JOB: 'Ranglijst Keuzegids mbo geeft vertekend beeld’
Jongerenorganisatie Beroepsonderwijs werkt niet meer mee aan de Keuzegids mbo. De jaarlijkse ranglijsten helpen het onderwijs niet verbeteren, meent JOB. Keuzegids waarschuwt dat de kansengelijkheid hierdoor in gevaar is. Morgen verschijnt de gids zonder het oordeel van studenten.
Beeld: Pixabay
Elk jaar legt de redactie van de Keuzegids mbo tienduizenden mbo-opleidingen langs de meetlat. Door allerlei cijfers te vergelijken komt de redactie tot een ranglijst van de beste scholen en topopleidingen. Het oordeel van studenten is hierin de zwaarstwegende factor. Keuzegids maakt hiervoor gebruik van gegevens uit de JOB-monitor, een tweejaarlijks onderzoek van Jongerenorganisatie Beroepsonderwijs onder ruim 250 duizend studenten.
De ranglijsten zijn JOB al jaren een doorn in het oog. Volgens de jongerenorganisatie houden de samenstellers te weinig rekening met de enorme diversiteit in het mbo. Een roc met meer dan 20 duizend studenten biedt immers aan veel meer verschillende groepen studenten onderwijs dan een kleine school met duizend studenten. “Deze scholen naast elkaar leggen, is appels met peren vergelijken”, zegt JOB-voorzitter Jelmer Becker. “Bovendien willen we met de JOB-monitor bijdragen aan het verbeteren van het onderwijs. Scholen afstraffen of concurrentie in de kaart spelen, past niet bij onze doelstelling.”
Deze scholen naast elkaar leggen, is appels met peren vergelijken
De ranglijst geeft volgens JOB een vertekend beeld. Zo worden opleidingen van scholen die niet deelnemen aan de monitor onderaan de lijst geplaatst. “Daarnaast maakt Keuzegids gebruik van oude data omdat ze elk jaar een gids publiceren.” De gids van 2022 is bijvoorbeeld voor 67 procent gebaseerd op de JOB-monitor uit schooljaar 2019-2020, dus nog van voor corona. “In twee jaar is er veel veranderd en scholen kunnen ook verbeterslagen hebben doorgevoerd. Het is oneerlijk om daar geen rekening mee te houden”, aldus Becker.
Ook scholen maken bezwaar tegen de ranglijsten. Omdat Keuzegids niet van plan is om hiervan af te wijken, heeft JOB besloten de data niet langer met ze te delen. Keuzegids overweegt nu zelf een enquête uit te zetten onder mbo-studenten. “Zij zijn de beste beoordelaars van de kwaliteit van een opleiding, omdat zij deze nu volgen. De overheid acht het daarom ook noodzakelijk dat er inzage in studenttevredenheid wordt gegeven”, reageert Julia van Steennis, redacteur van Keuzegids.
Je moet de lijst niet zien als afrekening
Vergelijken is volgens haar prima mogelijk, zeker omdat er onderscheid wordt gemaakt tussen roc’s, aoc’s en de specialistische vak- en particuliere scholen. “Die hebben elk een eigen ranking. Elke school wordt dus alleen met soortgelijke scholen vergeleken”, zegt ze. En daar is niets mis mee: “Een beetje gezonde concurrentie tussen scholen komt de kwaliteit van het onderwijs alleen maar ten goede.”
Medailles
John van der Vegt, voorzitter van het college van bestuur van ROC van Twente, kan zich hier op zich wel in vinden. “Wij zijn als organisatie altijd op zoek naar hoe het onderwijs beter kan. Je leert ook van elkaar door te kijken hoe een ander het doet. De Keuzegids biedt daarvoor een goed overzicht. Dat we er mooie medailles mee kunnen verdienen is bijzaak, maar is ook niks mis mee. Je moet de lijst niet zien als afrekening, maar als middel om kritisch te kijken naar waar het beter kan.”
Dat scholen door de ranglijst studenten verliezen, waagt hij te betwijfelen. “Maar wij zitten wat dat betreft in een unieke positie omdat we met het Zone College de enige instelling in dit gebied zijn. Ik vind het goed dat studenten wat te kiezen hebben en transparantie is daarbij een groot goed.”
Kansengelijkheid
De gids verschijnt volgens Van Steennis bewust elk jaar om studiekiezers toegang te geven tot ‘alle onafhankelijke, meest actuele informatie’. Dat de JOB-monitor tweejaarlijks verschijnt, is een feit dat de redactie erbij vermeldt. De gegevens helemaal niet meer delen, brengt volgens Keuzegids de kansengelijkheid in gevaar. “Jongeren uit minder kansrijke gezinnen hebben vaak minder toegang tot goede informatie over vervolgopleidingen”, aldus Van Steennis. “De studiekeuze is een van de momenten waarop kansenongelijkheid het meest tot uiting komt. Des te belangrijker is het om informatie over de kwaliteit van scholen en hun opleidingen wel voor alle jongeren beschikbaar te maken.”
“Als ze kansengelijkheid zo belangrijk vinden, dan hadden ze de gids wel gratis gemaakt”, reageert Marije Hulsbosch van de MBO-raad. Er zijn volgens haar bovendien enorm veel mogelijkheden voor jongeren om zich te verdiepen. “Kiesmbo.nl is bijvoorbeeld een gratis portal dat een compleet overzicht biedt van opleidingen, inclusief informatie over prestaties en tevredenheid van studenten.”
Er zijn scholen die als slechtste eindigen, terwijl de kwaliteit op orde is, dat is niet terecht
De brancheorganisatie is nooit voorstander van de uitgave geweest en steunt JOB in haar besluit. “Hoe Keuzegids tot een beoordeling komt, vinden we niet transparant. Er zijn scholen die als slechtste eindigen, terwijl de kwaliteit op orde is, dat is niet terecht. Je kunt je afvragen wat de Keuzegids echt heeft toe te voegen.”
“Scholen zijn blij met ons besluit”, vertelt JOB-voorzitter Becker. Hij denkt dat het de drempel om deel te nemen aan de monitor verlaagt. De helft van alle studenten doet nu mee. “Met nog meer respons krijgen we nog beter inzicht in de kwaliteit van het onderwijs en daar hebben we allemaal baat bij. De enige partij die hier de dupe van is, is Keuzegids zelf.”
Volgens Keuzegids biedt de uitgave zelfs zonder studentenoordelen genoeg informatie voor het maken van de juiste keuze voor een nieuwe opleiding. “Denk aan studiesuccescijfers, instroomcijfers of arbeidsmarktgegevens.” Op 12 januari verschijnt de nieuwe Keuzegids mbo dan ook nog zonder studentenoordelen. De prijs bedraagt €37,95, 3 euro hoger dan vorig jaar.
Over de precieze oplage zegt het bedrijf geen uitspraken te kunnen doen, omdat de gids via veel kanalen, zowel online als op papier, wordt geraadpleegd. Zo is de Keuzegids onderdeel van veelgebruikte (commerciële) loopbaanoriëntatie-methodes op middelbare scholen. Van Steennis: “Hiermee bereiken we duizenden leerlingen die via de school gratis toegang krijgen.”
