Crisismanagement valt schoolleiders zwaar
Schoolleiders werken zich een slag in de rondte, zeker als corona toeslaat. Ze doen dat tegen een salaris dat niet in verhouding staat tot hun taken en verantwoordelijkheden. Het tekort aan schoolleiders loopt op. “Het is een hartstikke mooi vak, maar wie wil dit nog doen.”
Beeld: Typetank
Het gewone werk blijft al weken liggen en het hardlooprondje schiet er ’s avonds vaak bij in. Door de coronacrisis is schoolleider Jos Montulet van basisschool De Sporckt in Tilburg (465 leerlingen, achttien groepen) van ’s ochtends vroeg tot ’s avonds laat aan het werk, ook in het weekend. In Excel houdt hij de testuitslagen van zieke leerlingen bij. Is de uitslag positief, dan volgt er direct een reeks handelingen: GGD bellen, overleg met bestuur, ouders informeren dat de groep in quarantaine gaat, enzovoorts.
Op dit moment zitten er vijf groepen thuis: 125 leerlingen die allemaal twee keer getest moeten worden. Montulet noteert de uitslagen in zijn spreadsheets. “Daar krijg ik geen energie van, nee”, verzucht hij. “Het is natuurlijk fijn dat ouders zeggen dat de organisatie goed is, maar met onderwijskwaliteit heeft het niets te maken.”
“Hoe ik het volhoud? Dat vroeg ik me vanochtend zelf ook af. Ik heb geaccepteerd dat dit tijdelijk mijn werk is. Ik voel me superverantwoordelijk voor de veiligheid en het welzijn van het team, dus dat heeft prioriteit. Dat ik even niet met nieuwe plannen of de visie van de school bezig kan zijn, is dan maar even zo.”
Hoe ik het volhoud? Dat vroeg ik me vanochtend zelf ook af
“Het is niet zo dat alles kan blijven liggen”, vult Maud Deckers aan. Zij is directeur van basisschool Sint Tarcisius in Heerlen. Van de negentien groepen op Deckers’ school zaten er onlangs zes in quarantaine. “We hebben er een tweede baan als crisismanager bij gekregen, waarin we al een jaar lang continue bezig zijn om te voldoen aan de coronamaatregelen die steeds weer veranderen. Vooral dat ad hoc reageren maakt het zwaar. Ik ben heel positief ingesteld, maar ik merk wel dat ik moe ben.”
Pieken
Op scholen die nog niet veel te maken hebben gehad met coronabesmettingen, lijkt de werkdruk beheersbaar. “De dagen rondom de persconferenties is het even pieken, dan tolt je hoofd”, vertelt Jouke Griffioen, directeur van de Ichthusschool in Braambrugge, een kleine dorpsschool met 120 leerlingen.
“De gymlessen die ik geef, zijn nu vervallen, dus dat geeft me meer tijd. Ik maak geen langere dagen, maar er zijn wel zaken die blijven liggen, zoals sommige onderzoeksvragen. Natuurlijk zijn hier ook wel eens kinderen ziek, maar tot nu toe geen corona. Iedereen is heel relaxt onder de situatie, al klop ik elke dag wel even af dat het zo mag blijven.”
Dat omgaan met onverwachte dingen is onderdeel van je werk, maar door corona sta je wel altijd aan
Dat deed Paschal Vliegen, directeur van basisschool De Hagenpoort in Deventer (220 leerlingen) ook, tot onlangs opeens toch een hele groep kleuters naar huis moest vanwege een besmette leerling. “Dan laat je het meeste uit je handen vallen om dit goed te regelen”, vertelt hij. “Dat omgaan met onverwachte dingen is onderdeel van je werk, maar door corona sta je wel altijd aan. Door de richtlijnen die steeds veranderen, maar ook door die ene ouder die de testuitslag bijvoorbeeld vergeet door te geven. In je hoofd blijf je ermee bezig, want ik voel me hartstikke verantwoordelijk. Van stress word ik niet anders, maar dit vreet wel energie.”
“O, ik moet even de deur opendoen. Nu de conciërge is uitgevallen, neem ik ook een deel van haar taken waar”, zegt de schoolleider die besloten heeft een jaar eerder met pensioen te gaan. “Ik merkte dat het werk verhoudingsgewijs te veel ruimte innam en door corona bleef er nog minder over. Ik werk graag samen met collega’s aan onderwijsontwikkeling, maar als team zijn we al een jaar niet meer samen in één ruimte geweest. Dat maakt het werk minder leuk, net als alle activiteiten die niet door kunnen gaan.”
Er is ook een voordeel te noemen, zegt hij. “Ik ben blij dat we naar school mogen. Zoveel andere mensen zitten al een jaar thuis. Ik ben ook trots op hoeveel we als team geleerd en bereikt hebben. Het schoolleidersschap is nog steeds een prachtig vak waarbij je midden in de maatschappij staat en er echt toe doet. We moeten alleen wel oppassen dat het pakket niet te vol wordt.”
Tandvlees
Het aantal besmettingen blijft ondertussen oplopen en ondanks druk van vakbonden heeft het onderwijspersoneel geen voorrang gekregen bij vaccinatie. Bijna twee derde van alle basisscholen heeft al eens klassen naar huis gestuurd vanwege corona, zo bleek vorige maand uit een peiling van de Algemene Vereniging van Schoolleiders (AVS) onder duizend schoolleiders.
Volgens AVS-voorzitter Petra van Haren loopt het veld inmiddels op zijn tandvlees. “De werkdruk was al groot, maar is door corona alleen maar toegenomen. Veel schoolleiders zijn nu een soort veredelde administrateurs en werken zelfs in hun vrije tijd door om invallers te vinden en alles rond te krijgen. Ze komen veelal niet toe aan hun hoofdtaak: het sturen op onderwijskwaliteit.”
Om aandacht te vragen voor de positie, de waardering en de werkdruk van schoolleiders organiseerde de AVS daarom half april een actie op het Binnenhof in Den Haag. Van Haren: “We hopen dat de politiek over de brug komt. Want wie lost er straks de problemen op als er geen schoolleiders meer te vinden zijn?”
We missen het plezier met elkaar
Basisschool De Vijverhof in Voorburg is net weer open na een uitbraak waarbij zestig leerlingen en zeven leerkrachten besmet waren. “Het is geweldig hoe goed iedereen het weer oppakt en er weer voor de klas durft te staan”, vertelt schoolleider Monique van Tiel. “Maar dit doet wel wat met de veerkracht van mensen. Dat het misschien zelfs wel langer gaat duren dan dit schooljaar, maakt me moedeloos. Ik kan niet door met schoolontwikkeling, heb minder zicht op hoe het met het team gaat en alles draait om het werk. We missen het plezier met elkaar.”
Wat haar het meest steekt, is dat de overheid zo gemakkelijk over de veiligheid van leerkrachten stapt. “Ik zit in een spagaat waarin ik het nooit goed kan doen. Voor het kind is naar school gaan het beste, maar dat brengt wel de gezondheid van medewerkers en ouders in gevaar. Het is continue schakelen om aan nieuwe richtlijnen te voldoen die we steeds heel laat krijgen. Ik doe er alles aan om mijn team te beschermen, maar dat het niet voldoende is, blijkt wel door de uitbraak.”
Wantrouwen
De 8,5 miljard uit het Nationaal Programma Onderwijs (NPO) is heel welkom, maar de procedure om het aan te vragen, levert vooral weer veel werkdruk op. “Het tijdspad is te kort, de menukaarten zijn betuttelend en uit de manier waarop we het moeten verantwoorden, spreekt wantrouwen”, verwoordt Van Tiel het gevoel onder schoolleiders. “We gaan altijd in alles mee, maar wanneer zeggen we met z’n allen: dit gaan we niet zo doen?”
“Structurele problemen worden met het geld niet opgelost”, vult AOb-bestuurder Simone Fomenko aan. “Het voelt alsof je een lolly krijgt, terwijl je structureel ondervoed bent.”
De vraag wanneer het genoeg is, hoort ze vaker. “Met corona, het tekort aan leraren, de toenemende druk van ouders en ook nog de bureaucratische NPO-kaders ligt er wel heel veel op het bordje van de schoolleider. Hun belang is echter minder direct zichtbaar. Als een leerkracht wegvalt, staan er dertig leerlingen te wachten. Zonder schoolleider draait een school op zich wel even door. Dat er niemand is om die stip op de horizon in de gaten te houden en de kwaliteit te bewaken, is een sluimerend gevaar.”
Zonder schoolleider blijft een team watertrappelen
“Zonder schoolleider blijft een team watertrappelen. Je komt niet vooruit zonder iemand met een helicopterview, die scherp spiegelt en een vangnet is”, zegt schoolleider Jos Montulet. Hij is medeoprichter van Schoolleiders in Actie dat is ontstaan uit onvrede over het jongste cao-resultaat voor directieleden. “Het is een hartstikke mooi vak, maar ik maak me zorgen over de toekomst. Het salaris staat niet in verhouding met het aantal taken en verantwoordelijkheden. Door de huidige omstandigheden stoppen veel schoolleiders er mee, er is al een groot tekort en de vraag is wie dit vak nog wil doen. Wij vinden dat er meer actie nodig is om het beroep aantrekkelijker te maken.”
De AVS zegt samen met de actiegroep te willen optrekken, net als de AOb, die ook een directiegroep heeft. Fomenko: “We staan allemaal voor hetzelfde doel: steengoed onderwijs voor onze kinderen. Tijdens de staking op het Malieveld stonden veel schoolleiders dan ook naast hun leerkrachten. Het is geen wij/zij-verhaal en als we ons verenigen krijgen we meer voor elkaar. Dat is nodig want het water staat inmiddels tot boven het hoofd.”
Beeld: Typetank
Te weinig schoolleiders in hoogste salarisschaal
Het bruto maandsalaris van leraren in het basisonderwijs kan in vijftien jaar oplopen van 2.678 euro (start L10) naar maximaal 5.532 euro (eind L13). De salarisschalen van een adjunct-directeur verschillen niet met die van leraren. Het bruto maandsalaris van directeuren kan ongeveer 700 tot 900 euro hoger liggen, variërend van 3.354 euro (start D11) tot 5.990 euro (eind D13). Hoe groot het verschil werkelijk is, hangt af van hoe lang iemand directeur of leerkracht is en welke toelages zij krijgt. In de praktijk komt het voor dat een directeur minder verdient dan een leerkracht van zijn school.
Om hier iets tegen te doen, is een nieuw functiebouwwerk afgesproken, waarbij de bedoeling was dat meer schoolleiders in D13 zouden komen. Besturen maken die verwachtingen niet waar. Uit een peiling van de AVS onder 800 schoolleiders in februari blijkt dat bijna 70 procent in een D12-functie is geplaatst en slechts 17 procent in een D13-functie. In de komende cao moeten hierover nadere afspraken komen, net als over een betere beloning voor adjunct-directeuren.
Klik hier voor meer informatie over wat de Directiegroep Primair Onderwijs (DGPO) van de AOb voor jou kan betekenen.
Dit artikel verscheen in het Onderwijsblad van mei. Elke maand het Onderwijsblad in je bus? Word lid van de AOb!
