Gaan we al staken? De veelgestelde vragen en antwoorden
De animo om actie te ondernemen voor meer salaris en minder werkdruk is vooral in het primair onderwijs is groot. Op de sociale media doen dan allerlei verhalen over stakingen de ronde. De AOb is blij met het momentum, maar ziet staken als het ultieme actiemiddel.
Vooralsnog kiest de bond er dan ook voor om in te zetten -gezamenlijk met de ondertekenaars van het manifest- op beïnvloeding van het formatietraject. Mocht het regeerakkoord niet toereikend zijn om het onderwijs toekomstbestendig te maken, dan kan het zomaar dat de AOb zijn leden oproept tot een staking. De actiebereidheid is op dit moment het grootst in het primair onderwijs, maar de AOb sluit niet uit dat ook een beroep wordt gedaan op leden die werken in het voortgezet onderwijs of beroepsonderwijs indien een volgend kabinet niet met concrete investeringen komt. Maar hoe zat dat ook al weer met acties en staken?
De AOb gaat toch al staken?
We sluiten niets uit, maar laten we niet op de zaken vooruitlopen. Vanmorgen publiceerden we de resultaten van ons onderzoek naar de actiebereidheid onder 5001 mensen die werken in het onderwijs. Daaruit blijkt een grote actiebereidheid: 91 procent wil ‘iets’ doen als er geen forse investeringen in het primair onderwijs worden aangekondigd. De meeste sympathie gaat uit naar een staking, met name in het primair onderwijs.
Wat moet ik doen als het van een staking komt en ik ben geen lid van een vakbond?
Staken is een grondrecht: je hoeft geen lid te zijn van een vakbond om het werk neer te leggen en gebruik te maken van het ultieme actiemiddel. Alleen: wie geen lid is moet bereid zijn de persoonlijke consequenties van stakingsdeelname te aanvaarden. Zo kan een werkgever je korten op je salaris: je bent immers niet aan het werk. Mogelijke juridische consequenties komen ook voor eigen rekening.
Maar ik ben lid van de AOb.
Voor AOb-leden geldt dat de rechtsbijstand is geregeld voor de duur van de staking die de bond heeft uitgeroepen. Bovendien beschikt de AOb over een weerstandskas waarmee stakers hun misgelopen salaris deels kunnen compenseren. Doorgaans valt deze vergoeding lager uit dan het misgelopen salaris. Over de exacte bedragen, eventuele reiskosten naar stakingslocaties etc. volgen mededelingen zodra het besluit om te staken valt.
Dus iedereen kan zomaar het werk neerleggen?
Nee. Alleen een vakbond kan oproepen tot een staking. Onderwijspersoneel dat gehoor zou geven aan een stakingsoproep van een actiegroep als ‘PO in Actie’ kan bij een onwelwillend bestuur op het matje worden geroepen vanwege werkweigering. Bij zo’n zogenaamde ‘wilde staking’ is bovendien de regel dat eventueel deelnemende leden van de AOb geen beroep kunnen doen op de rechtsbijstand die het vakbondslidmaatschap normaal gesproken biedt.
Kan een vakbond zomaar een staking uitroepen?
Helaas. De legitimiteit van een staking kan door een werkgever of andere belanghebbenden worden getoetst bij de rechter. In het geval van stakingsacties in het primair en voortgezet onderwijs geldt extra scherpe toetsing vanwege gevolgen voor leerplichtige scholieren: er wordt onder meer gekeken naar de opvangmogelijkheden voor leerlingen die anders les zouden krijgen.
Ik hoor de AOb ook over de optie tot een demonstratie. Wat is het verschil met een staking?
Een ‘demo’ vindt plaats buiten lestijd. Het werk hoeft er niet voor te worden neergelegd en je ontloopt het risico van een stakingstoets door de rechter. Dat betekent dat je als actievoerder ook geen salaris misloopt en dat de AOb geen beroep hoeft te doen op de weerstandskas. Wel komen AOb-leden die een eind moeten reizen om deel te nemen aan de demonstratie in aanmerking voor een tegemoetkoming in de reiskosten. Demonstraties gelden vaak als opmaat naar een staking: zo werd in aanloop naar de staking tegen de bezuinigingen op het passend onderwijs in 2012 een demonstratie georganiseerd in Nieuwegein. Daaraan deden ruim 10 duizend collega’s mee uit het hele land.
Wanneer weet ik wat de volgende stap wordt?
De AOb is één van de ondertekenaars van het manifest van ‘PO in Actie’. Daarin is de afspraak vastgelegd dat we politiek Den Haag luid en duidelijk laten horen dat het salaris omhoog moet tot een niveau dat vergelijkbaar is met de collega’s in het voortgezet onderwijs. Bovendien moeten we af van de veel te hoge werkdruk: een gemiddelde werkweek van bijna 47 uur in het primair onderwijs gaat ten koste van de leskwaliteit. Indien een uiteindelijk regeerakkoord geen concrete stappen bevat om tot een duurzame oplossing te komen voor beide problemen, wordt de kans op een staking groot. Tegen die tijd presenteert de AOb ook een veel uitgebreidere lijst met ‘veel gestelde vragen’, zoals ‘wat te doen tegen een werkgever die wil verhinderen dat je in actie komt’, of ‘moet ik me als parttimer registreren als ik op het moment van staking niet werk?’
Wat kan ik tot die tijd doen?
Laat je horen via de sociale media of praat er over met je baas: veel schoolbesturen onderschrijven de noodzaak van extra investeringen. Ben je lid van een politieke partij? Stuur je Kamerleden ons manifest: Minder werkdruk, beter onderwijs of ons Salarisstappenplan om aan te tonen hoe serieus we zijn als we 6 miljard euro aan extra investeringen claimen. Discussieer mee op het web, roer je op Twitter. Voor het eerst sinds de acties tegen de bezuinigingen op passend onderwijs is er weer een maatschappijbreed gevoel van urgentie aan het ontstaan als het om onderwijsinvesteringen gaat. Dat moeten we samen vasthouden.
Ik heb toch nog een vraag.
Stel hem! Het Informatie en Advies Centrum van de AOb is bereikbaar via 0900-4636262.
