Liefdeslessen passen bij biologie
Bij seksuele vorming leren leerlingen over de biologie van het lichaam en seksualiteit. Docenten van het Twents Carmel College De Thij in Oldenzaal vonden dat te karig en breidden het pakket uit met liefdeslessen.
‘Waar denken jullie aan bij seks? Je mag alles roepen wat in je opkomt.’ Meestal begint het veilig met het noemen van lieve woordjes, zegt docent biologie & gezondheid Kim Neef van het Twents Carmel College De Thij in Oldenzaal. Verliefd zijn. Trouwen. Bed. Geslachtsgemeenschap. Als ze over de drempel zijn, volgt er ander jargon: aftrekken, pijpen, beffen. En in minder gepaste taal: lul, kut en neuken. “Dan geef ik aan welke woorden de voorkeur hebben: penis, vagina en vrijen en geslachtsgemeenschap”, zegt Neef. “Aan het eind van de les staat er heel wat op het bord. Ook worden standaard de namen van een paar pornosites genoemd; ze weten precies wat er te koop is.” Het is belangrijk om daar het gesprek over aan te gaan. Zijn beelden op een pornosite realistisch? Wat zijn verschillen tussen een vrouwelijk en een mannelijk orgasme? Vroeger lag de nadruk op het technische aspect van het vrijen, en niet op het plezier. Wij willen leerlingen wel meegeven dat je veilig moet vrijen, maar dat vrijen vooral ook leuk moet zijn.”
Dit artikel lees je gratis uit het Onderwijsblad van maart 2023. Op de hoogte blijven van alles wat speelt in het onderwijs? Word lid van de AOb! En ontvang tien keer per jaar het Onderwijsblad.
CHECK ALLE VOORDELEN VAN HET LIDMAATSCHAP
“Seksuele voorlichting is weggezet in het curriculum van biologie. In de boeken staat precies hoe alles in het lichaam werkt, maar hoe gevoelens werken, hoe je een relatie met elkaar aangaat, hoe je wensen en grenzen aangeeft en je seksuele voorkeuren ontdekt? Dat ontbrak.”
Vlinders
Op De Thij gaan de biologielessen niet alleen over de biologie, maar ook over gezondheid en burgerschap. Daar horen liefdeslessen bij. Met deze lessen wordt gestart aan het eind van de eerste klas wanneer de leerlingen elkaar al goed kennen. Aan bod komen verliefdheid, vlinders in de buik, lichamelijke veranderingen en nee leren zeggen. Ook de anticonceptiekoffer komt uit de kast met kunstpenissen en anticonceptiemiddelen. “Meer dan ‘hoe doe je een condoom om?’ gaat het over hoe je het gesprek over anticonceptie begint en dat je de houdbaarheidsdatum van anticonceptiemiddelen moet controleren.”
De eerste les is het vaak nog giechelen, omdat ‘de sekslessen zijn begonnen’, maar gaandeweg gaat de lading eraf
In de tweede klas volgt kennis over de werking van het lichaam van mannen en vrouwen en de verdieping naar seksuele diversiteit: of je hetero, homo, transseksueel of iets daartussenin bent. “Ze spreken er met elkaar over en op de sociale media. De eerste les is het vaak nog giechelen, omdat ‘de sekslessen zijn begonnen’, maar gaandeweg gaat de lading eraf. Seks is hier op school allesbehalve een taboe.”
Collega Elies Schledorn, docent levensbeschouwing, vult aan: “En het leuke is: van vmbo-kader tot vwo: als het gaat om seksuele vorming is er geen enkel verschil.”
Ook haar lessen bevorderen het ontwikkelen van zelfkennis. Soms via het invullen van een woordweb. Een andere keer via het lijnenspel waarbij de leerlingen het dichtst bij de lijn kunnen gaan staan waar ze zich mee verwant voelen. Was je al eens verliefd? Heb je al eens verkering gevraagd? “Afhankelijk van de sfeer haak je ergens op in. Het is belangrijk om niets te forceren.”
De lessen zijn ook een ideaal moment om genderdiversiteit te bespreken. “In de bovenbouw zijn wel eens leerlingen uit de kast gekomen.”
Scheldwoord
Homo is het meest gebruikte scheldwoord vertelt Elies, die in haar lessen graag een interview laat zien van een homoseksuele jongen op het Jeugdjournaal. Hij vertelde dat het moeilijk is om open te zijn over je seksualiteit, omdat homo vaak gebruikt wordt als scheldwoord. “Eerder heb ik ook wel eens een oud-leerling gevraagd voor een gastles. Leerlingen luisteren meestal aandachtig wanneer iemand zich open uitspreekt.”
Kim Neef: “Meestal stellen ze niet veel vragen. De leerling die zelf worstelt met zijn seksuele identiteit, richt zich meestal apart tot een collega die er open mee omgaat.”
De regel is: je hoeft geen vragen te beantwoorden en je bepaalt zelf wanneer je iets wilt zeggen
Om open te kunnen spreken over seks moet de sfeer veilig zijn, benadrukt Schledorn: “De regel is: je hoeft geen vragen te beantwoorden en je bepaalt zelf wanneer je iets wilt zeggen.”
De school besteedt op Paarse Vrijdag apart aandacht aan seksuele diversiteit, als onderdeel van burgerschapsvorming. “Dat vinden we bij de sectie biologie & gezondheid belangrijker dan een plantje bestuderen. Je leert met elkaar samenleven door elkaars standpunt te zien en te accepteren.”
De school werkt inmiddels al meer dan acht jaar met het lespakket ‘Lang leve de liefde’. De laatste tijd nam het onderdeel ‘genderidentiteit’ daarin toe. Schledorn: “Liefde is een heel mooi woord. Ook als je het klein maakt. Dan gaat het over lief zijn voor jezelf. Daar besteed ik ook graag aandacht aan, zeker in de puberteit, dat is een heel onzekere fase. Ben je blij met jezelf? Dan komt dat ten goede aan de maatschappij. Je moet jezelf leren kennen en mag er zijn zoals je bent.”
