Directeur pikt scholingsgeld soms in
De cao is glashelder: elke fulltime leerkracht heeft recht op vijfhonderd euro scholingsbudget per jaar en twee uur studietijd per week. In de praktijk is lang niet elke leerkracht zich bewust van dit recht en mensen die er wel voor gaan, vangen soms bot bij hun directeur of bestuur.
Beeld: Nanne Meulendijks
Aan het begin van het schooljaar zei haar directeur: je hebt scholingsbudget, kijk even rond of er iets is voor je, geef aan wat je graag wilt doen, en dan kijken we of dat past bij de mogelijkheden.
Precies zoals het zou moeten, vindt Nicole ter Harmsel, hoofdbestuurder AOb Rayon Oost en leerkracht in groep 7 van basisschool De Windhoek in Almelo. “Al mijn collega’s volgen nu een scholing. Zelf volgde ik de afgelopen jaren de opleiding tot Leren leren specialist en dit jaar doe ik cursus faalangst. Allemaal dingen die je direct in de praktijk kunt toepassen.”
Dit artikel komt uit het Onderwijsblad van april. Wil je op de hoogte blijven van alles wat er in het onderwijs speelt? Word lid van de AOb en ontvang elke maand het Onderwijsblad.
CHECK ALLE VOORDELEN VAN HET LIDMAATSCHAP
Leergierig
Het is een gang van zaken waarvan een onderwijsassistent op een basisschool in Noord-Holland alleen maar kan dromen. Ze is leergierig en ligt regelmatig in de clinch met haar directeur en bestuur over professionalisering. “Ik betaal op dit moment vrijwel alle scholing en studieboeken zelf”, vertelt de onderwijsassistent die wegens het conflict over dit onderwerp niet met haar naam genoemd wil worden.
“Als ik aanklop bij mijn directeur, krijg ik steevast het antwoord dat ze even moet kijken of er nog geld is.” Raar, vindt ze, want het voelt alsof ze komt bedelen, terwijl ze er recht op heeft. “Een directeur moet niet zeggen kijken of ik geld heb, maar weet je al hoe je je geld wilt benutten?”
Sommige directeuren hebben nog steeds niet door dat het om individuele budgetten gaat
Dirk-Jan Jonkers, vakbondsconsulent bij de AOb, herkent dit soort geluiden. “Sommige directeuren hebben nog steeds niet door dat het om individuele budgetten gaat. Ze gooien alle professionaliseringsgelden op één hoop en dan kan het gebeuren dat het geld op is als een medewerker een cursus wil doen. Daar krijgen we veel vragen over.”
Voorheen werden professionaliseringsgelden inderdaad per school toegekend en bepaalde de directeur hoe dit werd besteed. Als een medewerker een dure opleiding of cursus deed, was er voor anderen geen geld meer over. Met een beetje pech viste je jaar op jaar achter het net. Maar sinds de nieuwste cao kan dat niet meer en heeft iedereen recht op scholingsgeld.
Niet alleen sommige directeuren zijn slecht op de hoogte, ook veel medewerkers kennen hun rechten niet. Jonkers krijgt er regelmatig telefoontjes over en dan legt hij uit hoe het zit en waar ze recht op hebben. “Met die kennis sta je sterker in je onderhandelingen met de directeur.”
Overleg
Ben je als medewerker vrij om te bepalen hoe je je budget besteedt? Ja en nee. De directeur of schoolbestuurder kan je niet verplichten een bepaalde cursus te volgen - tenminste, niet van je eigen budget. Teamscholingen en studiedagen zijn een ander verhaal, maar die worden uit een ander potje betaald. Volgens de cao moeten werknemer en werkgever individuele scholing in overleg afspreken.
“Een eenzijdige verplichting kan dus niet. Een directeur kan natuurlijk wel tips geven of iets aanbevelen, maar de wensen van de werknemer staan centraal”, vertelt Ter Harmsel. Daarbij werk je natuurlijk wel op een bepaalde school met een bepaalde onderwijsvisie. “Als je een cursus wilt doen, die daar helemaal niet bij aansluit, moet je wel met goede argumenten komen.”
Met een beetje pech viste je jaar op jaar achter het net
Hanneke Claessens, leerkracht in groep 5/6 op Jenaplanschool De Sterredans in Nijmegen krijgt nooit ‘nee’ te horen van haar directeur. “Ik word juist gestimuleerd.” De afgelopen twintig jaar volgde ze diverse cursussen, bezocht ze congressen, deed ze een tweejarige opleiding tot taalexpert en was ze lid van een leesclub voor jeugdliteratuur.
“Persoonlijke interesse en loopbaan, dat loopt voor mij heel erg in elkaar over. Kijk, een cursus tekenen of schilderen ga ik niet bij mijn directeur aanvragen. Het moet niet alleen mezelf verrijken, maar ook nuttig zijn voor mijn werk en school.”
Beeld: Nanne Meulendijks
De onderwijsassistent in Noord-Holland heeft minder positieve ervaringen. Haar schoolbestuur koopt per jaar cursussen in waaruit medewerkers kiezen. “Veel collega’s hebben daardoor de indruk dat ze buiten dit aanbod niet zelf iets mogen kiezen. En het wordt ook niet gestimuleerd om dat te doen. Terwijl er zoveel interessant aanbod is.”
En zelfs binnen het eigen aanbod kunnen mensen niet altijd de cursus volgen die ze willen. Een collega mocht de cursus ‘Met Sprongen Vooruit’ voor rekenen-wiskunde niet doen, omdat er volgens het bestuur al genoeg expertise in huis was. “Mensen moesten die kennis maar op collega’s overdragen.”
Verder moet ze tegenwoordig al in februari melden welke scholing ze het volgend schooljaar wil doen. Niet handig, vindt de onderwijsassistent, want dan weet je nog niet in welke groep je komt te werken en tegen welke vraagstukken je aanloopt. “Stel dat je veel kinderen met specifieke leerproblemen krijgt, dan wil ik me daarin bijscholen. Maar dat kan dan dus niet. Ik heb daarover een vraag aan de medezeggenschapsraad gesteld, maar nooit antwoord gekregen.”
Medezeggenschap
Op de school van Ter Harmsel weten collega’s van elkaar wie welke cursus doet. Op teamvergaderingen is het een vast punt op de agenda: hoe gaat het en wat heb je geleerd?
Claessens zou dat ook wel willen. “Delen met collega’s, dat schiet er bij ons vaak bij in vanwege tijdgebrek. In de wandelgangen praat je er wel over en geef je elkaar tips, maar het gebeurt niet structureel.”
Professionalisering is ook geen vast onderdeel in haar functioneringsgesprekken. “Dat is eigenlijk best raar. Ik vind dat leraren hun kennis up to date moeten houden en in zo’n gesprek zou je daar samen afspraken over kunnen maken.”
De anonieme onderwijsassistent in Noord-Holland heeft al jaren geen functioneringsgesprek meer gehad, mede door de vele wisselingen in de directie. “Ik vraag er wel eens om, maar dan krijg ik te horen: we doen eerst de leerkrachten, die gaan voor. Dan wordt het lastig om mijn ambities te bespreken.”
Het is onduidelijk hoeveel geld er nu precies aan individuele professionalisering wordt besteed
Claessens vraagt zich ook af wat er precies gebeurt met het budget dat niet besteed wordt. Bij haar op school vloeit geld dat over is terug naar de algemene reserves van het schoolbestuur. “Het is onduidelijk hoeveel geld er nu precies aan individuele professionalisering wordt besteed. Dat wordt per school en per stichting niet bijgehouden”, vertelt ze. “Dat ligt niet alleen aan directie en bestuur, maar ook aan leraren zelf die zich niet bewust zijn van hun plichten en rechten. Dan denk ik: lees even je cao erop na.”
Ze zit ook in de gemeenschappelijke medezeggenschapsraad en herinnert zich dat daar ooit wel eens een vraag is gesteld over wat er gedaan wordt met scholingsgeld dat op de plank blijft liggen. “Misschien best een goeie om dat punt weer eens in te brengen.”
Rechten en plichten
Volgens de jongste cao po hebben werknemers, onderwijsgevend én onderwijsondersteunend, recht op een individueel professionaliseringsbudget van 500 euro per jaar (in 2020 en 2021 was dit door een extra bijdrage van OCW 600 euro) en twee uren per werkweek bij een fulltime aanstelling. Je mag het budget gedurende drie jaar opsparen, ook de uren mag je clusteren. De werknemer bepaalt na overleg met de werkgever waaraan hij of zij het budget besteedt.
Directieleden hebben recht op een individueel professionaliseringsbudget van 3.000 euro per jaar (3.100 euro in 2020 en 2021). Dit bedrag is hoger, omdat zij vanwege het Schoolleidersregister PO verplicht zijn zich regelmatig bij te scholen.
Dit artikel verscheen in het aprilnummer van het Onderwijsblad, dat elf keer per jaar bij AOb-leden in de bus valt. Lees meer over alle voordelen van het AOb-lidmaatschap.
Lees ook: 'Let goed op jouw uren voor duurzame inzetbaarheid'
