Lerarentekort vo loopt komende jaren op tot 1700 voltijdbanen
Ruim een derde van de vacatures in het voortgezet onderwijs geldt nu al als ‘moeilijk vervulbaar’ en over tien jaar is er een tekort aan 1700 extra voltijd-leraren. Dat meldt de Trendrapportage Arbeidsmarkt Leraren po, vo en mbo 2020.
Beeld: Typetank
Volgens de arbeidsmarkt-raming loopt de stijging van de tekorten in het voortgezet onderwijs de komende jaren sterk op. In 2030 zal er, zoals het er nu naar uitziet, een tekort zijn aan 1700 extra voltijd-leraren.
‘Extra’ docenten, omdat dit tekort bovenop de huidige tekorten komt. De hoogte daarvan is echter onbekend, vooral omdat scholen houtje-touwtje de gaten vullen. In het voortgezet onderwijs gebeurt dat met name door het inzetten van onbevoegden, in het basisonderwijs met name door directieleden, intern begeleiders en onderwijsassistenten voor de groep te zetten.
Hoe kun je in vredesnaam met een doortastend plan komen als je niet weet hoe hoog de tekorten zijn?
Het werkelijke lerarentekort is door die noodsprongen veel groter dan uit de officiële cijfers blijkt. Uit een noodplan van de gemeente Den Haag bleek eerder dit jaar bijvoorbeeld dat het lerarentekort in het basisonderwijs daar acht keer zo groot was als het aantal officiële vacatures.
Weigert
Verder weigert de minister om de huidige lerarentekorten bij te houden, ondanks dat de Tweede Kamer hem daartoe opriep in een motie. De ‘aanjager bestrijding lerarentekort’ Merel van Vroonhoven verklaarde gisteren nog in de Tweede Kamer dat ze het verbazingwekkend vindt dat er nog altijd geen cijfers zijn over de omvang van het lerarentekort. 'Hoe kun je in vredesnaam met een geïntegreerd en doortastend plan komen als je niet weet waar je op koerst?'
Tekortvakken
Wat wél duidelijk is, is dat de tekorten in het voortgezet onderwijs sterk verschillen per vak. Permanente tekortvakken zijn informatica, natuurkunde, scheikunde, wiskunde, techniek en gezondheidszorg & welzijn. Bij Duits, Frans en klassieke talen zijn de tekorten op dit moment aan het oplopen. Ook bij de technische beroepsgerichte vakken in het vmbo worden hoog oplopende tekorten voorspeld.
De tekorten nemen daarentegen af bij Nederlands, economie, maatschappijleer, Engels, biologie, aardrijkskunde en ckv/kunstvakken. Vakken met permanent lage tekorten zijn geschiedenis, levensbeschouwing en lichamelijke opvoeding.
Zorgwekkend
In het algemeen is de situatie in het voortgezet onderwijs ‘zorgwekkend’, schrijven ministers Ingrid van Engelshoven en Arie Slob aan de Tweede Kamer. En een oplossing hoeft voorlopig niet verwacht te worden vanuit extra instroom in de tweedegraads lerarenopleidingen. De totale instroom in de tweedegraads lerarenopleiding is de laatste jaren juist iets teruggelopen.
Zij-instroom biedt ook nog geen soelaas. In het voortgezet onderwijs waren er de afgelopen jaren zo’n 150 zij-instromers per jaar.
In het voortgezet onderwijs wordt 4 procent van de lessen gegeven door onbevoegden. Dat gaat ten koste van de onderwijskwaliteit
Ook in het basisonderwijs blijven de lerarentekorten enorm. De zij-instroom neemt hier weliswaar toe, maar de leerlingenaantallen ook. Over vijf jaar wordt er op basisscholen officieel een extra tekort van 1439 voltijd-leraren verwacht, bovenop de huidige situatie. Dat tekort concentreert zich vooral in de Randstad en Almere.
De instroom in de pabo is de afgelopen jaren wel sterk gestegen, maar dat geldt voor heel Nederland. En een ‘zorgwekkende’ trend voor de Randstad, zo meldt de arbeidsmarktrapportage, is dat de tekortgebieden er steeds minder in slagen om jonge leraren uit andere provincies naar zich toe te trekken.
Mbo
Voor het mbo zijn eventuele tekorten lastig te voorspellen omdat er veel uitwisseling van docenten is tussen de scholen en de beroepspraktijk. ‘Vooralsnog worden er in het mbo geen grote problemen verwacht’, meldt de raming. Behalve misschien in vakken waarin er in het voortgezet onderwijs al tekorten zijn en in specifieke technische vakken waarbij met de markt moet worden geconcurreerd.
Alarmerend
“De situatie in het voortgezet onderwijs en het basisonderwijs is en blijft alarmerend”, zegt AOb-bestuurder Henrik de Moel. “En het is niet alleen een kwestie van aantallen, maar ook van kwaliteit. In het voortgezet onderwijs wordt, zo blijkt uit de rapportage, op dit moment zo’n 4 procent van de lessen gegeven door onbevoegden. Dat gaat ten koste van de onderwijskwaliteit.”
In het basisonderwijs heeft de minister eerder dit jaar zelfs een noodmaatregel afgekondigd waarmee het inzetten van onbevoegden wordt gelegitimeerd. “Iets waartegen de Tweede Kamer heeft geprotesteerd”, zegt De Moel, “maar waarmee gewoon wordt doorgegaan. Dat kan wat mij betreft echt niet door de beugel.”
De ministers moeten er volgens De Moel voor kiezen om het vak van leraar aantrekkelijker te maken. “Een beter salaris, minder lesuren en kleinere klassen. Dat is de oplossing voor de tekorten, niet het inzetten van onbevoegden.”
Meer lezen? Aanpak lerarentekort gaat voor discussie over bevoegdheden
