Actief gebruik sociale media bevordert schrijfvaardigheid
Veel chatten op Whatsapp of tweeten zorgt er niet voor dat jongeren slechter schrijven op school. Juist een actief gebruik van sociale media waarbij leerlingen zelf berichten bedenken en schrijven, zorgt ervoor dat ze op school minder schrijffouten maken. Dat blijkt uit het promotieonderzoek van taalwetenschapper Lieke Verheijen.
Beeld: Pixabay
“Mijn onderzoek laat zien dat we niet bang hoeven te zijn voor taalgebruik op sociale media. Whatsapptaal is niet zo nutteloos en willekeurig als mensen denken”, zegt Verheijen van de Radboud Universiteit Nijmegen.
Ze wilde voor haar promotieonderzoek graag weten of de ‘chattaal’ die jongeren gebruiken op Whatsapp, sms’jes, Twitter en vroeger op MSN invloed heeft op hun schrijfvaardigheid op school. “Er zijn veel zorgen over het afwijkende taalgebruik van jongeren”, zegt Verheijen. “Er wordt gesproken over taalverloedering, maar in Nederland ontbrak een goed uitgebreid onderzoek. Ik wilde kijken of alle zorgen wel terecht zijn.”
Om dit te achterhalen deed Verheijen meerdere onderzoeken. Zo onderzocht ze zo’n 400 duizend authentieke sociale media-berichten, zoals whatsappjes van Nederlandse jongeren tussen de 12 en 23 jaar. Ze onderzocht ook het socialemediagebruik en de schrijfvaardigheid van jongeren die in het derde jaar van het vmbo of vwo zaten en van oudere jongeren in het mbo en op de universiteit. Daarbij hield ze een enquête onder 400 jongeren die vragen invulden over hoe vaak ze op sociale media zitten en vergeleek de resultaten ervan met hun schrijf-opstellen op school. Tenslotte deed ze een experiment onder 500 jongeren in twee groepen: de ene groep ging een kwartier whatsappen voordat ze een verhaal schreven, de andere groep niet.
Er zijn veel zorgen over het afwijkende taalgebruik van jongeren. Er wordt gesproken over taalverloedering, maar in Nederland ontbrak een goed uitgebreid onderzoek
Onderscheiden
“Uit de analyse blijkt een duidelijke bevestiging dat jongeren op sociale media veel woorden gebruiken die afwijken van de standaard Nederlandse taal. Ze korten woorden in, schrijven ze fonetisch op, laten hoofdletters en spaties weg. Vooral bij middelbare scholieren zijn meer afwijkingen te vinden. Zij durven meer te experimenteren met taal.” Volgens de promovenda hielden jongeren zich op openbare netwerksites als Twitter wel vaker aan de taalregels dan op Whatsapp. “Dit komt doordat het zichtbaar is voor al je online volgers.” Een andere conclusie van de taalwetenschapper is dat de jongvolwassenen die al op een vervolgopleiding zitten zich al veel meer aanpassen aan het 'Standaardnederlands’ in hun schrijven op sociale media. “Die conformeren zich al meer. Pubers willen zich juist onderscheiden.”
De twee andere onderzoeken laten, volgens de taalonderzoeker, zien dat een actief gebruik van sociale media er niet voor zorgt dat jongeren slechter presteren bij de schrijfopdrachten op school. “Jongeren die voor de schrijfopdracht hadden geappt maakten juist iets minder spelfouten. Vooral bij scholieren op de middelbare school was dit te zien”, zegt Verheijen. “Ze maken mogelijk minder spelfouten omdat ze al bezig zijn met taal en dus eigenlijk bezig zijn met trainen. Je hersenen zijn er al mee bezig en dat stimuleert ook bij taalopdrachten op school.”
Jongeren die voor de schrijfopdracht hadden geappt maakten juist iets minder spelfouten
Een passief gebruik van sociale media, dus jongeren die alleen berichten van anderen lezen, maar zelf weinig typen, heeft juist geen goede invloed op de schoolteksten. “Dit is een negatief verband en vooral te zien bij lager opgeleide jongeren. Op die manier train je jezelf namelijk niet. Ook het gebruik van woordvoorspellers en autocorrectie op de telefoon helpt niet mee voor een betere schrijfvaardigheid. De blootstelling aan berichten van anderen met veel afwijkingen van de officiële Nederlandse spelling en grammatica kan zorgen dat deze afwijkingen dominant worden in hun eigen schoolteksten”, zegt Verheijen.
Switchen
Uit het onderzoek, waarop Verheijen 25 januari hoopt te promoveren, blijkt dat jongeren goed switchen tussen de taal die ze met vrienden op sociale media gebruiken en de taal in hun schoolteksten. Het is belangrijk dat het Standaardnederlands altijd heel goed aangeleerd wordt. “Zolang het Nederlandse onderwijs daar veel aandacht aan besteedt, zou het goed moeten gaan. Je kunt de chattaal die jongeren op sociale media gebruiken dan vergelijken met een dialect. Docenten moeten goed duidelijk maken dat er onderscheid is tussen teksten op school en op de sociale media en leerlingen leren dat ze dus verschillende communicatiestijlen moeten gebruiken.”
Lees het hele onderzoek: Is Textese a Threat to Traditional Literacy?
