Decanen onder druk, juiste studiekeuze steeds belangrijker
Door de snelle veranderingen in het studieaanbod en de hogere kosten van een studie neemt de druk op de keuze voor het juiste vervolgonderwijs toe. Scholen hebben professionele decanen nodig. Zijn het decanaat en het lesgeven nog wel te combineren?
Door de snelle veranderingen in het studieaanbod en de hogere kosten van een studie neemt de druk op de keuze voor het juiste vervolgonderwijs toe. Scholen hebben professionele decanen nodig.
Zijn het decanaat en het lesgeven nog wel te combineren?
Vakdocenten die het decanaat erbij doen worden vaak overbelast. Dat betoogde onderwijskundig onderzoeker Marie-Christine Opdenakker begin dit jaar in het Dagblad van het Noorden. Intensieve begeleiding van leerlingen is essentieel en daarvoor is veel kennis en kunde nodig, aldus Opdenakker. Het studieaanbod is tegenwoordig immers heel groot en verandert snel. Nu maken veel leerlingen nog een verkeerde studiekeuze. Opdenakker pleit voor een specifieke opleiding voor decanen.
“Het is inderdaad belangrijk dat scholen veel tijd en aandacht aan het decanaat besteden”, vindt Fieka Kerkhof. Zij is decaan voor de 650 leerlingen van havo en vwo aan het Pax Christi College in Druten, voor drie dagen per week. Daarnaast heeft ze geen andere taken binnen de school. Vijfentwintig jaar geleden volgde ze de opleiding tot beroepskeuze-adviseur aan Fontys in Tilburg. De vraag naar fulltime decanen was toen klein. Daarom werkte ze als trajectbegeleider in de arbeidsvoorziening tot ze in 2003 als decaan aan de slag kon bij het Pax Christi College.
Hectisch
“Docent en decaan zijn, is te veel voor één mensenhoofd”, zegt Kerkhof. Ze ziet het bij collega-decanen in de decanenkring waar ze lid van is. “Als docent is lesgeven je prioriteit en daarnaast heb je al veel organisatie en administratie te doen, je moet leerlingen coachen en sturen en je vakkennis bijhouden. Als decaan moet je op de hoogte blijven van alle veranderingen in hbo en universiteit om een goed aanspreekpunt te zijn voor leerlingen. Bovendien voelen leerlingen meer druk rond de studiekeuze omdat studeren duurder is geworden, inschrijven al voor 15 januari moet gebeuren en niet altijd duidelijk is of je een baan kunt krijgen met een bepaalde studie. Ze komen vaker naar me toe. Het werk is hectischer geworden.”
Leerlingen van Fontys werken onder begeleiding van de mentoren aan opdrachten op DeDecaan.net. Daarin bouwen ze een portfolio op dat ze mee kunnen nemen naar hun vervolgstudie. In de derde klas maken alle leerlingen de LC-Data beroepskeuzetest. In de bovenbouw kunnen ze op verzoek de persoonlijkheidstest Holland Typering doen. Op eigen verzoek of verwijzing van de mentor, kan een leerling in gesprek gaan met de decaan.
Bevestiging
Decaan Lobke Allersma merkt dat leerlingen meer behoefte hebben aan advies en bevestiging. “In de decentrale selecties wordt niet alleen gekeken naar cijfers, maar naar motivatie en buitenschoolse activiteiten waarin ze hun kwaliteiten kunnen laten zien.” Allersma studeerde Human Resource Management aan de Academie voor Mens en Arbeid en werkt sinds vijf jaar als decaan voor ongeveer 900 havo- en vwo-leerlingen in de bovenbouw van het Bonhoeffer College in Enschede. De mentoren zijn het eerste aanspreekpunt, op verzoek kunnen leerlingen in gesprek met de decaan.
Op veel scholen zijn de decanen ook docent, dat was ook altijd zo op het Bonhoeffer College. Ik ben alleen decaan en vind het heel prettig dat ik me daar volledig op kan richten.
Allersma is ook bestuurslid bij de Vereniging van Schooldecanen en Loopbaanbegeleiders. De vereniging biedt een cursus voor startende decanen. Veel van de cursisten hebben geen specifieke opleiding gevolgd, maar doen het decanaat bijvoorbeeld als extra taak. “We vinden het heel belangrijk om bij te dragen aan hun professionalisering.” Persoonlijk vindt ze het belangrijk leerlingen zo te begeleiden dat ze met vertrouwen hun studiekeuze maken. “Ze moeten zich niet blindstaren op die ene keuze, er zijn soms meerdere manieren om ergens te komen.”
Voordelen
‘Een gedegen programma voor loopbaan- en beroepsoriëntatie, dat ondersteunend en motiverend werkt voor onze leerlingen’, is een van de doelstellingen van het Teylingen College in Noordwijkerhout. Els Houwaart is docent economie op deze school en combineert dit met het decanaat. Zij ziet voordelen van deze combinatie. “Op de meeste scholen is een decaan daarnaast ook docent. Het voordeel is dat je dichtbij de leerlingen staat, omdat je ze ook als docent tegenkomt en spreekt. Dat vind ik prettig.” Houwaart werkt 36 uur per week. Ze geeft 9 klokuren per week les en is daarnaast sinds 2008 decaan. Ze volgde de opleiding tot decaan bij het APS, het instituut voor onderwijsverbetering dat vorig jaar ter ziele ging, en doet bijspijkercursussen bij onderwijsvereniging NVS-NVL, bijvoorbeeld over het voeren van gesprekken met ouders en leerlingen. Verder wordt informatie gedeeld in de Leidse decanenkring waar ze bij betrokken is.
Tot vorig jaar bediende Houwaart samen met een collega-decaan de 1650 leerlingen op school. Deze collega is gestopt als decaan, en Houwaart werkt nu twee nieuwe collega’s in, die ook de basismodule decanaat gaan volgen. Alle leerlingen maken opdrachten via het online programma Qompas. “De leerlingen kunnen hun ideeën hier goed in kwijt. Als decaan heb je hiermee ook snel inzicht en overzicht, meer dan bij de papieren boekjes die leerlingen eerder invulden.” Houwaart en haar collega’s kunnen niet alle leerlingen zien. “We spreken ze wel klassikaal toe en ons streven is om in elk geval die leerlingen en ouders te spreken die een gesprek aanvragen of door een mentor worden doorverwezen.”
Drukke baan
Ze merkt ook dat er tegenwoordig meer gesprekken worden aangevraagd. Daarnaast kost het tijd om op de hoogte te blijven van alle veranderingen in het mbo en hoger onderwijs, vertelt ze. “Ook wil je er als decaan zijn op de cruciale momenten van vakkenkeuze en stage in de derde klas van de mavo.” Is het te doen? “Het is een heel leuke, drukke baan.”
