Lerarentekort loopt verder op, G5 alarmerend
Landelijk gezien is het lerarentekort in het primair onderwijs afgelopen jaar weer toegenomen naar 9,7 procent van de werkgelegenheid. Vooral Rotterdam laat een forse stijging zien afgelopen jaar. Almere kent nu een tekort van 24 procent aan bevoegde leraren.
Het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Media (OCW) voorspelt in de jaarlijkse Trendrapportage arbeidsmarkt leraren dat 'we komende tien jaar nog niet verlost zijn van het lerarentekort'. De AOb wil dat er eindelijk een structurele oplossing komt. Thijs Roovers, bestuurder bij de AOb: "We zijn er klaar mee. Dit soort rapporten volgen elkaar op. Vorige week Pisa, nu deze nieuwe cijfers weer. De oplossingen zijn nog te reactief en los zand. Er moet nu echt een groot samenhangend Deltaplan komen waar ambitie uit blijkt."
Vandaag stuurden onderwijsministers Mariëlle Paul en Robbert Dijkgraaf een brief naar de Tweede Kamer onder de noemer 'Lerarenstrategie'. Hierin schrijven zij dat het kabinet 'alles op alles' zet om het tekort aan leraren en schoolleiders aan te pakken: 'Onderwijspartijen in zo’n dertig regio’s werken samen bij het werven, matchen, opleiden, professionaliseren en behouden van onderwijspersoneel. Ook moeten de kwaliteit en toegankelijkheid van de lerarenopleidingen omhoog.'
Tegelijkertijd deelt OCW een aantal rapporten die het lerarentekort in beeld brengen en prognoses doen voor de toekomst. De belangrijkste cijfers voor het primair onderwijs:
| Lerarentekort | Buiten G5 | Binnen G5 | Landelijk |
| basisonderwijs | 7,7% | 18,1% | 9,4% |
| speciaal basisonderwijs | 10,7% | 20,8% | 12,1% |
| (voortgezet) speciaal onderwijs | 9,5% | 16,6% | 10,6% |
| Totaal | 8,0% | 18,0% | 9,7% |
Bron: Tabel 3 van Personeelstekort primair onderwijs - peildatum 1 oktober 2023
De tekorten concentreren zich steeds meer rond de grote steden. Binnen de G5 is het tekort ongeveer twee keer zo hoog (18 procent), als daarbuiten (8 procent). Dat verschil is nog groter dan een jaar geleden. Rotterdam laat sinds vorig jaar de grootste stijging zien. Almere heeft had op 1 oktober dit jaar het grootste tekort aan leraren: ongeveer 24 procent van de werkgelegenheid in die stad.
Sinds de eerste meting in 2020 heeft Utrecht - binnen de G5 - altijd het laagste tekort laten zien. In het oosten van Nederland zijn de tekorten zeer beperkt, aldus de onderzoekers. Wel is het zo dat 98 procent van de G5-schoolbesturen de benodigde cijfers heeft aangeleverd, daarbuiten slecht 58 procent.
Bron: Personeelstekorten primair onderwijs - peildatum 1 oktober 2023
Ernstig tekort aan schoolleiders
Het landelijk tekort aan schoolleiders is in het primair onderwijs procentueel hoger dan het tekort aan leraren. Ongeveer 1200 fulltime banen zijn niet ingevuld, dat is een landelijk gemiddelde van 15 procent. Bij de vorige meting, peildatum 1 oktober 2022, was dat 1100 fulltime banen: 13,6 procent.
Bij de verdeling en mate van het tekort spelen allerlei factoren een rol. Scholen met een hogere schoolweging, in de praktijk doorgaans scholen met een uitdagende leerlingpopulatie, 'lijken lastiger leraren te kunnen vinden', aldus de onderzoekers. Ook het verzuimpercentage is van invloed. Bij een hoger verzuim stijgt het tekort. Het aandeel vaste contracten op een school heeft een negatieve relatie met het tekort: meer vaste aanstellingen betekent een lager tekort.
Tekortvakken
Ook het voortgezet onderwijs (vo) kampt met een landelijk personeelstekort van 5,8 procent. Het tekort aan docenten in het vo wordt al een tijd geraamd, maar is afgelopen oktober ook voor het eerst gepeild. Ook hier vulde 58 procent van de werkgevers de gewenste gegevens in.
De data laten de grootste tekorten zien in de Achterhoek en Midden-Holland en de kleinste in de omgeving van Nijmegen en Midden-Gelderland. Tweedegraads techniekdocenten zijn er het minst, met een landelijk gemiddeld tekort van 10,3 procent. Geschiedenis heeft het kleinste tekort aan docenten: 2,2 procent. Verder zijn het de bekende vakken - informatica, Nederlands, de beroepsgerichte vakken op het vmbo, natuurkunde, scheikunde, Duits, wiskunde en maatschappijleer - waar moeilijk bevoegde docenten voor te vinden zijn.
Over de toekomst is de Trendrapportage arbeidsmarkt leraren somber. De onderzoekers schrijven: 'Naar verwachting zijn we de komende tien jaar niet verlost van het lerarentekort. Bij gelijkblijvende omstandigheden wordt verwacht dat het tekort in het po de komende jaren iets lager wordt, maar daarna weer gaat stijgen en hoger dan nu uitkomt, mede door de stijging van het aantal leerlingen.'
Onaanvaardbaar
De AOb vindt de situatie onaanvaardbaar en verzoekt, samen met de andere vakbonden en de werkgevers, de verkennende politieke partijen een Deltaplan op te nemen in een nieuw regeerakkoord. Daarnaast pleit de AOb voor stagevergoedingen voor iedereen die in het onderwijs stage loopt. En wil de beroepsgroep meer invloed op de lerarenopleidingen. Thijs Roovers van de AOb: "Met het zogeheten Opleidingsberaad leraren maken we een grote stap. Leraren gaan voor het eerst officieel meepraten over het curriculum op de lerarenopleidingen." Samen bereiken we meer! Sluit je aan bij de AOb
Maar, dringt Roovers aan: "Als we nu niet met een samenhangend Deltaplan dit immense probleem aanpakken, blijven we in deze situatie hangen. Dat kunnen we niet maken. Niet tegenover de huidige generatie leerlingen, maar ook niet tegenover de leerlingen die er aan komen. Samen kunnen we dit oplossen!"
