AOb: ‘Betaal onderwijsassistent die zelfstandig klas overneemt fatsoenlijk’
Door het tekort aan leraren staan onderwijsassistenten steeds vaker zelfstandig voor de klas. "Als zij zelfstandig een groep draaien, moeten ze worden betaald als leraar", zegt AOb-bestuurder Thijs Roovers.
Beeld: Typetank
Vooraf gesteld: onderwijsassistenten of leraarondersteuners horen niet zelfstandig voor een groep te staan. Roovers: “Onderwijsassistenten en leraren hebben aparte beroepen, met eigen taken en verantwoordelijkheden. En, in het geval van een leraar, een bevoegdheid – als waarborging van de kwaliteit van het onderwijs. Mensen zonder bevoegdheid horen, principieel, niet zelfstandig voor de klas te staan.”
Maar dat laatste gebeurt wel steeds vaker, zo blijkt uit signalen die de AOb krijgt van onderwijsassistenten of leraarondersteuners. Zij moeten in de scholen de gaten opvangen die ontstaan door het lerarentekort.
Assistenten en ondersteuners nemen soms een groep over voor een boekenbon, een reep chocolade of een bloemetje
“Dat je als onderwijsassistent of leraarondersteuner gevraagd wordt om een groep over te nemen is aan de ene kant een eer”, zegt leraarondersteuner en AOb-bestuurder Rosalinde Stins. “Maar aan de andere kant blijft je eigenlijke werk dan liggen. En niet iedereen kan of wil zelfstandig een groep draaien.”
Onbekwaam
Dat dilemma kwam ook aan bod op een AOb-webinar voor onderwijsassistenten en leraarondersteuners, waarvoor zich ruim 450 mensen hadden ingeschreven. ‘Mag je zomaar voor de groep gezet worden als er geen invaller te krijgen is?’, wilde een deelnemer weten. ‘Heb ik het recht ‘nee’ te zeggen als mij wordt gevraagd om de klas over te nemen?’ vroeg een ander zich af. ‘Ik sta bewust onbekwaam voor de groep’, meldde een derde deelnemer eerlijk.
Gymzaal
“Formeel zijn onderwijsassistenten en leraarondersteuner niet bevoegd om zelfstandig les te geven”, zegt AOb-bestuurder Ellen Scholten. “De docent is altijd eindverantwoordelijk. Maar scholen zijn door het lerarentekort erg creatief geworden. Ze stellen bijvoorbeeld een ‘open deur-beleid’ in, waardoor de onderwijsassistent of leraarondersteuner altijd direct een beroep kan doen op een groepsleerkracht. In theorie, want die leraar werkt soms aan de andere kant van de school. Of is zelfs met zijn groep naar de gymzaal aan de overkant van de straat. Dan sta je er als ondersteuner toch echt alléén voor.”
Chocolade
Onderwijsassistenten en leraarondersteuners krijgen voor het draaien van de groepen vaak niet of onvoldoende betaald. “Zij zitten in de salarisschalen vier tot en met acht”, zegt Scholten. “Een lerarensalaris begint bij schaal tien. Dat scheelt nogal wat. Ik hoor ook dat assistenten en ondersteuners voor hun extra werk aan het eind van de maand een boekenbon, een reep chocolade of een bloemetje krijgen.”
Hoe zeg ik op een plezierige manier nee als de directeur me vraagt om een groep over te nemen?
Onderwijsondersteuner Lieke Ambagts op basisschool De Kreek in Bergen op Zoom heeft nog nooit gewerkt voor een reep chocolade - maar ook niet voor een lerarensalaris. Terwijl zij wel steeds vaker zelfstandig voor de groep staat. “Er werken op onze school drie assistenten en leraarondersteuners, en we zijn op dit moment eigenlijk continu klassen aan het overnemen. Voor salarisschaal 5, 6 of 7.”
Betaald
Voor de goede orde: Ambagts vindt het leuk om voor de klas te staan. “En kinderen hebben recht op onderwijs, dus ik wil een klas niet naar huis laten sturen. Maar eigenlijk is het van de zotte dat ik het werk doe, met alle verantwoordelijkheid die daarbij hoort, van iemand die daar veel meer salaris voor betaald krijgt.”
Schaal 11
“Onderwijsassistenten en leraarondersteuners die zelfstandig een groep draaien moeten daar normaal voor betaald krijgen”, vindt AOb-bestuurder Thijs Roovers. “Daar hameren wij al een hele tijd op. In onze vorige cao-inzet hebben we al opgenomen dat zij in dat geval betaald moeten worden in lerarenschaal 11 – dus zelfs hoger dan schaal 10. Dat is een beloning voor hun inzet. Dit voorkomt dat zij als goedkope arbeidskrachten een verdienmodel worden voor het bestuur. Want een bestuur krijgt van het ministerie betaald voor een leraar, dus ze verdienen geld als ze een goedkopere assistent of ondersteuner voor een groep zetten.”
Als je zegt ‘sorry, dit ga ik niet doen’ dan sta je in je recht
En tot slot: het overnemen van een groep is nooit een verplichting. Maar ‘nee’ zeggen is in de praktijk lastig, uit hart voor de zaak. ‘Ik wil graag weten hoe je op een plezierige manier voor jezelf opkomt en grenzen stelt’, zegt een deelnemer in het webinar. Daarom organiseert de AOb op woensdag 30 november een online training ‘In gesprek met je leidinggevende’, speciaal voor onderwijsassistenten en leraarondersteuners.
“Hoe bereid je je voor op zo’n gesprek, hoe houd je de regie en hoe zorg je dat het niet escaleert”, somt AOb-trainer Brigit Linssen de hoofdlijnen op. “En we gaan vooral ook oefenen.” De cursus is gratis voor AOb-leden.
Geldig
Maar ‘nee’ is en blijft een geldig antwoord, benadrukt AOb-bestuurder Scholten. “Als je zegt ‘sorry, dit ga ik niet doen’ dan sta je in je recht. En als je het wél doet, vraag dan ondersteuning en een normale beloning. Anders brand je straks misschien af in het onderwijs, en daar heeft niemand wat aan. Jij niet, je collega’s niet, je directeur niet - en zeker de leerlingen niet.”
Het arbeidsmarktplatform primair onderwijs doet onafhankelijk onderzoek naar de positie van ondersteuners, met name onderwijsassistenten en leraarondersteuners.
Een training 'In gesprek met je leidinggevende' volgen? Antwoord krijgen op al je vragen over je salaris, je rechten en plichten? Dat kan als je lid wordt van de AOb. Onderwijsassistenten en leraarondersteuners (tot en met salarisschaal 8) krijgen daarbij korting. Je bent lid voor 13,70 euro per maand, dat is netto 8 euro per maand (je kunt een deel van je contributie terug krijgen).
