Flashback: ‘Hij leerde mij niet te oordelen’
Taco Dibbits (50), directeur van het Rijksmuseum, heeft goede herinneringen aan zijn teken- en kunstgeschiedenisleraar Fred van Weely. Hij was een leraar die de conventies op het Montessori Lyceum Amsterdam graag aan zijn laars lapte.
Beeld: Fred van Diem
“Ik vond de middelbare school best leuk, maar deed geen fluit. Het ging me allemaal makkelijk af en bij tekenles verheugde ik me er aanvankelijk op dat ik even lekker zou kunnen relaxen. Gewoon gaan zitten, een beetje moeilijk kijken, een paar strepen op papier zetten en dan beweren dat het abstracte kunst is.
Maar ik had niet gerekend op Fred, die in de vierde klas onze tekenleraar werd. Hij was een echt product van de jaren zestig: tegendraads en een tikje excentriek. Hij rookte sigaartjes in de klas, hoewel we daar bij mooi weer zelden waren. Fred blikte dan uit het raam en zei: Op naar het Vondelpark. Zoiets was hoogst ongebruikelijk op school.
In het park zaten we dan in groepjes te tekenen. Ik herinner me nog goed dat op een dag Herman Brood, duidelijk high, op ons af kwam lopen. Hij nam een vel papier van ons af en zette er uit de losse pols een paar strepen bij op. Zo van: loop toch niet zo te trutten, máák gewoon iets. Menig leraar zou zoiets een disruptie van de les vinden, maar Fred niet. Hij had groot respect voor kunstenaars en was wars van aannames als: dat kan mijn neefje van drie ook.
Juist abstract werk, zo leerde hij ons, is ontzettend bijzonder. Je creëert immers iets dat er helemaal niet is. Nergens ter wereld! Je hebt geen andere houvast dan je eigen creativiteit. Daarmee is het doek een ware creatie die niemand anders dan die ene man of vrouw, had kunnen maken. Dat was voor mij een eyeopener. En daar zat ik dan, met mijn hoop dat de tekenles wel lekker makkelijk zou zijn.
We worden opgevoed, ook op school, met het idee dat er altijd een goed of fout is.
Die wens had ik ook al snel niet meer. Fred zorgde ervoor dat het mijn lievelingsvak werd, waar ik vol bewondering en verwondering naar kunst leerde kijken. Ik leerde vooral niet te oordelen, net zoals Fred dat niet deed. Kunst is vrijheid en onbevangenheid. Zo om je heen te kijken, was een belangrijke levensles. We worden opgevoed, ook op school, met het idee dat er altijd een goed of fout is. Spelling hoort zo en niet anders. Een wiskundeformule is zoals hij is, daar mag je niet aankomen.
In mijn werk draag ik de boodschap van Fred nog altijd mee: stel je bescheiden en zonder vooringenomenheid op jegens kunst. Wees vragend en ontvankelijk, zonder dat je een etiketje op een werk plakt. Fred vond ook heel sterk dat kunst van iedereen is en niet voorbehouden moet zijn aan een paar rijken die de werken in een kluis stoppen. Die mening deel ik en dat maakt mij een gelukkig museumdirecteur. Het Rijks is van ons allemaal.”
Oud-tekenleraar Fred van Weely (72)
“Ik ben zeer gevleid door de mooie woorden van Taco. Toen een collega en ik zeven jaar geleden helaas samen met pensioen moesten, hebben we voor een reünie zo’n tachtig leerlingen kunnen achterhalen die door ons in de beeldende beroepen terecht waren gekomen. Van Taco wist ik dat niet. Wat een verrassing dat ik zoveel voor hem betekend heb. Ik voel me uitermate gelukkig met zijn verhaal.”
