‘Elkaar verdragen, is niet genoeg’
Asis Aynan, docent Nederlands en schrijver, ziet op zijn hogeschool biculturele studenten gezellig mixen en Hollandse kaaskoppen bijeen klitten. Dat moet anders.
Beeld: Fred van Diem
Lineoleumkoorts: de plankenvrees die een leraar ervaart voor of tijdens het lesgeven. Schrijver Asis Aynan heeft er nog steeds ‘last’ van als hij voor een nieuwe groep komt te staan. Hij heeft er niet alleen een term aan verbonden, maar deze ook gebruikt als titel van zijn jongste boek: Linoleumkoorts, over het leven op een hogeschool in de grote stad.
In gesprekken met vakbroeders - zijn woord - beweren velen de plankenvrees niet te kennen. “Ik denk dat veel docenten denken dat je ongeschikt bent voor het onderwijs als je linoleumkoorts hebt. Het is echt een taboetje, misschien wel hét publieke geheim binnen het onderwijs.” Terwijl je volgens Aynan toch eigenlijk niet anders kan dan zenuwen ervaren als je voor een groep met 25 nieuwe ‘zielen’ komt te staan. Het is een noodzakelijke sensatie als je studenten tot leren wilt bewegen. “Ik hoop het mijn hele carrière te ervaren. Op de dag dat ik het niet meer voel, neem ik ontslag.”
Allemaal Hollandse namen: ik kreeg er zelfs een nachtmerrie over
Belemmert het je ook, die linoleumkoorts?
“Ik heb korte tijd lesgegeven op de opleiding communicatie omdat ik dacht daar meer met mijn schrijverschap te kunnen doen. Op mijn opleiding sociaal juridische dienstverlening heeft 60 procent van de studenten familie buiten de landsgrenzen. Maar toen ik bij communicatie de namenlijst kreeg, raakte ik gestrest: allemaal Hollandse namen. Ik kreeg er zelfs een nachtmerrie over waarin iemand mij vroeg: Spreekt u Nederlands? Zwetend werd ik wakker. Gelukkig wist ik toen: het komt goed met die les. Ik heb geen geloof, maar ik heb wel een bijgeloof ontwikkeld waarin iets juist heel goed gaat als ik er naar over heb gedroomd.”
Die lessen aan de opleiding communicatie werden dus een succes?
“De studenten behaalden de punten die ze moesten halen: in die zin waren mijn lessen een succes. Maar dat was dan ook het enige dat hen interesseerde. Waar ik graag liefdevol wil conflicteren, wil discussiëren, boeide dat de communicatie-studenten niet. Terwijl de studenten bij de opleiding sociaal juridische dienstverlening vaak mensen hebben moeten helpen in hun leven, dat is de reden dat ze voor die studie kiezen. Het zijn geen wereldverbeteraars, maar ze willen wel goed doen. Ze zijn betrokken en schuwen de discussie niet.”
We zijn verplicht om onze studenten te laten zien hoe divers de maatschappij is
Als je een casus behandelt waarin twee buren, een Turk en een Koerd, ruzie krijgen, word je op het matje geroepen door een student.
“Ik hou ervan mijn casussen divers te maken. Ik koos voor een explosief, politiek onderwerp. Ik vind het goed om naar de plek te gaan waar het pijn doet, maar soms kun je het als docent misschien beter wat rustiger aan doen. Al zijn we als opleiding sociaal juridische dienstverlening wel verplicht om te laten zien hoe divers onze maatschappij is, omdat dat wel het veld is waarin onze studenten komen te werken.”
Vind je het daarom belangrijk dat de hogeschool het vak diversiteit aanbiedt?
“Ook op universiteiten zou zo’n vak gegeven moeten worden. Studenten moeten meedraaien in de wereld en ervaren dat de wereld niet om hen draait.”
Jij hebt zelf onderwijs genoten waar verscheidenheid ver te zoeken was.
“Toen ik op de basisschool in Haarlem begon sprak ik alleen Berbers. Ik was de enige wiens ouders niet in Nederland geboren waren. Maar het was volkomen normaal voor mij. Natuurlijk had ik een gevoel van anders zijn. Ik heb daar wel een tijd een migratievraagstuk van gemaakt, maar later realiseerde ik me: elk kind heeft een gevoel van anders zijn, want elk kind is een individu.”
Het is een mengelmoes, geen smeltkroes
Jouw klassen zijn erg divers.
“Mijn groepen zijn een afspiegeling van de Amsterdamse straat. Een mengelmoes, geen smeltkroes. Om een smeltkroes te zijn moeten studenten van verschillende culturen met elkaar praten, eten en neuken. En dat doen ze niet. De biculturele studenten mixen met elkaar, maar de autochtone studenten niet. Gechargeerd: die denken dat ze onderdeel van de multiculturele samenleving zijn als ze shoarma eten. Maar zo werkt het niet. Je moet mensen laten zien dat je er open voor staat, dat de deur open staat. Voor mij is een samenleving pas multicultureel als je met elkaar omgaat, niet als je elkaar alleen maar verdraagt.”
De grond is hier heel vruchtbaar, ook figuurlijk
Je houdt van Nederland, blijkt uit je boek.
“Ontzettend! Als je in Nederland een aardappel in de grond stopt, krijg je er tien voor terug. De grond is hier heel vruchtbaar - ook op figuurlijke wijze. Als je wat wilt, kun je een initiatief beginnen, weet ik veel: een stichting oprichten. In het land waar mijn ouders geboren zijn - Marokko - heerst een dictatuur, daar is alles corrupt, daar kan niets. Terwijl dit land open staat voor ideeën.”
Asis Aynan werd als eerste uit zijn gezin van negen kinderen in Nederland geboren en groeide op in Haarlem. Hij studeerde filosofie aan de Universiteit van Amsterdam, is schrijver en werkt als docent Nederlands bij de opleiding sociaal juridische dienstverlening van de Hogeschool van Amsterdam.
