59 miljoen op de plank: dit zijn de reserves per samenwerkingsverband
De overtollige spaarpotten van samenwerkingsverbanden voor passend onderwijs bedroegen eind vorig jaar bijna 59 miljoen euro. Net als voorgaande jaren heeft het Onderwijsblad de reserves per organisatie in kaart gebracht.
Google Maps, Onderwijsblad
De 151 samenwerkingsverbanden voor passend primair en voortgezet onderwijs boekten vorig jaar een exploitatieverlies van 57 miljoen euro. Daardoor liepen de bovenmatige spaarpotten terug van 116 naar 59 miljoen. Dat de organisaties interen op hun reserves is de bedoeling.
Onder politieke druk hebben de samenwerkingsverbanden een aantal jaar geleden afgesproken hun overmatige buffers versneld af te bouwen. Bepalend daarbij is een signaleringswaarde voor ‘mogelijk bovenmatig publiek eigen vermogen’ die de Onderwijsinspectie sinds 2020 hanteert. Eind vorig jaar kwam ruim de helft van de organisaties nog boven die norm uit. De overschrijdingen lopen uiteen van 23 euro tot 4,1 miljoen.
Op de kaart hierboven vind je de bovenmatige reserves van samenwerkingsverbanden eind 2023. In sommige regio’s zitten de organisaties voor po en vo op dezelfde locatie. Met het schuifje linksboven zet je een sector (po en vo) aan of uit om alle organisaties in de betreffende sector te tonen.
Na de invoering van passend onderwijs in 2014 bleef er bij de samenwerkingsverbanden steeds meer geld op de plank liggen, zo bleek destijds uit publicaties van het Onderwijsblad. De groeiende spaarpotten zorgden voor maatschappelijke en politieke frustratie. In 2020 voerde de Inspectie de signaleringswaarde in, niet lang daarna kwamen de instellingen zelf met een plan van aanpak.
In dat oorspronkelijke plan zouden de samenwerkingsverbanden hun overtollige reserves eind 2023 helemaal hebben afgebouwd. Tussenrapportages met bijgestelde ramingen maakten de afgelopen jaren al duidelijk dat die doelstelling niet gehaald zou worden. In 2019 lag er nog 184 miljoen overtollig op de plank. Sindsdien daalden de reserves in relatief kleine stappen naar 116 miljoen eind 2022.
Sanctie
Omdat de organisaties achterliepen op hun eigen afbouwplan besloot toenmalig minister Mariëlle Paul - via een motie aangespoord door de Tweede Kamer - vorig jaar om een deel van de organisaties financieel te straffen. Te rijke samenwerkingsverbanden moesten een kleine 20 miljoen euro inleveren, die vervolgens via een omweg dankzij specifieke subsidieregelingen grotendeels weer samenwerkingsverbanden terecht kwam.
Voor een herhaling van de sanctie zijn nu geen plannen, zo laat een woordvoerder van staatssecretaris Paul weten. Daarbij speelt mee dat de bovenmatige reserves vorig jaar bijna gehalveerd zijn. "We zien een dalende trend waarbij het mogelijk bovenmatige vermogen vorig jaar sterk is gedaald. De samenwerkingsverbanden verwachten ook de komende jaren een negatief resultaat en een dalend eigen vermogen, wat zorgt voor een verdere afbouw van het mogelijk bovenmatig eigen vermogen.”
Verder wijst ze op de verantwoordelijkheid van de organisaties zelf. "Op het moment dat er sprake is van bovenmatig eigen vermogen moeten samenwerkingsverbanden, net als schoolbesturen, zich verantwoorden in het jaarverslag. Ook worden de bovenmatige eigen vermogens meegenomen in de gesprekken met de inspectie."
