leerkracht op verschillende basisscholen van Xpect Primair. Onlangs maakte ze opnieuw een overstap. “De vorige school ging over op een nieuw leersysteem. Ik had het er super naar mijn zin, maar meer regulier onderwijs past beter bij me. Zo’n nieuwe stap is best wennen, maar geeft ook energie. Nu, na een jaar kan ik zeggen dat het me echt goed heeft gedaan.”
Beeld: Nanne Meulendijks
Vanaf dit jaar maakt ze gebruik van het bijzonder budget voor oudere werknemers uit de regeling Duurzame inzetbaarheid*Deze regeling geldt voor iedereen en is bedoeld om gezond en met plezier in het onderwijs te blijven werken. Er zijn drie onderdelen: een budget van 40 uur voor alle medewerkers, een extra budget van 40 uur voor starters en een extra budget van 130 uur voor werknemers vanaf 57 jaar. Het aantal uren waar je recht op hebt, is afhankelijk van je betrekkingsomvang. Wanneer je die uren opneemt en wat je er mee gaat doen, bepaal je zelf, op één voorwaarde: het moet iets zijn wat helpt om je werk goed te kunnen blijven doen. Alleen oudere werknemers mogen de uren ook voor verlof gebruiken. In dat geval wordt een eigen bijdrage gevraagd over het extra budget. om minder uren te werken. Weerts: “Nu ik ouder word, merk ik dat ik minder energie heb en minder prikkels aankan. Het is heel prettig hoe er hier met me meegedacht wordt om met plezier te kunnen blijven werken. Nu doe ik bijvoorbeeld een dag in de week de verrijkingsklas, waarin minder kinderen zitten.”
Dat ze naast een externe coach ook een beroep kan doen op de 55-pluscoach binnen de stichting wist ze niet. “Maar ik vind het wel een fijn idee om eens door te spreken welke mogelijkheden er nog meer zijn voor de laatste tien jaar tot mijn pensioen.”
Pijnpunt
Dat haar taak nog niet zo bekend is, heeft 55-pluscoach en oud-directeur Candide Kassels al vaker gemerkt. Met collega’s heeft ze zich gebogen over het onderwerp duurzame inzetbaarheid voor oudere werknemers. Met aanbevelingen als een 55-pluscoach en een aanbod voor leerkrachten als resultaat. De animo is nog gering. Voor het aanbod ‘Persoonlijk leiderschap voor senioren’ kwam maar een enkele leerkracht. “We zijn nog zoekende hoe we dit breder kunnen uitzetten. Door de naam senior te vervangen door 55-pluscoach, hopen we dat het in elk geval meer mensen aanspreekt”, vertelt ze.
De vraag of je echt gelukkig bent in je werk, kan best confronterend zijn
De behoefte aan een aanpak op maat is er, weet ze. “De werkdruk, en met name de administratie, is het grootste pijnpunt onder ouderen. Hoe fijn is het als iemand dan met je meedenkt om te voorkomen dat je helemaal vastloopt. Kleine dingen kunnen al voldoende zijn. Het niet meer notuleren tijdens vergaderingen kan al ontlastend werken. En een leerkracht was bijvoorbeeld helemaal opgelucht dat er iemand kon meelopen naar de gymles. Door er open over te zijn, kunnen we het samen zoeken naar oplossingen.”
Confronterend
“De vraag of je echt gelukkig bent in je werk, kan best confronterend zijn”, vervolgt Kassels. “Want als het antwoord ‘nee’ is, dan zul je keuzes moeten maken. Dat is voor sommigen misschien zo beangstigend, dat ze de stap om in gesprek te gaan niet nemen. Maar het alternatief is dat je nog jaren op dezelfde manier doorsuddert tot het echt niet meer gaat, en dat is voor niemand bevorderlijk.”
Beeld: Nanne Meulendijks
“Het is een kwestie van tijd dat dat verandert”, denkt HR-adviseur Lieke Heuvel. “Het is nog niet zo makkelijk om toe te geven dat het niet zo lekker gaat. Iedereen heeft hart voor de zaak en vanwege het lerarentekort zullen mensen zich niet zomaar even ziekmelden. Daarbij is er soms ook onvoldoende kennis over wat alarmsignalen zijn. We zijn bezig met een online programma om de kennis en bewustzijn over gezondheid te vergroten.”
Eerder stoppen
De oplossing kan ook liggen in mobiliteit of vervroegd pensioen. XPert Primair biedt een financieel adviseur die alle scenario’s kan uitwerken. Heuvel: “Eerder stoppen met werken kost geld. Maar als je weet hoeveel dat bedrag precies is, kun je een weloverwogen keuze maken. Wat is het je waard om met een goed gevoel je loopbaan af te sluiten, en met een goede gezondheid aan de volgende fase te beginnen?”
Peter van Hulst (67) heeft die volgende fase zelfs nog een jaar uitgesteld, op verzoek van het bestuur. “Dat wil ik graag, juist omdat ik nog met veel plezier mijn werk doe”, legt hij uit. Als onder meer voorzitter van de gemeenschappelijke medezeggenschapsraad, coördinator opleiden in de school binnen een overkoepelende onderwijsstichting in Tilburg en AOb-consulent heeft hij niet te klagen over afwisseling in het werk.
Wie zijn beste jaren heeft gegeven, verdient nazorg
“Ik heb dertig jaar voor de klas gestaan, maar nu geeft het uitwisselen van ervaring en kennis in die verschillende netwerken me nog altijd veel energie. Ik ben er trots op wat het bestuur heeft neergezet op het gebied van autonomie, zodat iedereen de mogelijkheid krijgt om vitaal aan het werk te blijven. Je verbonden voelen met de organisatie is hierin ook heel belangrijk. Zelfs na iemands pensionering blijven we in contact als hij of zij dat wil. Wie zijn beste jaren heeft gegeven, verdient nazorg.”
Dit artikel verscheen in het januarinummer van het Onderwijsblad. AOb-leden krijgen het Onderwijsblad elf keer per jaar in de bus. Meer weten over de voordelen van het AOb-lidmaatschap? Kijk hier.
Lees ook: 'Ouder personeel komt vaker langdurig thuis te zitten'
