Long covid eist zijn tol

Tekst Joëlle Poortvliet - redactie Onderwijsblad - 23 december 2021 - 8 Minuten om te lezen

Beeld: Fred van Diem

Aanvankelijk denkt leerkracht Jannie de Leeuw nog aan hooikoorts. Het is april 2020 en het virus is nog maar net in Nederland. Getest wordt er nog niet. De Leeuw: “Ik voelde me niet fit, maar gaf nog onlinelessen in die eerste lockdown.” Totdat praten steeds lastiger gaat. De Leeuws adem hapert en de pijn in de longen neemt toe. Met hulp van haar dochter belt ze het alarmnummer. Een ambulance komt, in overleg besluit De Leeuw thuis uit te zieken. Waarbij het woord ‘uit’ geschrapt mag, want haar corona-infectie gaat over in long covid, een verzamelnaam voor klachten die overblijven nadat het virus niet meer detecteerbaar is in het bloed.

Volgens een studie aan de universiteit van Oxford heeft een derde van de coronapatiënten na zes maanden nog gezondheidsklachten. Recenter werk door collega's aan de eveneens Britse universiteiten van Leicester en Loughborough laat zien dat minder dan een op de drie patiënten die door corona in het ziekenhuis zijn terechtgekomen zich na een jaar volledig hersteld voelt. Ook het Nederlandse Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) doet onderzoek naar long covid en liet eind november weten dat zeven op de tien volwassenen met langdurige corona-klachten zeggen niet of minder te kunnen werken.

Pauzes had ik nodig om letterlijk uit te hijgen

Bij De Leeuw raakt meer dan anderhalf jaar na de oorspronkelijke besmetting de aansturing van haar ademhaling nog geregeld verstoord. “Bij veel prikkels”, vertelt ze. En werk dan maar eens met jonge kinderen. Officieel is De Leeuw leerkracht voor drie en een halve dag per week op een basisschool in Delft. Ze re-integreert al een tijdje twee ochtenden per week als ondersteuner. En neemt weer geregeld zelf een groep leerlingen onder haar hoede. De Leeuw: “Met pauzemomenten, waarbij ze teruggaan naar hun eigen juf. Die pauzes had ik in het begin nodig om letterlijk uit te hijgen. Dat gaat nu beter. Gelukkig is er nog steeds langzaam herstel.”

Frustrerend

Ook biologiedocent Marc Schols worstelt met de langetermijngevolgen van het virus. Hij liep in 2021 maar liefst drie keer corona op. "Er wordt nu onderzocht of mijn lichaam wel genoeg antistoffen aanmaakt." De eerste keer, in mei, belandt Schols in het ziekenhuis en ligt daar twee weken. Vlak na de zomervakantie krijgt hij het weer. Waarschijnlijk wederom van een leerling. “Wat ik vooral frustrerend vind: je wilt meer, maar je kunt niet meer. Mijn longen zijn behoorlijk aangetast. Al zie je daar aan de buitenkant niets van.”

Op dagen dat Marc Schols geen volle lesdag heeft, wandelt hij in een parkje vlakbij zijn huis. Om conditie op te bouwen. “Ik zit wel een stuk meer op de bank dan voor corona helaas.” Beeld: Fred van Diem

Parttime werken is zijn geluk, vertelt Schols. “Anders had ik het niet gered. Vandaag sta ik bijvoorbeeld op voor een hele dag, maar nu het pauze is denk ik: Ik trek het niet meer. Het is dat ik nog twee huiswerkbegeleidingsuren heb. Waren het lesuren geweest, dan was ik naar huis gegaan.” Eind september gaat het weer mis. Op weg naar school krijgt Schols te weinig lucht. “Het zuurstofgehalte in mijn bloed bleek niet goed. Ik heb een paar uur aan de zuurstoffles gehangen.” Om vervolgens zijn werk weer zo snel mogelijk op te pakken. Schols heeft een jaarcontract en wil niet teveel afwezig zijn. “Als ik te vaak thuis blijf, vrees ik dat ik geen vaste aanstelling krijg.”

Hij benadrukt dat er geen druk is vanuit de school. “Ze gaan er goed mee om, ik krijg alle ruimte. Misschien is er ook een beetje een schuldgevoel, omdat ik het twee keer op school heb opgelopen. Maar je weet niet wie precies beslist over de contracten.” Ook vanwege zijn leerlingen meldt Schols zich liever niet ziek. “Ik geef les aan vmbo-klassen 3 en 4. Zij werken naar de eindexamens toe en kunnen eigenlijk geen les missen. Daar loop ik dan over te stressen.”

Jong

Leerkracht in opleiding Merel Romijn voelde zich geregeld lullig over hoe lang het allemaal duurt. “Vaak reageerden mensen: huh, maar je bent nog maar 27? Niemand gaat er vanuit dat je als je zo jong bent na maanden nog steeds klachten hebt. Zelf dacht ik ook: Ik ben volgende week weer beter.” Romijn raakt besmet in oktober 2020, brengt weken in bed door, maar herstelt daarna amper. “Wat je kent is griep. Dan ben je twee weken ziek, maar vervolgens ben je er weer. Met long covid is het vier stappen naar voren en acht weer terug.”

Mijn revalidatie startte met het oefenen van tien minuutjes lopen, dan was ik uitgeput

Vorige winter moest ze halverwege de klim naar haar voordeur, Romijn woont op de derde verdieping van een appartementencomplex, nog stoppen om op adem te komen. “Mijn revalidatie startte met het oefenen van tien minuutjes lopen. Dan was ik uitgeput.” Werken ging niet, sport en sociaal leven stonden stil en ook het afronden van haar pabo-opleiding werd op de lange baan geschoven. Zowel de school als bedrijfsarts maande haar vooral rustig op te bouwen. “Ik was overmoedig, wilde het liefst zo snel mogelijk terug. Maar zij keken vooral naar: Hoe kan je het weer langdurig volhouden.”

Jannie de Leeuw, die begin 2020 al covid opliep, ervaarde een periode nauwelijks begrip vanuit de bedrijfsarts en werkgever. “Dat eerste coronajaar was er nog niet veel bekend over long covid, maar er werd ook niet goed naar me geluisterd. Het lukte me bijvoorbeeld niet om een telefoongesprek te voeren. Dan ging ik gewoon out. Koken deed ik met tussenpozen, even in de pan roeren en dan weer op de grond liggen.”

Toen de klachten nog heel heftig waren stond Jannie de Leeuw geregeld met blote voeten in het gras bij haar appartement. Lachend: “Vraag me niet waarom, maar het was het enige wat hielp.” Beeld: Fred van Diem

Ze mailt met haar werkgever, om haar toestand toe te lichten. Haar verzoek om een coach wordt gehonoreerd. “Iemand die me al kende voor corona en mijn verhaal kon doen. Zij is twee keer mee geweest naar de bedrijfsarts en legde uit dat ik juist iemand ben met veel inzet. De relatie met mijn werkgever is nu gelukkig weer goed.”

Vooruitgang

Sinds het najaar maakt Merel Romijn “eindelijk!” sprongen. “Je leest dat wel vaker over long covid, dat het heel lang niet goed gaat, maar dat je dan in een korte tijd opeens fors vooruitgang boekt.” Net voordat ze een jaar ziek was, kon ze haar drie werkdagen als juf weer vol maken. Ook loopt ze één dag in de week stage voor haar pabo-opleiding. ’s Avonds probeert ze haar studieopdrachten te maken. “Gelukkig is het een flexibele pabo, waarbij ik niet verplicht ben om naar de lessen te gaan. Na een werkdag moet ik niet nog iets anders willen doen.”

Het brengt me niets om me zorgen te maken over de toekomst

Romijn heeft nog last van concentratieproblemen, vermoeidheid en een hartslag die te snel omhoogschiet. Maar ze wil “absoluut geen zielig verhaal” neerzetten. Ook is ze niet boos dat ze het virus opliep. “Ik sta er positief in. Het brengt me niets om me zorgen te maken over de toekomst. Of om me te irriteren aan dingen die ik niet kan veranderen.” Een ergotherapeut leerde haar om bij overprikkeling in een stressballetje te knijpen of met haar tenen te wiebelen. “Bij andere beroepen zou je zeggen: ga even tien minuten naar buiten, even tot rust komen. Maar dat gaat niet in een klas met dertig leerlingen. Als ik hoofdpijn op voel komen, doe ik dat soort trucjes.”

Proefkonijn

Biologieleraar Schols heeft zich wel kwaad gemaakt, maar vooral in de periode voordat hij het virus opliep. Over “hoe de regering met het onderwijs omging”. Schols: “Ik voelde me een proefkonijn. Omdat ouders hun kinderen niet thuis konden houden, moesten wij gaan werken. Ik wilde die risico’s niet lopen. Ik ben biologiedocent: ik weet wat virussen kunnen doen.” Maar Schols is niet van het beschuldigen. “Uiteindelijk heeft het kabinet een afweging gemaakt tussen de voor-en-tegens van scholen sluiten. Ik sta achter het grootste deel van het coronabeleid.” Bovendien maakt Schols zich nu vooral druk over hoe hij het werk vol kan houden. “Ik heb al mijn energie nodig voor de uren op school.”

We hebben al grote tekorten en dan laat je al die leraren ziek worden, met het risico op long covid

Bij Jannie de Leeuw schoot het lerarentekort wel eens door haar hoofd. “Ik dacht: We hebben al grote tekorten en dan laat je al die leraren ziek worden, met het risico op long covid. Dat vind ik korte-termijn-denken.” De Leeuw, die vooral dankbaar is dat ze leeft, voelt wel een lichte teleurstelling over haar jubileum dit jaar. “Dit is mijn veertigste werkjaar in het onderwijs. Normaal een feestje. Voor mij betekende het een korting op mijn salaris, omdat ik al meer dan een jaar in de ziektewet zit. Dat is toch wel zuur.”

Lees ook: 'Vooral personeel op basisscholen kreeg corona'

De AOb helpt leden die langdurig ziek zijn. Bijvoorbeeld bij problemen met het re-integratieproces of bij het aanvragen van een wia-uitkering. Wil je hiervan gebruik maken? Stuur een mail naar info@aob.nl of doe een melding in de AOb-app.

Op de besloten facebookgroep ‘Corona patiënten met langdurige klachten’ wordt veel informatie over long covid gedeeld. Voor onderwijspersoneel is een kleinere groep opgericht: 'Na covid voor de klas'.

Dit artikel las je gratis uit het Onderwijsblad van december 2021. Elke maand nieuws, achtergronden en tips in je bus? Word AOb-lid!