KNAW: 'Geef wetenschappers eigen werkkapitaal'
De strijd om onderzoeksgeld is uit de hand gelopen, stelt een commissie van wetenschapsgenootschap KNAW. Een fonds waar wetenschappers zonder competitie gebruik van kunnen maken, een zogeheten rolling grant-fonds, moet de druk van de ketel halen.
Beeld: Pixabay
Een sympathiek plan, vindt de AOb, maar zonder meer vaste aanstellingen aan universiteiten, worden de problemen in het wetenschappelijk onderwijs niet opgelost.
De Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO) verdeelt elk jaar honderden miljoenen euro’s aan onderzoeksgeld. Om daarvoor in aanmerking te komen, zijn wetenschappers veel tijd kwijt aan het schrijven van beursaanvragen. Vaak is dat ook nog eens verspilde moeite: de slagingskansen zijn gering.
Slalommen
Dat moet anders, stelt een commissie van de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen (KNAW) onder leiding van hoogleraar en Spinoza premie-winnaar Bert Weckhuysen. Want door dat slalommen van projectsubsidie naar projectsubsidie is de Nederlandse wetenschap versnipperd geraakt. 'Het ontbreekt aan continuïteit', schrijven de commissieleden in een nieuw adviesrapport.
Hun voorstel: geef alle universitair docenten, universitair hoofddocenten en hoogleraren die een vaste aanstelling hebben bij een universiteit of universitair medisch centrum (umc) eigen werkkapitaal. Dan hoeven zij niet steeds bij NWO aan te kloppen.
Vaste aanstellingen
Een plan met positieve aspecten, reageert AOb-bestuurder Donald Pechler: "Maar wij denken niet dat het de problemen binnen de universiteiten oplost." Veelbelovend is volgens de AOb de aanzet om de werkdruk bij het aanvragen van subsidies te verminderen. Alleen is het eigen werkkapitaal - in het advies van de KNAW - voorbehouden aan universitair docenten, universitair hoofddocenten en hoogleraren mét een vaste aanstelling. Pechler: "Wij pleiten er juist voor dat méér wetenschappers zo'n vast dienstverband krijgen. Wetenschappers die dan zowel onderzoeks- als onderwijstaken hebben."
Zo'n groei van het aantal vaste banen vraagt ook een flinke investering, maar lost tegelijk meer problemen op, aldus de AOb. Pechler: "Denk aan het terugdringen van het zeer grote aantal wetenschappers met een tijdelijk dienstverband en het gebrek aan carrièreperspectief." De AOb wil daarom een hogere rijksbijdrage per student, op het niveau van het jaar 2000. Pechler: "Sinds dat jaar zijn de studentenaantallen fors gestegen, maar werden de universiteiten alleen voor onderwijs gecompenseerd, niet voor het onderzoek dat juist een voorwaarde is voor goed wetenschappelijk onderwijs. Met een verhoging van de rijksbijdrage, wordt dat hersteld."
Het idee van de KNAW komt neer op een rolling grant-fonds. Begin dit jaar sprak commissievoorzitter Weckhuysen daar al over in een interview met het Hoger Onderwijs Persbureau (HOP). Uit zo'n fonds worden beurzen gefinancierd die passen bij de verschillende fasen van de wetenschappelijke ladder. Het geld zou als 'geoormerkt budget' verstrekt worden aan de universiteiten en umc’s. Zij bepalen vervolgens wie wanneer de beurs krijgt. “Het nieuwe systeem maakt gebruik van de bestaande bevorderingsprocedures en beoordelingssystemen van de universiteiten en umc’s”, schrijft de commissie. Zo wordt extra papierwerk vermeden.
Onderzoekslijn
Wetenschappers die een rolling grant ontvangen, bepalen zelf hoe zij die besteden. Zolang het maar binnen de onderzoekslijn past. Ze kunnen er bijvoorbeeld een promovendus of technicus mee aannemen, of een bepaald apparaat mee kopen. De verwachtte kosten zijn ruim een half miljard euro, aldus de KNAW-commissieleden. Daar moeten nieuwe middelen voor komen, benadrukken zij in hun rapport: 'Met een verschuiving van bestaande middelen zal de introductie van het fonds problemen elders in het wetenschapssysteem creëren of vergroten.' Ook is het is zeker niet de bedoeling dat het fonds bestaande NWO-subsidies vervangt.
Lees meer over wat de AOb doet voor de sector wetenschappelijk onderwijs & onderzoek.
