Financiële situatie IJburg College al eerder penibel
Het Amsterdamse IJburg College, dat begin dit jaar door de Onderwijsinspectie onder verscherpt financieel toezicht is geplaatst, verkeerde al veel langer in een precaire financiële situatie.
Beeld: Google Maps
Sinds 2009 bevinden de reserves zich ver onder de signalerings-ondergrens van de inspectie. Van 2011 tot en met 2013 verkeerde het eigen vermogen zelfs in de min. Dat blijkt uit een analyse die het Onderwijsblad maakte op basis van de jaarstukken van de school, opgericht in 2006.
De voormalige schoolleiding probeerde jarenlang tevergeefs om de financiële positie op orde te krijgen. Te rooskleurige prognoses en een gebrekkige grip op de uitgaven zaten dat herstel in de weg.
Maatregelen
De inspectie* De Onderwijsinspectie reageert: ‘Het klopt dat met name de solvabiliteit2 (eigen vermogen inclusief voorzieningen / totaal vermogen) al meerjarig laag is. Het IJburg College is echter een relatief nieuw bestuur dat tijd nodig had om eigen vermogen op te bouwen. In eerste aanleg hebben we het bestuur het voordeel van de twijfel gegeven, mede vanwege de groei in leerlingenaantallen en de aanvullende bekostiging die men daarvoor ontving vanuit OCW, eind 2013 nog eens aangevuld met de middelen uit het Herfstakkoord. Intussen volgden we de ontwikkeling van de financiële positie van het IJburg College conform reguliere aanpak. Van 2013 tot 2015 behaalde het IJburg College jaarlijks positieve resultaten en ook voor de komende jaren werden positieve resultaten begroot. Het eigen vermogen steeg en daarmee ook de solvabiliteit. Ook wat leerlingen betrof bleef de school in die periode groeien. Er was daardoor geen aanleiding om het IJburg College onder aangepast financieel toezicht te plaatsen. Over het jaar 2016 behaalde het IJburg College een negatief resultaat van -5,55%, waar men een positief resultaat van 2% had begroot. Door het negatieve resultaat werd het eigen vermogen negatief. Dat stond in de jaarrekening die voor ons aanleiding was vragen te stellen aan het bestuur. Tijdens het onderhoud met de toenmalige interim-bestuurder bleek dat in 2017 geen sprake meer was van groei maar van krimp. Verder leek het bestuur ook in 2017 op een tekort uit te komen. Op basis daarvan hebben wij het financieel toezicht aangepast.’ gaf de school aanvankelijk ‘het voordeel van de twijfel’, omdat het een relatief jonge school betreft die in de lift zat en omdat het financieel sinds 2013 iets beter ging. Vorig jaar veranderde dat. Toen bleek dat de school in 2016 onverwacht dieprode cijfers had geschreven en in 2017 opnieuw op een tekort afstevende. Sinds 2016 is het eigen vermogen opnieuw negatief.
Vorige zomer zijn financiële maatregelen genomen. Zo is één op de zes docentbanen geschrapt, 20 fte aan tijdelijke contracten. Volgens interim-bestuurder Richard Troost, begin maart aangesteld, is het hard nodig om reserves op te bouwen, maar bestaat er geen acute financiële nood. Via maandelijkse rapportages laat hij monitoren of de uitgaven in de pas lopen met de begroting.
“Het is jammer dat we het over geld moeten hebben, want het is een hartstikke leuke school. We gaan ervoor zorgen dat dit in de toekomst niet meer kan gebeuren.”
Het IJburg College opende in 2006 de deuren als een brede scholengemeenschap vmbo-havo-vwo met een vernieuwend onderwijsmodel. De school is opgedeeld in deelscholen, met daarbinnen kleinschalig onderwijs dat door het team zelf wordt ontwikkeld. In april 2011 en december 2016 werden twee gloednieuwe gebouwen opgeleverd, afgestemd op het lesconcept.
De school had ooit de ambitie om door te groeien naar tweeduizend leerlingen. Tot en met 2014 kende de school een stormachtige groei. Daarna vlakte de groeicurve af naar 1450 leerlingen in 2016. Voor het huidige schooljaar werd een toename van vijftig leerlingen verwacht, maar het leerlingaantal daalde juist met dertig.
Volgend schooljaar zal er waarschijnlijk opnieuw een daling zijn. Het aantal nieuwe aanmeldingen staat nu op 240 na de eerste aanmeldperiode. De school hoopt uiteindelijk de instroom van dit jaar (275 leerlingen) te evenaren.
Jong
Net als de school zelf, zijn de docenten relatief jong te noemen: tweederde is niet ouder dan 45 jaar. De school stuurde er bewust op, zo blijkt uit de jaarstukken: met een gemiddelde personeelslast die ruim onder de bekostigingsnorm ligt, kon de school jarenlang voor hetzelfde geld meer handen in de klas aanstellen.
Toch leed het IJburg College tot en met 2012 verlies, mede doordat de school de groei moest voorfinancieren. Daardoor zakte het eigen vermogen in 2011 in de min. In 2013 leek het financieel eindelijk weer wat beter te gaan, al was dat vooral dankzij een onverwachte meevaller uit Den Haag. Het positieve resultaat was namelijk voor een groot deel te danken aan een eenmalig extraatje uit het Herfstakkoord. In 2014, toen de leerlinggroei begon af te nemen, ontving de school voor het laatst extra subsidie van het ministerie voor snel groeiende instellingen.
Macbooks
Tegelijkertijd groeide het aantal docenten wel stevig door, van honderd voltijdbanen in 2014 naar bijna honderdtwintig in 2016. Ook investeerde de school flink in apparatuur. In 2014 ging er acht ton naar onder meer ict-infrastructuur in een noodgebouw en dure Apple-Macbooks. Twee jaar later kwam daar nog eens vier ton bij voor ict-voorzieningen in de opgeleverde nieuwbouw. Noodzakelijke uitgaven omdat het onderwijs grotendeels digitaal verzorgd wordt, luidt de redenering.
Dat jaar, 2016, liepen de uitgaven gierend uit de klauwen. Een tekort van zesenhalve ton vaagde de opgebouwde, kleine buffer in één klap weg, en ook in 2017 kwam de school uit op een verlies. Door te snijden in het aantal docentbanen neemt de leerling-leraarratio toe van 12,2 naar 15, en komt het in de buurt van het landelijke gemiddelde.
Missie
Deze maand is Richard Troost aangetreden als nieuwe interimmer, de derde bestuurder in zeven maanden tijd. Vorige zomer vertrok directeur-bestuurder Lou Brouwers, lange tijd de drijvende kracht achter de vernieuwingsschool. De raad van toezicht stelde vervolgens interim-bestuurder Mieke van den Broek aan, die vorige maand van het toneel verdween.
“Over wat zich voor mijn tijd heeft afgespeeld, oordeel ik niet”, zegt Troost. “Maar je hoeft geen hersenchirurg te zijn om te zien dat er even niet goed op de centen is gelet. Ik denk dat de school lange tijd in een enorme positieve flow zat dankzij de groei en alle positieve aandacht en toen heeft de bedrijfsvoering wat minder aandacht gehad. Zonde, want het is een mooie school met een maatschappelijke missie: een plek waar vmbo-leerlingen en vwo’ers elkaar ontmoeten.”
Het is een mooie school met een maatschappelijke missie: een plek waar vmbo-leerlingen en vwo’ers elkaar ontmoeten.
De opleidingsniveaus hebben allemaal een basisarrangement, al is de kwaliteit kwetsbaar volgens de Onderwijsinspectie. Staat het onderwijsmodel ter discussie nu er is gesneden in het personeelsbestand? Nee, reageert Troost resoluut.
“Wel is het goed om na te denken hoe we de werkdruk met z’n allen kunnen verlichten”, aldus de interim-bestuurder. “We hebben hier veel jonge, enthousiaste docenten en die maken al het lesmateriaal zelf. Een vraag die ik de docenten ga voorleggen: is het een idee om de druk te verlagen door een deel van het materiaal in te kopen? Misschien kunnen we het onszelf in dit opzicht iets makkelijker maken.”
