Hoger onderwijs wacht een 'hete herfst' als bezuinigingen doorgaan
Een zonovergoten Domplein in Utrecht was vandaag het decor van protest tegen de 'gure wind' die het hoger onderwijs en onderzoek bedreigt. Honderden studenten en medewerkers trapten het verzet af tegen de coalitieplannen om een miljard euro per jaar te gaan bezuinigen.
Roland Pupupin
“Als de bezuinigingen niet van tafel gaan, dan gaan we de meest disruptieve staking uitroepen in het Nederlandse onderwijs aller tijden. Op het meest precaire moment, met de meeste impact.” Van alle sprekers maandag tijdens de Alternatieve Opening van het Academisch Jaar op het Utrechtse Domplein gaat Rens Bod van WO in Actie er verbaal het stevigst in. “Natuurlijk wel in overleg met de bonden, geen wilde staking”, voegt hij eraan toe.
“We beraden ons op verdere acties, dat spreekt voor zich”, laat FNV-bestuurder Bas van Weegberg na afloop nog weten. Hoe die er precies uit gaan zien, zal de komende tijd verder duidelijk gaan worden. Met Prinsjesdag komt er meer zicht op hoe de bezuinigingen precies uitpakken.
Beeld: Roland Pupupin
Kaalslag
De onrust in het hoger onderwijs is groot sinds de coalitie van PVV, VVD, NSC en BBB afgelopen mei in hun hoofdlijnenprogramma een serie bezuinigingen (zie kader onderaan) op hoger onderwijs en wetenschap aankondigden die opgeteld neerkomen op zo’n 1 miljard euro per jaar. Daarom heeft een elftal organisaties, waaronder de AOb en FNV, de handen ineen geslagen om samen tegen deze plannen te strijden. Ze vrezen voor een kaalslag, waarbij veel banen op de tocht komen te staan en de toegankelijkheid van het hoger onderwijs in gevaar komt. De protestmanifestatie deze maandag tijdens de alternatieve opening van het Academisch Jaar is een eerste stap in dat verzet.
We moeten met z’n allen een duidelijk signaal afgeven
Terwijl het Domplein al aardig vol loopt, staat Siebe Bluijs geduldig te wachten. “Waarom ik hier ben? Omdat ik me grote zorgen maak over de impact die de bezuinigingen zullen hebben. We moeten met z’n allen een duidelijk signaal afgeven”, aldus de universitair docent en lerarenopleider Nederlands, verbonden aan de Tilburg University. Hij wijst op de investeringen van het vorige kabinet, met afspraken vastgelegd in sectorplannen die nu weer op de helling komen te staan. “Dat was achterstallig onderhoud, het was hard nodig, er zijn dankzij dat geld veel mensen aangenomen.” Bluijs is verbonden aan het Tilburg Center of the Learning Sciences, dat nu juist een stevigere positie binnen de organisatie heeft gekregen. “We zijn bang dat het er straks weer op achteruit zal gaan.”
Beeld: Roland Pupupin
“Dit is onbehoorlijk bestuur”, noemt AOb-voorzitter Tamar van Gelder de coalitieplannen vanaf het podium. “Dat maakt de overheid onbetrouwbaar. Er waait een gure wind door Den Haag. Als de bezuinigingen blijven staan, zorgen we voor een hete herfst.”
Alles wat nu wordt afgebroken, krijgen we misschien wel nooit meer terug
"Het kabinet schiet zichzelf in de voet met deze bezuiniging”, aldus Caspar van den Berg van Universiteiten van Nederland. “Er staan minstens vijfduizend banen op de tocht door de plannen van dit kabinet. Alles wat nu wordt afgebroken, krijgen we misschien wel nooit meer terug.”
Beeld: Roland Pupupin
Dikke portemonnee
De klap wordt breed gevoeld in het hoger onderwijs, dus ook in het hbo. “Wij staan hier vandaag samen, met jullie”, aldus Maurice Limmen, voorzitter van de Vereniging Hogescholen. Hij verwijst naar de aangekondigde langstudeerboete en hoe die nu al doorwerkt in de overwegingen om al dan niet voor een bepaalde studie te kiezen. “Ook in het hbo maken heel veel mensen zich hier grote zorgen over. De schade van de aankondiging van de langstudeerboete is er al.” De strafmaatregel, waarmee de coalitie bijna 300 miljoen euro per jaar wil besparen, is volgens hem oneerlijk. “Het raakt juist de studenten die niet naar huis kunnen bellen naar ouders met een dikke portemonnee.”
Veel sprekers en aanwezigen plaatsen de kabinetsplannen in een breder perspectief. “Ik probeer het in een breder verband te zien”, vertelt universitair docent Bluijs. “Bezuinigingen op hoger onderwijs, publieke omroep, journalistiek…plekken waar kritisch wordt nagedacht.” Laura Hoenig, sociaal psycholoog en postdoc aan de VU in Amsterdam: “Dit gaat niet alleen om financiële keuzes, maar ook om iets breders. Het is een bewuste tactiek van rechts om te bezuinigen op plekken waar vrije en kritische stemmen zijn te horen.”
“De kaalslag in de publieke sector is geen toeval”, zegt FNV-bestuurder Weegberg. “Laten we solidair zijn met andere mikpunten van deze coalitie.”
Wil je vrijblijvend op de hoogte gehouden worden van het vervolg van deze actie? Geef je mailadres door!
Minister: 'Financiële keuzes zijn nodig'
Het hoofdlijnenakkoord van PVV, VVD, NSC en BBB dreigt via verschillende maatregelen jaarlijks een miljard euro te bezuinigen op hoger onderwijs, onderzoek en studenten. Er wordt 215 miljoen weggehaald bij de sectorplannen, 300 miljoen euro bezuinigd op ‘langstudeerders' en ongeveer eenzelfde bedrag ‘ingeboekt’ op het terugdringen van het aantal internationale studenten. Daar bovenop wordt 1,1 miljard euro weggehaald bij het fonds onderzoek en wetenschap, dat laatste gespreid over zeven jaar.
Het coalitieakkoord wordt door het kabinet uitgewerkt in een regeerprogramma. Prinsjesdag moet duidelijk maken hoe de bezuinigingen er de komende jaren uit gaan zien. ‘De bezorgde signalen uit het veld weeg ik daarin mee’, liet onderwijsminister Eppo Bruins afgelopen donderdag weten aan de Tweede Kamer. De minister onderkent dat de bezuinigingen veel organisaties en instellingen zullen raken. ‘Ik verwacht dat de bezuiniging op het hbo, het wo en de wetenschap ook effect heeft op andere kennisinstellingen, kennispartners en bedrijven waarmee universiteiten samenwerken. Ik begrijp de zorgen die daarover geuit worden.’ Tegelijkertijd moeten er 'financiële keuzes’ gemaakt worden om alle kabinetsplannen te betalen, zo schreef hij in reactie op Kamervragen van GroenLinks/PvdA.
