‘Het Dominicus is de moeite waard om voor te vechten’

Tekst Daniëlla van 't Erve - redactie het Onderwijsblad - 10 mei 2022 - 12 Minuten om te lezen

Beeld: Angeliek de Jonge

Een metershoog papieren vrijheidsbeeld staat fier rechtop in de aula. Het blijkt een restant van de avond ervoor waar leerlingen van het Dominicus College in Nijmegen zich van hun meest creatieve en muzikale kant lieten zien. “Deze avond is het voorbeeld van inclusie: iedereen doet mee”, vertelt een docent die niet met naam genoemd wil worden. “Maar het plezier van leerlingen en het enthousiasme van het publiek sloegen me gister recht in mijn gezicht: waarom moet deze school dicht?”

Het is dè vraag waar personeel, ouders en leerlingen mee blijven worstelen. Het concept is uniek in Nederland: een relatief kleinschalige havo/vwo-school (780 leerlingen) met een afdeling voor 80 leerlingen met een beperking of chronische ziekte (de Monnikskap). Er zijn extra faciliteiten om te zorgen dat zij regulier onderwijs kunnen volgen.

Dit artikel komt uit het Onderwijsblad van mei. Wil je op de hoogte blijven van alles wat er in het onderwijs speelt? Word lid van de AOb en ontvang elke maand het Onderwijsblad.

CHECK ALLE VOORDELEN VAN HET LIDMAATSCHAP

“Onze school is niet speciaal, maar wel bijzonder”, zegt havo-leerling Joris Berkers (19) die daarvoor elke dag twee uur met de taxi onderweg is. Vanwege spastische cerebrale parese zit hij in een rolstoel. Hij volgde een reguliere basisschool en een ‘niet zo leuk’ jaar in het voortgezet speciaal onderwijs. “Daar had ik geen uitdaging, werd er gepamperd en daar kan ik niet tegen. Ik ben gehandicapt, maar niet dom. Op de Monnikskap heb ik de kans gekregen om tot ontwikkeling te komen. Ik ben zo bang dat andere leerlingen die kans niet meer krijgen.”

Om de daling van het totaal aantal leerlingen in Nijmegen op te vangen sluit scholenkoepel @voCampus namelijk over twee jaar de deuren van het 165 jaar oude Dominicus College. Ook voor de Monnikskap is daar dan geen plek meer. “Duidelijk is dat het bestuur een financieel probleem heeft, maar er is geen goede onderbouwing waarom onze school daarvoor moet worden opgeofferd”, zegt Tom Hooft van Huysduynen, technisch onderwijsassistent en lid van de mr. “Wij zijn een financieel gezonde school en het aantal aanmeldingen zat juist weer in de lift. Vorig jaar hadden we ruim 120 aanmeldingen, en dat in coronatijd.”

Tom Hooft van Huysduynen is technisch onderwijsassistent en lid van de mr. “Er is geen goede onderbouwing waarom onze school moet worden opgeofferd.” (Beeld: Angeliek de Jonge)

Het proces ernaartoe is het afgelopen jaar op z’n zachts gezegd ongelukkig verlopen. Vorig voorjaar lekte het plan uit om het Dominicus College per augustus 2023 te laten fuseren met het Kandinsky College (1240 leerlingen). De avond voordat het in dagblad de Gelderlander stond, werden de ouders schriftelijk ingelicht. Dat leidde tot grote paniek. “Dat je zo’n boodschap op deze manier te horen krijgt, is verschrikkelijk”, vertelt Manon Franssen, ouder van twee kinderen op het Dominicus.

“Mijn zoon zit in de derde klas, heeft een visuele handicap en kan nu lopend naar school. Dankzij de veilige omgeving en de inspanningen van docenten kan hij regulier onderwijs volgen. Hij groeit hier vol zelfvertrouwen op. Ik ben bang dat dat niet lukt op een grotere school die veel verder weg is en waar de leerlingen niet gewend zijn aan kinderen met een beperking.”

Verhuizen is kapitaalvernietiging

Tien jaar geleden is het Dominicus nog voor miljoenen aangepast om inclusief onderwijs mogelijk te maken. Er zijn bijvoorbeeld automatische deuren, rustruimtes en liften gekomen. “Verhuizen is kapitaalvernietiging”, zegt Joris, die als leerling ook in de mr zit. Hij wijst uit het raam naar een naastgelegen gebouw. In het verleden heeft de school grond verkocht, waarop een woonvoorziening is gebouwd voor leerlingen van de Monnikskap. “Op deze manier kunnen kinderen uit het hele land hier onderwijs volgen en het is de vraag of ze dat lukt op een andere locatie. Ik vind het bijzonder pijnlijk dat het bestuur hier geen verantwoordelijkheid voor voelt. Terwijl we met de miljoenen die onze school met die grond heeft verdiend de kas van het bestuur spekken. Het is gewoon niet eerlijk.”

Waarde

Het nieuws over de fusie is de start van een strijd waarin de sfeer steeds grimmiger wordt. “We wisten dat er zorgen waren over het aantal leerlingen, maar een fusie kwam uit de lucht vallen”, zegt mr-lid Tom Hooft van Huysduynen. “Om een goede beslissing te nemen, hadden we meer informatie nodig. Waarom moesten wij verhuizen, waarom Kandinsky en vanwaar die haast? Ik heb altijd het gevoel gehad dat het bestuur dacht: die fusie regelen we wel even. Ze hebben zich verkeken in de mr.”

Ik heb altijd het gevoel gehad dat het bestuur dacht: die fusie regelen we wel even

Sterke kracht in de mr is Karima Coenders, die naast ouder ook advocaat is en zich helemaal heeft vastgebeten in deze zaak. “Het Dominicus is de moeite waard om voor te vechten”, zegt Coenders, die een kind in de tweede heeft. “Ik heb een hart voor het onderwijs en een groot rechtvaardigheidsgevoel. In dit proces wordt zo volledig voorbijgegaan aan leerlingen, personeel en de waarde van de school, dat laat je toch niet zomaar over je kant gaan?”

De spanning loopt dusdanig op dat de rector in juni weigert om nog met de ouder- en leerlinggeleding van de mr te praten. Ouders en leerlingen dienden een klacht in bij de klachtencommissie. Ze verwijten het management team onbehoorlijk bestuur: intimidatie, liegen en bewust achterhouden van informatie.

Spagaat

De personeelsgeleding van de mr steunde de klacht niet. “Als pmr zijn we door beide bestuursleden diezelfde dag onder druk gezet om openlijk afstand te nemen”, zegt Tom Hooft van Huysduynen. “Het voelde heel vervelend. Als we de klacht zouden steunen dan zou dat ons misschien in de weg gaan staan. Als mr-lid zit je in een spagaat.”

Je komt net uit corona en dan zo’n ongenuanceerde sluiting: wat doe je kinderen aan?

Begin oktober moest de knoop over de fusie worden doorgehakt, en werd de druk richting mr volgens hem verder opgevoerd. “Wat ik echt schokkend vond, is dat bestuurder Han Elbers zei: Als jullie niet akkoord gaan, dan sluiten we de school.”

Verschillende bronnen bevestigen dat Elbers dit meermaals gezegd heeft, maar het bestuur noemt dit citaat ‘pertinent onwaar’. Feit is dat op het moment dat de mr van het Kandinsky College afziet van een fusie, het bestuur aankondigt het Dominicus College volledig te gaan sluiten. Dat zet de verhoudingen verder op scherp.

Makelaar

In tegenstelling tot een fusie is voor het opheffen van een school geen instemming van de mr nodig. Het bestuur en de schoolleiding trappen het gaspedaal in. Zo besluiten ze alvast geen leerlingen meer te werven en krijgt het personeel een ‘makelaar’ om hun verdere loopbaan te bespreken. Er is opeens ook al een nieuwe invulling voor het gebouw: het Mondial College dat in een oud pand zit en uit zijn voegen groeit. ‘Met deze verhuizing wordt een forse kostenbesparing gerealiseerd’, schrijft het bestuur op de website. De verkoop van het Mondial-terrein kan bovendien het bestuur miljoenen opleveren als bouwgrond.

Hier komt de aap uit de mouw, zeggen medewerkers en ouders waarmee het Onderwijsblad sprak. Dit duidt volgens hen op een verborgen agenda waarin het belang van een kleinschalige school met goed inclusief onderwijs minder zwaar telt. “Er zijn spelletjes gespeeld”, verwoordt Michel Ruigrok het gevoel. Hij werkt als economiedocent al 33 jaar met veel plezier op het Dominicus, waarvan de laatste tien jaar op de Monnikskap. “De verhuizing van het Mondial naar dit gebouw is een vooropgesteld plan waarvan het bestuur niet wilde wijken en dan wordt het een selffulfilling prophecy.”

Michel Ruigrok werkt als economiedocent al 33 jaar met veel plezier op het Dominicus College, waarvan de laatste tien jaar op de Monnikskap. "Er zijn spelletjes gespeeld." (Beeld: Angeliek de Jonge)

Als docenten op het matje worden geroepen vanwege uitspraken in de pers, is de maat voor de mr vol. Half oktober volgt een motie van wantrouwen tegen de schoolleiding, die plaatsmaakt voor een interim-directie. Mr-lid Hooft van Huysduynen: “De motie is niet door iedereen in dank afgenomen, we kregen veel over ons heen. Het grote probleem is dat wij als mr steeds geframed worden: ‘ze vertragen de boel en liggen dwars’, terwijl het mt steeds op de zaken vooruit liep en de sluiting al aankondigde. Logisch dat we vervolgens weinig nieuwe aanmeldingen kregen.”

De raad laat het er niet bij zitten en legt de zaak voor aan de landelijke commissie onderwijsgeschillen. Als deze commissie oordeelt dat de procedure tot sluiting niet juist is verlopen, kan dit teruggedraaid worden. Die kans willen alle betrokkenen aangrijpen.

Droom

Ondertussen gaan lopende zaken door en zijn veel ouders alvast op zoek naar een nieuwe school. “Mijn kinderen zijn echt van slag. Je komt net uit corona en dan zo’n ongenuanceerde sluiting: wat doe je ze aan?”, zegt Manon Franssen. “We blijven tot de sluiting, maar wat als ze straks nog maar met tien anderen in de klas zitten? Het bestuur heeft nergens antwoord op en toont geen empathie. Ik vraag me af of ze wel zien wat ze weggooien.”

Bastiaan Straten zit in 4 havo en kan de school in principe ‘gewoon’ afmaken. “Maar het wordt wel leeg in school. Zelf heb ik adhd en ik moet er niet aan denken om opeens naar een grotere school te moeten. Ik heb het hier zo naar mijn zin dat ik er wel docent Frans wilde worden, die droom gaat helaas niet door."

Leerling Joris Berkers hoopt dat minister Dennis Wiersma bestuurlijk lef toont. “Wij zijn geen dure leerlingen. Wij willen maar één ding: een fatsoenlijk leven leiden en iets kunnen betekenen voor de maatschappij.” (Beeld: Angeliek de Jonge)

Ook voor het personeel breekt een onzekere tijd aan. “Het is moeilijk gedwongen afscheid te nemen van een plek waar je het naar je zin hebt”, zegt de docent uit het begin van dit artikel. “Het probleem is ook dat als ik op een andere school in Nijmegen ga werken, ik onder hetzelfde bestuur blijf vallen dat ik niet meer vertrouw. Wat nodig is om dat vertrouwen te herstellen? Nieuwe mensen.”

Lef

Scholenkoepel @voCampus zegt het voortbestaan van de Monnikskap te garanderen en wil de afdeling onderbrengen bij het Kandinsky College. “Als ze erin slagen om een perfecte locatie te creëren, kan ik er wel mee leven”, zegt docent Ruigrok die zelf de verhuizing vanwege pensioen niet zal meemaken. “Maar er zijn een aantal onzekere factoren. Als de school leegloopt dan is dat geen ideale situatie om inclusie te garanderen. En de vraag is of het personeel wel mee kan, waardoor de expertise blijft behouden.”

Daarnaast bestaat de angst dat de grootte van de school niet goed samen gaat met leerlingen die maar weinig prikkels verdragen. Een andere onzekere factor is dat het ministerie besloten heeft de aanvullende financiering van 1,5 miljoen euro stop te zetten. Omdat kinderen op de Monnikskap uit heel het land komen, moet het geld bij verschillende samenwerkingsverbanden gehaald worden. Minister Dennis Wiersma heeft in het debat over passend onderwijs eind maart toegezegd om de school te bezoeken. Verschillende Kamerleden pleiten ervoor om de directe bekostiging in stand te houden en daarmee de school.

Leerling Joris Berkers hoopt van harte dat de minister komt. “Dan kan hij zelf zien hoe goed het hier werkt. Ik hoop dat hij bestuurlijk lef toont en het vertrekpunt vanuit de portemonnee loslaat. Wij zijn geen dure leerlingen. Wij zijn zeer gemotiveerde leerlingen die maar één ding willen: een fatsoenlijk leven leiden en iets kunnen betekenen voor de maatschappij. Als hij ons die kans biedt, levert dat de hele samenleving uiteindelijk veel meer op.”

AOb: ‘Dramatisch voorbeeld’

Onderwijsstichting @voCampus is vorig jaar ontstaan uit een fusie tussen Scholengroep Rijk van Nijmegen (voorzitter Hans Schapenk) en Alliantie VO (voorzitter Han Elbers). Deze bestuursfusie moest het volgens hen mogelijk maken dat het onderwijspalet zo divers mogelijk bleef en ingrijpende maatregelen voor hun veertien scholen voorlopig niet nodig zouden zijn. De inkt was echter nog niet droog of de fusie tussen het Dominicus en Kandinsky stond al op stapel.

“Wat een dramatisch voorbeeld van hoe het niet moet”, verzucht AOb-bestuurder Jelmer Evers. “De snelheid, besluitvaardigheid en slechte communicatie zorgden voor enorme onrust waarvan honderden scholieren nu de dupe zijn. Terwijl een fusie en zeker een sluiting zeer zorgvuldig moeten worden voorbereid. Er zijn voorbeelden, zoals in de Achterhoek, waar het bestuur er jaren voor heeft uitgetrokken om dit in harmonie te laten verlopen.”

Het doet Evers denken aan de sluiting van het Hoenderloo College in 2020, waardoor voor 160 kwetsbare jongeren halsoverkop een andere plek moest worden gezocht. “Ook daar is op basis van financiële cijfers een keuze gemaakt, terwijl het bestuur dit bij de overheid had kunnen aankaarten. De zorg voor deze jongeren is een maatschappelijk probleem.”

De reorganisatie is onderdeel van besprekingen tussen het bestuur en de AOb. Voor de 120 medewerkers geldt een werkgelegenheidsgarantie binnen de stichting. Personeelsleden die vragen hebben of ondersteuning willen, kunnen contact opnemen: info@aob.nl

Reactie bestuur @voCampus

In een uitgebreide schriftelijke reactie ontkent het bestuur van @voCampus het geschetste beeld. Door demografische krimp is het aantal leerlingen sinds 2016 met 2500 gedaald en zal naar verwachting de komende jaren met nog eens duizend dalen. Hierdoor staan volgens het bestuur de financiën zo sterk onder druk dat er in Nijmegen Zuidwest (waar het Dominicus staat) slechts ruimte is voor twee in plaats van drie scholen. ‘Van intimidatie, liegen en bewust achterhouden van informatie is geen sprake. Er was geen sprake van een vooropgesteld plan en de financiële situatie van de school is niet gezond. Zelfstandig voortbestaan vergt grote investeringen, gaat ten koste van het huidige (kleinschalige) onderwijsaanbod, de kwaliteit en levert problemen op bij andere scholen. De kern is een verschil in perspectief. De mr kijkt enkel naar de school, het college van bestuur (ook) naar de belangen van de gehele stichting.’ De hele reactie is hier te lezen.

Lees ook: Minister wil vaart zetten achter passend onderwijs