Idee: Wetenschap bevordert lesplezier op vwo
Op Carmel College de Thij proeven vwo-leerlingen alvast aan de universiteit. Ze kunnen studiepunten behalen voor modules over wetenschap, waaruit ze zelf kunnen kiezen.
Beeld: Angeliek de Jonge
Op veel scholen lijkt algemene natuurwetenschappen een sneue dood te sterven nadat de overheid het als verplicht vak afschafte. Zo niet op het Twents Carmel College de Thij in Oldenzaal. Sterker, docenten Rudy Jonker en Koen Nijhuis besloten het vak in 5 vwo inhoudelijk, pedagogisch en didactisch te vernieuwen. De wetenschappelijke onderwijs(r)evolutie noemen ze hun initiatief. “We willen leerlingen beter voorbereiden op het wetenschappelijk onderwijs door ze zelf te laten kiezen uit modules en hen studiepunten te geven in plaats van cijfers”, vertelt Jonker. Nijhuis: “Veel leerlingen komen vrij gemakkelijk door de opleiding heen en hebben nooit echt leren leren. De metacognitieve vaardigheden die nodig zijn om je eigen leerproces te sturen, zijn dus ook belangrijk om te ontwikkelen.”
Chimpanseepolitiek
Met subsidie van het LerarenOntwikkelfonds (LOF) krijgen ze beiden een halve dag per week de tijd om modules te ontwikkelen en een rooster te creëren waarin leerlingen van drie vwo-klassen twee uur per week vrij mogen kiezen. “Vooral organisatorisch was het een hele puzzel, maar na anderhalf jaar draait het nu soepel”, zegt Jonker. “De leerlingen vinden het prettig om te kunnen kiezen en de collega’s zijn enthousiast.”
Er zijn vaste modules zoals ‘Wat is wetenschap?’ en keuzemodules zoals ‘Chimpanseepolitiek’ en ‘Medische ethiek’. Elke module levert punten op en aan het eind moeten de leerlingen minimaal zestig punten hebben behaald. Hoe meer modules ze afronden, hoe meer punten. “Het vraagt wel wat begeleiding bij het kiezen”, vertelt Jonker. “Sommigen schrijven zich voor alles in, anderen laten het eropaan komen. Ook moeten leerlingen eraan wennen dat ze zich voorbereiden, zodat we in de les de verdieping kunnen opzoeken. Het mooie is, dat ze zelfs invloed hebben op wat in de les vervolgens aan de orde komt. In de module over Steven Hawkings kunnen zij bijvoorbeeld zelf bepalen welk hoofdstuk van zijn boek we gaan behandelen.”
Ook bioloog Rudy Jonker werkt als docent op Carmel College de Thij en blies samen met collega Nijhuis het vak natuurwetenschappen nieuw leven in. Beeld: Angeliek de Jonge
Waar mogelijk werken ze in de modules vakoverstijgend. “De evolutietheorie kon Darwin niet verzinnen zonder economische en geografische kennis. In onze modules proberen we de link met andere vakken te leggen, waardoor collega’s daar weer op kunnen aansluiten”, zegt gepromoveerd bioloog Jonker. Nijhuis, die filosofie en theologie studeerde: “We halen bovendien de wereld naar binnen door een link te leggen met actualiteit. Zo behandelen we het boek van Dirk de Wachter: ‘De kunst van ongelukkig zijn’, waarbij onderwerpen als eenzaamheid en burn-out onder jongeren aan bod komen. Daardoor creëren we betekenisvol onderwijs.”
Door hun verschillende achtergronden vullen de docenten elkaar aan, wat volgens hen tot een uniek aanbod leidt. Nijhuis: “We hebben ook voor onszelf een vrijplaats gecreëerd. We kunnen vernieuwend onderwijs aanbieden dat onze eigen interesse heeft. De kunst is om daarbij niet te veel te doceren, maar te kiezen voor activerende werkvormen. Reflectie, persoonsvorming, presentatie, het komt allemaal aan de orde.”
En dat slaat aan, merkt Jonker: “Vorig jaar heb ik in een module de speltheorie gekoppeld aan de verkiezingen. Ik had tien leerlingen verwacht, maar er schreven zich maar liefst 55 leerlingen in en zij hebben het allemaal afgerond. Dat waar je zelf enthousiast over bent, breng je als docent het beste over. Groepsgrootte maakt daarbij dus blijkbaar niets uit.”
Feedback
Het levert volgens de docenten betrokken leerlingen op, wat het plezier in lesgeven ten goede komt. Jonker: “Het puntensysteem werkt motiverend werkt en geeft rust. Leerlingen krijgen de mogelijkheid hun eindopdracht te verbeteren aan de hand van onze feedback en daarmee hun groei te laten zien.” “Het geven van feedback vraagt wel veel tijd, maar leerlingen vinden het zoveel fijner”, vult Nijhuis aan. “School wordt zo een oefenplaats waar fouten maken mag en waar je niet alleen met een cijfer wordt afgerekend op het resultaat.”
Hun enthousiasme werkt aanstekelijk. Inmiddels staat op hun locatie meer keuzevrijheid binnen andere vakken op de agenda en ook andere scholen tonen interesse. “Alles valt of staat bij een paar bevlogen docenten die dit willen oppakken en een schoolleiding die dit faciliteert in tijd en ruimte”, denkt Jonker. Nijhuis: “Verder is het gewoon beginnen en de problemen oplossen als je ze tegenkomt. Het is voor ons ook een geweldige proeftuin om veel nieuwe ervaring op te doen.”
