Idee: alle leerdoelen in vakjes en kleuren
Twee leraren bedachten een digitale tool waarmee leerlingen zelf bijhouden in hoeverre ze de stof beheersen. “Ze vragen nu zelf om extra uitleg.”
Beeld: Angeliek de Jonge
Hoe maak je leerlingen eigenaar van hun leerproces, terwijl je goed zicht houdt op hun vorderingen? Met die vraag in het achterhoofd namen docenten Dennis Groot en Ron van der Sluis deel aan het project leerling2020 waarin scholen aan de slag gaan met gepersonaliseerd onderwijs en ict. Het Alkwin Kollege in Uithoorn startte een paar jaar terug met leerdoelgestuurd onderwijs. “Een leerdoel zorgt ervoor dat leerlingen vooraf weten wat er van hen verwacht wordt en waarom”, vertelt Van der Sluis, onderwijsinnovator en docent natuurkunde. “Daardoor groeit hun motivatie. Lesgeven wordt bovendien leuker omdat je makkelijker de methode kunt loslaten en andere bronnen kunt aanboren.”
Veel docenten werkten met Excelsheets om leerdoelen inzichtelijk te maken, maar dat kost veel tijd
“Maar als je de klas en methode meer loslaat, wil je wel in de gaten houden wat leerlingen wel of niet goed beheersen”, vult economiedocent Dennis Groot aan. “Want alleen op die manier kun je gericht ondersteuning bieden.” Van der Sluis: “Veel docenten werkten al met Excelsheets om dit inzichtelijk te maken, maar dat kost veel tijd. Wij zochten een simpele manier om de informatie toegankelijker te maken.”
Het resultaat is de digitale GPL-tool (gepersonaliseerd leren-tool). Hierin kunnen docenten de leerdoelen zetten, waarna leerlingen zelf via een smartphone, iPad of laptop een kleur aanvinken die aangeeft in welke mate ze een leerdoel beheersen. De docent krijgt alle resultaten in één overzicht op het scherm. Zo geeft een vrolijke rechthoek met merendeels groene, veel blauwe en enkele oranje en rode vakjes weer, dat de klas het hoofdstuk over economie redelijk goed beheerst. Deze matrix is gebaseerd op leerdoelen, die uitgesplitst zijn per klas en leerling. Zo scoort de vraag: Kan je omschrijven wat een circulaire economie is? een beetje rood (nee), eenderde oranje (een beetje), eenderde groen (ja) en een beetje blauw (ja, ik kan het ook aan een ander uitleggen).
Meer betrokken
Dat leerlingen zelf hun vorderingen bijhouden, scheelt docenten niet alleen tijd, de leerlingen raken ook meer betrokken bij hun leerproces. Groot: “Ze zien wat ze zelf nog niet zo goed begrijpen, maar ook welke klasgenoot een blauw vakje heeft en dat leerdoel dus juist goed beheerst. Leerlingen kunnen daardoor dus ook bij elkaar terecht voor uitleg.”
De tool is niet bedoeld om leerlingen af te rekenen, maar om het gesprek met ze aan te gaan
“Voordeel is ook dat ze zien dat ze niet de enige zijn die iets niet begrijpen”, benadrukt Van der Sluis. “De vraag: ‘Zijn er nog vragen?’ hoeft de docent dus niet meer te stellen, want dat maakt het overzicht wel duidelijk. De tool is niet bedoeld om leerlingen af te rekenen, maar om het gesprek met ze aan te gaan. Het leuke is dat ze nu zelf gaan vragen om extra uitleg.”
Al tijdens de pilot bij de sectie economie stonden andere collega’s te trappelen om ook ermee aan de slag te gaan. “Het ging echt als een lopend vuurtje door de school”, vertelt Van der Sluis die de tool zelf bouwde. Groot: “Het mooie is dat de tool voor alle vakken gebruikt kan worden, ongeacht het gebruik van een methode of de inhoud van de les. Ook docenten van muziek en gym werken ermee.” Van der Sluis: “Het gebruik gaat verder dan wij konden voorzien. Iemand zette ‘m laatst in tijdens een werkgroepje met andere docenten. Zo kun je snel zien waar iedereen in het proces staat. Ideaal.”
Kunst
Het formuleren van goede leerdoelen is wel een uitdaging, merken de docenten. Groot: “De kunst is de doelen zo te formuleren dat leerlingen bij zichzelf te rade gaan of ze het kunnen. Dus in plaats van een constatering: ‘Je weet wat elasticiteit is’ stel je een vraag: ‘Kun je helder uitleggen wat elasticiteit is?”
Van der Sluis: “Het is handig dat je de leerdoelen binnen de tool eenvoudig kunt kopiëren van elkaar, en vervolgens kunt aanvullen of wijzigen. Dat bespaart een hoop werk.” Groot: “Zo hebben wij de nieuwe economiemethode al vertaald in leerdoelen. Ik zou het mooi vinden als we dit kunnen delen met andere collega’s in het land.”
Ze stellen de GPL-tool dan ook beschikbaar voor maximaal drie euro per leerling en zijn inmiddels bezig met een uitbreiding. Van der Sluis: “We willen bijvoorbeeld de ontwikkeling van leerlingen in de tijd laten zien, zodat je ook het gesprek aan kunt gaan over hun studiegedrag.”
Wie meer over deze tool wil weten kan een mailtje sturen naar info@system7.nl.
Dit artikel is gepubliceerd in het Onderwijsblad van januari 2019. Elke maand het Onderwijsblad? Word lid van de AOb!
