AOb-enquête: lerarentekort voelbaar in hele land

Tekst Robert Sikkes - Redactie Onderwijsblad - 27 november 2017 - 4 Minuten om te lezen

Beeld: Typetank

Het is verontrustend dat de politiek al jaren het lerarentekort niet serieus neemt, terwijl deze cijfers duidelijk maken dat het water de scholen tot de lippen staat", zegt AOb-voorzitter Liesbeth Verheggen. Vooral omdat het tekort te voorzien was. "De prognoses van Centerdata geven al jaren aan dat de problemen steeds groter worden in primair- én voortgezet onderwijs."

De AOb wilde daarom in de tijden dat er nog een overschot was extra jonge docenten aannemen, zodat zij niet een baan buiten het onderwijs zouden gaan zoeken. Rutte II gaf geld voor drieduizend van die banen, maar het geld werd daar niet voor gebruikt. "Er zijn maar een paar extra leraren in dienst genomen of gehouden."

Deltaplan

In het regeerakkoord komt het woord lerarentekort niet voor, signaleerde Verheggen al eerder. "Onbegrijpelijk. We wisten dat het tekort eraan kwam, en de politiek doet niets. Het is echt hoog tijd dat er een deltaplan komt om de onderwijskwaliteit hoog te houden. Op korte termijn moeten het salaris omhoog en de werkdruk omlaag. Op die manier zijn mensen die het onderwijs hebben verlaten weer te verleiden om terug te komen. En zullen meer jongeren voor dit mooie vak kiezen. Ik hoop dat de Tweede Kamer bij de begrotingsbehandeling van onderwijs volgende week het kabinet daarvan kan overtuigen. Want anders wordt het probleem steeds groter. Met steeds volle klassen of het naar huis sturen van leerlingen."

In het primair onderwijs zijn de problemen het grootst. In het hele land kunnen acht op de tien scholen vaak geen vervangers vinden als een leraar uitvalt. "De oorzaak daarvan is duidelijk", zegt AOb-voorzitter Verheggen. "Jonge afgestudeerden en herintreders kunnen makkelijk een vaste baan vinden. Zij geven daar de voorkeur aan in plaats van een onzeker vervangingsbaantje."

AOb-voorzitter Liesbeth Verheggen: "Het is verontrustend dat de politiek al jaren het lerarentekort niet serieus neemt, terwijl deze cijfers duidelijk maken dat het water de scholen tot de lippen staat."

Tekorten

Het lukt scholen daarnaast steeds vaker niet om vaste banen meteen opgevuld te krijgen, zo blijkt uit de enquête onder bijna tienduizend AOb-leden in het primair onderwijs. De nood is het hoogst in de Randstad, met als koploper Amsterdam, waar drie op de tien scholen moeite heeft om de vacatures vervuld te krijgen. Afgelopen week signaleerden scholen in de hoofdstad in de Telegraaf al de noodklok over het tekort aan mensen en meldde vacaturesite Meesterbaan een enorme groei van het aantal vacatures. Uit de AOb-enquête blijkt nu dat het hele land worstelt met het gebrek aan invallers en kandidaten voor vaste banen. Het gaat dan niet alleen om basisscholen, maar ook in het speciaal onderwijs zijn de tekorten groot.

"De gevolgen voor de kwaliteit van het onderwijs zijn desastreus", stelt Verheggen. "In het primair onderwijs worden bij gebrek aan mensen kinderen vaak verdeeld over de andere klassen of gaat de directeur voor de klas staan. Scholen moeten wel: de inspectie controleert daar streng op bevoegdheid. In het voortgezet onderwijs zien we dat scholen bij gebrek aan mensen steeds meer onbevoegden voor de klas zetten. Onze leden rapporteren dat nu al."

Uit een enquête onder 4.400 leden in het voortgezet onderwijs blijkt het vervangingsprobleem op het eerste gezicht minder nijpend dan in het primair onderwijs. Drie op de tien scholen kunnen vaak geen invallers vinden, maar dat lage percentage is slechts schijn.

Naar huis sturen

Bij zieke docenten worden kinderen regelmatig naar huis gestuurd, zo melden de ondervraagden. "Er wordt nooit inval geregeld maar de leerlingen worden naar huis gestuurd of het rooster wordt aangepast en de lessen vallen uit." Daarnaast worden onbevoegde docenten ingezet om de gaten te vullen. "Het is lastig om geschikte docenten te vinden, je neemt genoegen met onbevoegden."

Sommige scholen melden dat gesneden wordt in het lesaanbod. "In plaats van drie lesuren per week twee lesuren Nederlands of wiskunde", aldus een van de geënquêteerden. De grootste problemen doen zich voor bij de exacte vakken, maar steeds vaker ook bij de talen. In het voorbereidend beroepsonderwijs worden door gebrek aan mensen de klassen vergroot. "Te grote klassen en dat levert bij de praktijklessen regelmatig gevaarlijke situaties op."

Vacature-problemen primair onderwijs hoogst in Randstad

Speciaal onderwijs kan vacatures slecht vervullen

Voortgezet onderwijs: kwart scholen heeft open vacatures